Hortiterapia, ogrodoterapia jest pojęciem bardzo złożonym i obszernym. Rozumiana jako terapia ogrodnicza wykorzystuje zajęcia w ogrodzie i przebywanie wśród roślin w celu poprawy zdrowia fizycznego, rozwoju emocjonalnego i umysłowego człowieka, a zatem także poprawy jakości życia.

Jest jedną z form terapii wspomagających tradycyjne metody rehabilitacji. Czym jednak różni się od amatorskiego ogrodnictwa? Ogrodnictwo zasadniczo jest sposobem spędzania wolnego czasu, ogrodoterapia zaś wykorzystuje pobyt w ogrodzie w celu poprawy zdrowia osoby obcującej z naturą – praca w ogrodzie podnosi sprawność fizyczną, a sam kontakt z roślinami wzbogaca doznania estetyczne i uspokaja umysł. Wspiera prawidłowy rozwój dzieci, a osobom starszym zastępuje pracę, podnosząc ich poczucie bycia potrzebnym.

Ogrodoterapia, mimo że  przede wszystkim przeznaczona dla osób o ściśle określonych zaburzeniach lub schorzeniach, może także pomagać osobom zupełnie zdrowym. Zresztą wielu z nas cierpi na niezdiagnozowane zaburzenia i schorzenia cywilizacyjne, takie jak nieprawidłowa integracja sensoryczna, depresja, czy uzależnienie od tak typowych dla naszych czasów cybernarzędzi.

Pacjentami terapii ogrodniczych najczęściej są osoby chore psychicznie i niewydolne umysłowo, osoby z uszkodzeniami fizycznymi (np. po udarze lub z wrodzonymi niepełnosprawnościami), osoby z zaburzeniami sensorycznymi, narkomani, alkoholicy. Jednak z dobroczynnego działania ogrodów może i powinien korzystać każdy. Zresztą coraz częściej programy ogrodoterapii obejmują także najbliższych pacjenta.

 Które ogrody leczą?

Można przyjąć, że wszystkie ogrody mają właściwości terapeutyczne. Eckerling definiuje jednak ogród leczniczy jako „ogród zaprojektowany tak, aby ludzie czuli się w nim lepiej”. Celem ogrodów leczniczych jest sprawianie, że użytkownicy czują się w nich bezpiecznie, bardziej zrelaksowani, komfortowo, a ich siły witalne i samopoczucie zostają zregenerowane. Istnieją pewne wskazówki dotyczące projektowania ogrodów przeznaczonych dla osób ze schorzeniami i niepełnosprawnościami, dzięki którym ogrody te są łatwiejsze w użytkowaniu przez pacjentów, a swoimi właściwościami wspierają konkretne zajęcia terapeutyczne – np. poprzez tworzenie ścieżek sensorycznych, które stymulują zmysły pacjenta.

 Hortiterapia w agroturystyce

Zaobserwowano, że „zielona terapia”, obok klasycznej agroturystyki, stwarza szansę na przyspieszenie rozwoju obszarów wiejskich. W Europie systematycznie wzrasta liczba gospodarstw zawierających w swej ofercie ogrodoterapię – w Holandii ok. 1000, w Norwegii ponad 600, we Włoszech ponad 350, w Austrii ok. 250. W Polsce takich gospodarstw jest bardzo niewiele, w woj. podlaskim nie ma ich wcale. Jest to luka, którą warto wypełnić, zwłaszcza, że podlaskie, jako województwo, posiada pod ogrodoterapię idealną bazę – zarówno w postaci wspaniałej natury, jak i już istniejących oraz prężnie działających gospodarstw agroturystycznych. Umiejętnie wprowadzona do oferty hortiterapia może stać się nową atrakcją, atutem i źródłem dodatkowego dochodu gospodarstw agroturystycznych.

Hortiterapia jest ważnym rodzajem potencjalnej, nowej usługi w agroturystyce również ze względu na rosnące zainteresowanie dzieci i młodzieży cybernarzędziami (Internet, gry komputerowe, media społecznościowe itd.), które przyczyni się do wielu chorób cywilizacyjnych (otyłość, depresja, uzależnienia itp.) oraz zaburzeń integracji sensorycznej, szczególnie wśród najmłodszych. Schorzenia te z kolei będą wymagały leczenia. W tym kontekście tym bardziej atrakcyjne stają się miejsca z kolorowymi ogrodami i możliwością terapii poprzez zabawę w ogrodzie oraz z możliwością zobaczenia zwierząt.

Wprowadzenie zielonej terapii do oferty, szczególnie w postaci ogrodu terapeutycznego, oczywiście wymaga odpowiednich przygotowań i nakładów pieniężnych, a także przeszkolenia właścicieli i pracowników. Jest to jednak opcja, którą warto brać pod uwagę, ponieważ w województwie podlaskim takich gospodarstw jeszcze nie ma, a jednocześnie zapotrzebowanie na terapie, w tym zielone, rośnie z każdym rokiem.

Hortiterapia jako swego rodzaju innowacja na podlaskim gruncie może być argumentem do uzyskania dofinansowania – czy to na założenie działalności, czy na podniesienie kwalifikacji swoich lub pracowników, czy utworzenie ogrodu. Trzeba obserwować to, co dzieje się w naszym regionie i kraju, szukać możliwości. Warto zwrócić uwagę na niniejsze instytucje, grupy i fundusze:

–         Ministerstwa Sportu i Turystyki,

–         Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej,

–         Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

–         Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej,

–         Ministerstwo Rozwoju,

–         organizacje pozarządowe (w tym Lokalne Grupy Działania),

–         fundusze UE i EOG,

–         Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Bardziej szczegółowe informacje na temat hortiterapii i urządzania ogrodów leczniczych znajdziecie, drodzy Czytelnicy, w broszurze pt. „Zakładanie ogrodu terapeutycznego w zagrodzie wiejskiej”, która już niedługo dostępna będzie w PODR w Szepietowie. Powstała we współpracy z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie.

 Fotografie zawarte w artykule przedstawiają rośliny polecane w hortiterapii. Autorką zdjęć jest dr inż. Beata Płoszaj-Witkowska

 
Czyściec wełnisty

 Lilak pospolity

 Lilia z grupy mieszańców orientalnych

 Powojnik tangucki

Słonecznik zwyczajny

Suchlin różowy

 Izabela Targ

Sekcja WGDiA