Niezwykłe oczary

kwi 7, 2010

Istnieje wiele gatunków roślin, które zakwitają o różnych porach. Bez większego wysiłku można je dobrać tak, aby przez cały rok mieć w ogrodzie jakiś osobliwy, a przy tym kwitnący okaz. Zimą jest o nie szczególnie trudno. Istnieją jednak gatunki, które zakwitają właśnie zimą i nadają się do uprawy w naszym klimacie.

W niniejszym artykule prezentujemy oczary. Są one u nas rzadkością. A szkoda. Szkółki drzew i krzewów ozdobnych mają w swojej ofercie gatunki i odmiany tych roślin, a mimo to nie są one zbyt popularne w naszych ogrodach. Może są zbyt wymagające? A może po prostu wymagają reklamy.

Skąd ta nazwa?

Oczary, jak sama nazwa wskazuje, to tajemnicze rośliny i często różnie nazywane. Niemcy, na przykład, nazywają je orzechami czarnoksięskimi, a Anglicy – leszczyną czarownicy (ze względu na podobieństwo liści do leszczyny). Niektóre z tych krzewów kwitną w pełni zimy, a z kolei inne pokrywają się kwiatami jesienią, kiedy ich liście zaczynają się już przebarwiać. Jakby tego było mało – to dopiero w czasie kwitnienia dojrzewają owoce z poprzedniego roku. Prawda, że słusznie nazwane?

Pochodzenie

Oczary (Hamammelis) nie są naszym rodzimym gatunkiem. Mało tego – nie rosną dziko nawet w Europie! Kilka gatunków kwitnących jesienią pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, kilka zaś ze wschodniej Azji – a te z kolei kwitną zimą, gdy na gałązkach nie ma jeszcze liści. Spośród ,,amerykańskich oczarów” możemy u nas spotkać oczar wirginijski (H. virginiana), zaś z azjatyckich – oczar japoński (H. japonica), oczar omszony (H. mollis) oraz mieszańca – oczar pośredni (H. intermedia) – i ich odmiany ogrodowe, o żywych, intensywnych barwach kwiatów.

Charakterystyka gatunków

Oczar wirginijski (H. virginiana) – gatunek, a ściślej kora i liście, znany i wykorzystywany był już przez Indian jako roślina lecznicza o działaniu ściągającym, przeciwkrwotocznym, przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym. Po dziś dzień używany surowiec farmakologiczny i kosmetyczny. To zwykle szeroki krzew osiągający 6 m wysokości, ale bywa czasem, że małe drzewo. Liście ma odwrotnie jajowate, długości do 15 cm, grubo karbowane, które jesienią przebarwiają się na przepiękny żółty kolor. Kwiaty jasnożółte o płatkach dł. do 1 cm, o wyraźnym zapachu, pojawiają się, w nietypowym dla oczarów okresie, a mianowicie jesienią, na krótko przed lub też dopiero po opadnięciu liści (X-XI). Owoce dojrzewają dopiero jesienią następnego roku. Odmiany ogrodowe są trudne do zdobycia i raczej unikatowe w produkcji szkółkarskiej.

Oczar japoński (H. japonica) – w stanie naturalnym występuje w górzystych terenach Japonii, a do Europy został sprowadzony na początku XIX wieku. Podobny do oczaru wirginijskiego, lecz o nieco większych kwiatach. Kwiaty o żółtych płatkach i purpurowym kielichu ukazują się od stycznia do marca. Liście jesienią przebarwiają się na żółto, pomarańczowo i czerwono. Najbardziej znane odmiany ogrodowe to 'Zuccariniana’ (o złotożółtych płatkach kwiatów, bez czerwonych przebarwień; młode rośliny są bardziej zwarte, a starsze okazy – szeroko rozłożyste) i 'Sulphurea’ o cytrynowożółtych kwiatach.

Oczar omszony (H. mollis) – to gatunek chiński, odkryty i sprowadzony do Europy pod koniec XIX wieku. Krzewy tego gatunku rosną dość silnie i mogą osiągać nawet do 10 m wysokości. Gałęzie, od dołu krzewu, odchodzą ukośnie i w efekcie rośliny przybierają kształt naczynia – wazy. Wytwarza liczne, żółte kwiaty z czerwonobrązowym kielichem, które pojawiają się w lutym i marcu. Płatki kwiatów, w przeciwieństwie do innych gatunków, są dość sztywne i nieposkręcane.

Oczar pośredni (H. intermedia) – mieszaniec oczaru omszonego i japońskiego. To krzew o luźnym pokroju, dorastający do 4 m wysokości. Liście jesienią wybarwiają się na żółty lub czerwony kolor. Kwiaty, w zależności od odmiany, pojawiają sie od stycznia do połowy marca. Do tej grupy należy większość obecnie spotykanych w handlu odmian. Podane w tabeli odmiany oczaru to najlepsze i najpiękniejsze, które można polecić do ogrodu.

Charakterystyka niektórych odmian oczaru pośredniego

Odmiana
Opis
Westerstede
Duży, zwarty krzew dorastający do 4 m wysokości; liście ma ciemnozielone, które jesienią przebarwiają się na pomarańczowy lub czerwony kolor. Kwiaty intensywnie, przyjemnie pachnące, jaskrawożółte z frędzelkowatymi płatkami. Kwitnie obficie od lutego do marca.
Diane
Krzew o półokrągłym pokroju. Zakwita już w styczniu. Kwiaty, początkowo, mają barwę brązowoczerwoną, a następnie intensywnie czerwoną i ładnie pachną. Liście zielone jesienią przebarwiają się na żółto, pomarańczowo i czerwono.
Jelena
Wysoki krzew dorastający do 4 m wysokości, o szerokim, luźnym pokroju. Liście jesienią przebarwiają się na żółtopomarańczowy kolor. Kwiaty barwy od żółtej do miedziano-pomarańczowej o frędzelkowatych płatkach, zebrane są w pęczki. Kwitnie od stycznia do marca.
Primavera
Krzew o szerokim, luźnym pokroju, wyrastający do 3,5 m wysokości. Liście przebarwiają się jesienią na żółtopomarańczowo. Kwiaty żółte, zebrane w pęczki, z których wyrastają po 4 frędzelkowate, wąskie płatki o dł. ok. 2 cm. Kwitnie od stycznia do marca.
Feuerzauber
Wysoki krzew osiągający 4 m wysokości, o szerokim, luźnym pokroju i przebarwiających się na żółto lub pomarańczowo jesienią liściach. Kwiaty zebrane w pęczki, intensywnie pomarańczowoczerwone, pachnące o wąskich frędzelkowatych płatkach. Kwitnie w lutym i marcu.
Pallida
Słabo rozgałęziający się krzew osiągający 2 m wysokości. Liście ciemnozielone, jesienią przebarwiają się na czerwono lub pomarańczowo. Kwiaty jaskrawożółte, pojawiają się nawet w grudniu i bardzo długo utrzymują się na krzewie.

 

Wymagania uprawowe

Oczary najlepiej rosną na glebie żyznej, próchnicznej, dostatecznie wilgotnej i lekko kwaśnej. Miejsce powinno być słoneczne lub tylko lekko ocienione, osłonięte od wiatru (np. przy ścieżkach w pobliżu domu). Kwitnące oczary ładnie prezentują się na tle ciemnozielonych iglaków, np. cisów czy jodeł. Oczary mogą również rosnąć pod koronami drzew, ale posadzone w takim miejscu słabiej kwitną.

Pielęgnacja

Bardzo ważne jest podlewanie krzewów latem. Jest ono szczególnie niezbędne w pierwszym roku po posadzeniu, gdyż sprzyja rozwojowi systemu korzeniowego. Oczary są dość mrozoodporne, ale spóźnione wiosenne przymrozki (zwłaszcza po ruszeniu soków) mogą powodować pękanie kory. Dlatego pamiętajmy o zabezpieczeniu ich wczesną wiosną w mroźne dni, a zwłaszcza młodych roślin. Starsze okazy całkiem dobrze radzą sobie w naszym klimacie i z wiekiem zyskują całkowitą mrozoodporność. Należy również pamiętać o cięciu krzewów. Cięcie oczarów sprowadza się głównie do wycinania odrostów korzeniowych oraz usuwania martwych pędów. Aby uzyskać bardziej rozgałęzione rośliny należy przycinać przyrosty zaraz po kwitnieniu. Pierwszy raz – w drugim roku po posadzeniu.

Rozmnażanie

W produkcji towarowej oczary najczęściej rozmnaża się przez szczepienie, a w niektórych przypadkach z nasion i sadzonek. Bardzo trudno rozmnożyć je w ,,domowych warunkach”. Dlatego ich rozmnażane pozostawić należy specjalistom. Będziemy mieli wtedy pewność, że zakupione rośliny będą ładnie się rozrastały i pięknie kwitły.

Edyta Kwiatkowska

Skip to content