Owies stanowi najmniej wymagające zboże pod względem niskiego zapotrzebowania składników pokarmowych i dużych zdolności do pobierania z gleby. Toleruje gleby kwaśne. Jest jednak wrażliwy na niezrównoważony bilans składników pokarmowych. Większe wymagania ma w zakresie zawartości potasu i magnezu w glebie. Wymagania owsa co do temperatury nie są wysokie, za to szkodzi mu niedobór wilgoci.
Miejsce w płodozmianie
W ramach płodozmianu owies jest z reguły klasyfikowany jako roślina dopełniająca. W praktyce jego wysoka wartość jako przedplonu jest lekceważona. Działa jako przerywnik w następczej uprawie zbóż. Wydzieliny korzeni owsa dodatkowo hamują aktywność zarodków grzybów. Po owsie w następczej roślinie zbożowej stwierdzono 6-8 razy rzadsze występowanie chorób podstawy źdźbła niż po innym zbożu. Zastosowanie owsa jako rośliny okrywowej dla koniczyny lub wprowadzenie go między zboże, a rośliny okopowe stworzy dwuletni przerywnik w płodozmianie o jeszcze wyraźniejszym działaniu fitosanitarnym.
Jako roślina ochronna jest konkurencyjny w stosunku do chwastów i nie ogranicza rozwoju i wzrostu wsiewek uprawy chronionej. Zbiory owsa jako rośliny okrywowej można przeprowadzić w fazie dojrzałości mleczno-woskowej (na paszę zieloną, kiszonkę) i dojrzałości pełnej (na ziarno) pod warunkiem wysiewu mniejszej ilości ziarna 90-100 kg/ha. Niewskazane jest jednak uprawianie owsa bezpośrednio po sobie ze względu na niebezpieczeństwo rozprzestrzenienia się mątwika zbożowego (odpowiedni jest co najmniej 4-letni odstęp między kolejnymi uprawami owsa).
Po zbiorze przedplonu wystarczy przeprowadzić orkę średnią (do 20 cm). Głębokość orki nie ma wpływu na plon owsa. Wiosenne uprawki gleby, przygotowanie roli (płytkie, do 5 cm), powinny być równomierne, jak najwcześniejsze, gdy tylko pozwoli na to stan gleby.
Siew
Nawożenie owsa
Owies ma wysoką zdolność pobierania z gleby także silniej związanych składników nawozowych. Dobrze znosi wyższą kwasowość gleby, jest jednak wrażliwy na niezrównoważony bilans składników pokarmowych, ma większe wymagania w zakresie zawartości potasu i magnezu w glebie oraz ich wzajemnego stosunku. Dobrze pobiera potas z gleby, gorzej magnez. Owies nie toleruje bezpośredniego wapnowania, dlatego odpowiadają mu umiarkowane kwaśne gleby. Dobrze znosi nawozy organiczne, szczególnie zielony nawóz. Na ubogich glebach można nawozić także niższymi dawkami obornika. Możliwe jest połączenie nawożenia organicznego i mineralnego.
Zabiegi w okresie wegetacji
Po siewie, zwłaszcza na glebach lekkich i w okresie suchym, odpowiednie jest wałowanie. Jeśli po siewie na glebie utworzy się skorupa, można zastosować płytkie bronowanie za pomocą brony chwastownika przez wzejściem. Ze względu na jego stosunkowo wysoką konkurencyjność, w warunkach zachwaszczenia do 30% można zrezygnować z bronowania. Na chwasty można zastosować brony zębowe lub chwastowniki od fazy 3-4 liścia, aż do końca krzewienia. Wschodzących roślin (aż do trzech liści właściwych) nie wolno bronować, ponieważ zostałyby w znacznym stopniu uszkodzone. Bronowanie ogranicza chwasty nawet o 60%, przyczynia się też do napowietrzenia gleby, rozwoju korzeni, mineralizacji azotu glebowego, dzięki czemu utrzymuje się urodzajność pędów i uziarnienie wiech.
Zbiory
Ze względu na długość okresu wegetacji zbiory owsa są trudne. Zbyt wczesny zbiór nie zapewni dostatecznej wysokości ani jakości plonu, dodatkowo z trudem się go zbiera i dosusza. Przejrzały owies w znacznej ilości wypada z wiech Optymalny jest zbiór, gdy wilgotność wynosi 14-16%, gdy jest wyższa ziarno owsa koniecznie trzeba dosuszać. Odpowiednia wilgotność magazynowania to 12-14%, owies należy składać na podłogi rusztowe, z możliwością przewietrzenia ziarna.
Grażyna Dobrzyń
Literatura:
- Rolnictwo ekologiczne w praktyce pod red. naukową wersji polskiej Halina Jankowska- Huflejt, Jerzy Szymona, Warszawa- Falenty 2012
- Zboża jakościowe. Poradnik dla producentów, Warszawa 2002