Wysokie dotacje do kosztów produkcji upraw sadowniczych w gospodarstwach ekologicznych oraz utrzymanie ich w następnych latach, spowodowało duże zainteresowanie rolników tego typu uprawami, a co za tym idzie zwiększeniem ich powierzchni.

Średni okres użytkowania sadów wynosi 15-20 lat, w związku z tym należy dużą uwagę zwrócić na warunki glebowe już przed założeniem sadu i odpowiednią pielęgnację w zależności od gatunków roślin.

Przygotowanie gleby do sadzenia drzew

Korzenie drzew odpowiadają za pobieranie składników pokarmowych i wody. Złe warunki glebowe, niewielka żyzność i niewłaściwa pielęgnacja gleby szybko odbije się na zdrowotności drzew, co będzie skutkowało przede wszystkim niewielkimi przyrostami oraz ograniczonym owocowaniem.

Na co należy zwrócić uwagę przed założeniem plantacji sadowniczej?
Przede wszystkim:
– gleba nie powinna mieć warstwy zagęszczonej, uniemożliwiającej przerastanie korzeni;
– najlepszy rodzaj gleby to piasek gliniasty;
– wartość pH: 6,0-6,5;
– zawartość próchnicy w warstwie ornej ponad 2%;
– podglebie o miąższości 30-40 cm.

Analiza za pomocą próby szpadlowej (odkrywkowej) umożliwia stwierdzenie zagęszczenia gleby. W przypadku stwierdzenia zagęszczenia gleby, sadzenie należy opóźnić o rok lub dwa lata, aby gleba mogła się zregenerować. Najlepszym narzędziem do tego jest głębosz, ponieważ pozwala zachować naturalne warstwy gleby. Po głęboszowaniu powinno się wysiać mieszankę, zapewniającą szybkie, równomierne oraz głębokie przerośnięcie gleby masą korzeniową. Na mieszankę nadaje się: koniczyna w ilości około 30%, mieszanka traw w ilości 10% oraz peluszka, facelia, gryka i wyka ozima jako pozostałe składniki.

Przed sadzeniem drzew mieszankę należy przyorać oraz zbadać zasobność gleb w składniki pokarmowe i w razie potrzeby uzupełnić je poprzez nawożenie.

Z punktu widzenia gleby idealnie byłoby sadzić drzewa owocowe na łące, bowiem murawa zapewnia najwyższą sprawność gleby.

Pielęgnacja gleby w sadzie

Gleba w starszym sadzie jak 4-letni, powinna być stale porośnięta roślinnością. Natomiast w nowo nasadzonym, należałoby w rzędach drzew utrzymywać odsłonięty pas gleby szerokości około 1 m, który skutecznie ogranicza występowanie szkodników glebowych przy pniach drzew i ogranicza konkurencyjność o wodę i azot.

Ponieważ w uprawie metodami ekologicznymi nie wolno stosować herbicydów, aby utrzymać pas drzew wolny od roślin zielnych, do dyspozycji pozostaje kilka alternatywnych metod: mechaniczne zwalczanie chwastów, okrywanie korą, okrywanie folią, okrywanie trawą z uliczek przejazdowych, metody termiczne.

Uliczki przejazdowe między rzędami drzew, obsiewa się mieszanką traw z koniczyną i mulczuje od 3 do 5 razy w ciągu roku. Częstotliwość mulczowania zależy w dużym stopniu od pogody.
Mechaniczne zwalczanie chwastów poprzez spulchnianie gleby przerywa podsiąkanie kapilarne, dzięki któremu zostaje zachowana wilgotność gleby. Jest to pozytywny efekt uboczny mechanicznego zwalczania chwastów, szczególnie ważny w czasie suchych letnich miesięcy. Są też powody, które przemawiają przeciwko mechanicznemu zwalczaniu chwastów:
– przy zbyt wilgotnej glebie należy zaniechać mechanicznej uprawy;
– użycie narzędzi do spulchnienia gleby jest możliwe tylko w pojedynczych rzędach;
– w bezpośrednim otoczeniu pnia, konieczne jest odchwaszczanie ręczne;
– spulchnianie uwalnia duże ilości azotu, co negatywnie wpływa na jakość owoców.

Okrywanie korą pobudza sprawność gleby i polepsza jej strukturę. Dodatkowo kora hamuje rozwój chwastów poprzez odcięcie dopływu światła oraz wydzielanie substancji hamujących kiełkowanie i wzrost roślin. Jednak liczebność chwastów jest ograniczana tylko przez 2-3 lata, do momentu rozłożenia się kory. Mniej więcej po 5 latach należy warstwę kory odnowić. Przy tej metodzie największym problemem jest plaga mysz.

Okrywanie folią nie jest zbyt dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza w suche i gorące lata.
Z materiałów foliowych najkorzystniejszą i najtańszą jest agrowłóknina, przepuszczalna dla wody i powietrza. Jednak wiele argumentów przemawia przeciw, przede wszystkim wysokie koszty oraz zaangażowanie dużej ilości środków technicznych.

Okrywanie skoszoną trawą w okresie od czerwca do września może w dużym stopniu ograniczyć wzrost chwastów. Natomiast do czerwca pas przy drzewach należy uprawiać mechanicznie poprzez spulchnianie narzędziami.

Zabiegi termiczne poprzez wypalanie płomieniowe gazem propan-butan, ze względu na wysokie koszty oraz utrudnienia w prowadzeniu palnika jest bardzo rzadko stosowane.