Okazałe, barwne i kielichowate kwiaty magnolii budzą zachwyt ich posiadaczy. Swoim kształtem do złudzenia przypominają – ulubione przez wielu działkowiczów – tulipany. Są jednak od nich zdecydowanie większe, bardziej efektowne. i rosną na drzewie.

W Polsce magnolie są często uprawiane jako rośliny ozdobne, zdobiące głównie prywatne kolekcje przydomowe i ogrody dendrologiczne (arboreta). Większość z nich to rośliny ciepłolubne, wrażliwe na mróz, suszę i zanieczyszczenia powietrza, nadające się do uprawy tylko w najcieplejszych rejonach naszego kraju. z tego więc względu bywają nazywane „kapryśnymi arystokratkami”. Określenie to nie jest jednak do końca prawdziwe. Okazuje się bowiem, że niektóre odmiany, jeśli się je okryje na zimę i ściśle przestrzega zasad uprawy, to całkiem nieźle sobie radzą nawet w rejonach o surowszym klimacie. Poniżej prezentujemy te kapryśne rośliny.

Opis

Magnolie to drzewa lub krzewy zrzucające liście na zimę (najczęściej uprawiane) lub o liściach zimozielonych (raczej unikatowe), o dużych, szaro lub zielono owłosionych pączkach, tulipanowych kwiatach i błyszczących liściach. Większość odmian magnolii ma kwiaty w pastelowym odcieniu różu, ale są również i białe, kremowe, a nawet żółte. Kwiaty magnolii nie mają płatków kielicha i korony (charakterystycznych dla wielu gatunków roślin) lecz składają się z jednakowych listków umieszczonych w okółkach, zwanych tepalami. Zapylają je nie – jak w przypadku wielu gatunków roślin – pszczoły czy motyle, lecz chrząszcze (kiedy na drodze ewolucji powstawał rodzaj Magnolia nie istniały jeszcze wspomniane owady). Kwiaty magnolii nie wytwarzają też nektaru, lecz nektaropodobną wydzielinę. Większość ogrodowych odmian zakwita wiosną (kwiecień – maj), ale zdarza się, że niektóre z nich powtarzają kwitnienie jesienią.

Wymagania i uprawa

Magnolie preferują stanowiska słoneczne, ciepłe i osłonięte od wiatru. Wymagają gleby żyznej, próchnicznej, przepuszczalnej i dość wilgotnej (ale nie podmokłej) o lekko kwaśnym odczynie (pH 5,5-6,0). Korzenie magnolii są kruche i wrażliwe na uszkodzenia, dlatego roślin tych nie powinno się przesadzać, a zwłaszcza starszych egzemplarzy. Sadzić należy tylko młode rośliny pochodzące z uprawy pojemnikowej. Optymalnym terminem sadzenia magnolii, jak również ich przesadzania, jest okres wiosenny: jest wtedy mniejsze ryzyko przemarznięcia roślin.

Magnolie wytwarzają płytki system korzeniowy dlatego też, by nie dopuścić do przeschnięcia gleby w okresie od maja do lipca, krzewy należy systematycznie podlewać. Nawożenie magnolii przeprowadzamy od kwietnia do lipca stosując nawozy wieloskładnikowe (co 2 tygodnie) lub nawozy o spowolnionym działaniu w ilości odpowiedniej do wieku rośliny. Właściwie pielęgnowane magnolie zakwitają już po 2-3 latach uprawy. Rośliny te (zwłaszcza w młodym wieku) są wrażliwe na mrozy, dlatego na zimę wymagają okrycia: ziemię wokół drzewka okrywamy grubą warstwą gałązek roślin iglastych (40-50 cm) lub 20 cm warstwą kory, zaś koronę drzew osłaniamy słomą. Przycinanie zarówno młodych jak i starszych krzewów magnolii nie jest wskazane. Należy usuwać jedynie pędy chore lub przemarznięte.

Rozmnażanie

Magnolie, w zależności od gatunku, rozmnaża się z nasion, z sadzonek zielnych (pobieranych w VI i VII), przez odkłady i szczepienie. Młode rośliny (gotowe do posadzenia w gruncie) najlepiej kupować u doświadczonych szkółkarzy, ponieważ amatorskie ich rozmnażanie (właściwie tylko przez odkłady) jest trudne i trwa zwykle od 1 do 3 lat. Rozmnażane z nasion zakwitają dopiero po 8-10 latach, zaś szczepione – w 3-4 roku po posadzeniu.

Zastosowanie

Magnolie najefektowniej prezentują się sadzone pojedynczo lub w niewielkich grupach na eksponowanych miejscach – w pobliżu tarasów i altan, na tle budynków lub ciemnozielonych żywopłotów. Nie powinno się ich sadzić w pobliżu drzew i krzewów kwitnących w tym samym czasie i o podobnych barwach kwiatów – ich uroda będzie wówczas słabo widoczna.

Choroby i szkodniki

Magnolie są rzadko atakowane przez choroby i szkodniki, a jeśli już wystąpią, to są to najczęściej:

• przędziorki – objawy ich żerowania w postaci mozaikowatych przebarwień widoczne są na górnej stronie liści, które – jeśli są silnie uszkodzone – zasychają i opadają. Na roślinie żerują one zwykle od maja do końca czerwca. Wówczas (w zależności od fazy rozwojowej) należy zastosować jeden z wielu dostępnych preparatów przędziorkobójczych. Można je, np. opryskać preparatem Nissorun 050 EC (0,06%) lub Talstar 100 EC (0,05%). Można także zastosować preparat Afidol AL, który poza substancją przędziorkobójczą zawiera także mikroelementy, które wzmacniają rośliny osłabione żerowaniem szkodników. Zaleca się także palić opadłe liście z drzew.
• bakteryjna plamistość liści – charakterystyczne objawy to przede wszystkim liczne, drobne okrągławe plamy, wokół których obserwuje się żółknięcie tkanek. Silnie porażone liście ulegają deformacji. Zwalczanie: rośliny opryskać 1-2-krotnie co 10 dni, np. Miedzianem 50.
• antraknoza – na liściach pojawiają się wodniste plamy o równych brzegach. Przy spadku wilgotności powietrza plamy wykruszają się, a na liściach powstają charakterystyczne dziury.

Przy dużym nasileniu choroby dochodzi do deformacji liści. Podobne objawy można zaobserwować na płatkach kwiatowych. Zwalczanie: należy unikać zwilżania liści w czasie podlewania krzewu. Po wykryciu objawów wykonać 2-krotnie oprysk przy użyciu fungicydów: Bravo 500 (0,2%) lub Topsin M (0,1%).

Niektóre gatunki

Magnolia japońska (Magnolia kobus) – to jeden z największych gatunków magnolii polecanych do ogrodów. Dorasta do 10 m wysokości i 4 m szerokości, tworząc nisko rozgałęzioną, piramidalną koronę. Na przełomie kwietnia i maja rozwija białe lub lekko zaróżowione u nasady kwiaty, których średnica może dochodzić do 10 cm. Po raz pierwszy zakwita w wieku 10-12 lat. Łatwo zawiązuje nasiona i dlatego często stosuje się ją jako podkładkę do szczepienia innych gatunków, bardziej u nas wrażliwych na mróz. Dobrze komponuje się z ozdobnymi wiśniami, roślinami cebulowymi i wrzoścami. Doskonale nadaje się do nasadzeń pojedynczych w ogrodach.

Magnolia purpurowa (M. liliflora) – to często szeroko rozgałęziony krzew, osiągający 4 m wysokości i zbliżoną szerokość korony. Ma liście opadające na zimę i najciemniejsze kwiaty wśród magnolii. Kwiaty pojawiają się równocześnie z liśćmi i przypominają puchary – z zewnątrz są ciemnopurpurowe, a wewnątrz prawie białe z delikatnym szarofioletowym odcieniem. Zakwita w końcu kwietnia lub na początku maja. Dzięki zwartemu, krzaczastemu pokrojowi doskonale nadaje się do mniejszych ogrodów, nawet do rejonów, gdzie często występują późne przymrozki wiosenne.

Magnolia gwiaździsta (M. stellata) – gatunek o pokroju krzewiastym, rzadziej drzewo. Dorasta do 3-4 m wysokości. Liście ma wąskie i skórzaste. Silnie pachnące i szeroko otwarte kwiaty (najczęściej białe) pojawiają się zwykle na początku kwietnia. Zbudowane są z wielu płatków i wyglądem przypominają gwiazdę. Średnio wytrzymała na mróz. Wymaga osłoniętych i ciepłych stanowisk. Od magnolii gwiaździstej pochodzą liczne odmiany mieszańcowe.

Magnolia Soulange’a, magnolia pośrednia (Magnolia x soulangiana) – jest mieszańcem powstałym ze skrzyżowania dwóch gatunków: magnolii purpurowej (M. liliflora) i magnolii nagiej (M. denudata). Są to duże, rozgałęzione krzewy dorastające do 3-4 m lub niewysokie 5-7 m drzewka o dużych dekoracyjnych liściach – z wierzchu matowozielonych lub lekko połyskujących, spodem jaśniejszych i słabo owłosionych. Subtelnie pachnące kwiaty pojawiają się przed rozwojem liści. Są duże (o średnicy ok. 15 cm), tulipanowate, z wewnątrz czysto białe, z zewnątrz (w zależności od odmiany) delikatnie różowe do purpurowych, u nasady intensywnie zabarwione. Rośliny kwitną już w 3-4 roku po posadzeniu. Spóźnione przymrozki wiosenne mogą zakłócić kwitnienie roślin. Kwiaty wówczas brunatnieją i tracą swój urok. Szeroko rozpowszechniony gatunek magnolii, uprawiany w wielu odmianach i najchętniej sadzony w naszych ogrodach.

W najcieplejszych rejonach naszego kraju można również spotkać magnolie kwitnące późną wiosną i latem, jak na przykład magnolia drzewiasta (M. acuminata), parasolowata (M. tripetala), szerokolistna (M. obovata) czy Siebolda (M. sieboldii). Są one jednak unikatowe w uprawie a ich kwitnienie nie jest tak obfite i efektowne jak u wyżej opisanych gatunków.

Niektóre gatunki i odmiany magnolii

 Edyta Kwiatkowska