Ziarna zbóż zawierają w swoim składzie przede wszystkim węglowodany w postaci złożonej, najbardziej wskazane z punktu żywieniowego, bowiem powolny proces uwalniania ich w trakcie trawienia do krwi, sprawia że mózg ma stały dostęp do potrzebnego mu „paliwa”. Ponadto ziarna zbóż zawierają białko i wiele składników mineralnych oraz witamin.
W trakcie obróbki, ziarna tracą wiele ze swoich „skarbów”, a przy produkcji mąki najwięcej.
Przetwory zbożowe, a więc i kasze są w podstawie piramidy żywienia, i powinny być podstawą codziennego menu. Mają zasadniczy wpływ na bilans energetyczny i witaminowy organizmu, pośrednio wpływają na odporność organizmu i system immunologiczny.

Kasze leczą…
Produkty te zawierają wiele składników, takich jak:
• Błonnik – oczyszcza organizm ze szkodliwych substancji, chroni przed nowotworem układu trawiennego, obniża poziom cholesterolu, reguluje perystaltykę jelit, usuwa produkty przemiany materii. Kasze grube pomagają w walce z zaparciami, zapobiegają tworzeniu się polipów w jelicie grubym.
• Witaminy z grupy B – likwidują stres, zapobiegają zmęczeniu i depresji, korzystnie wpływają na układ odpornościowy.
• Magnez – wzmacnia układ nerwowy i krwionośny, hamuje rozwój osteoporozy.
• Rutyna – walczy z wolnymi rodnikami, zapobiega starzeniu się organizmu, wzmacnia naczynia krwionośne.

Rodzaje kasz
Kasze krupy, uzyskane przez usunięcie łuski z całego ziarna i ewentualne polerowanie. Do tej grupy należą pęczak (z jęczmienia, pszenicy), kasza jaglana, gryczana, ryż.
Kasze łamane, to kasze o większym stopniu rozdrobnienia. Należą do tej grupy kasze z jęczmienia: mazurska, wiejska, perłowa; kasza manna, kuskus (z pszenicy), grysik (z kukurydzy), kasza krakowska (z gryki).
Kasze gniecione, inaczej płatki: ryżowe, owsiane, jęczmienne, pszenne.

Z uwagi na właściwości odżywcze, najbardziej wartościową jest kasza gryczana. Zawiera białko, witaminy B1, B2, PP i wiele składników mineralnych (fosforu, wapnia, żelaza), pewne ilości tłuszczu i skrobię. Kasza gryczana nie prażona ma więcej witamin, które podczas obróbki cieplnej są niszczone w 50%. Kasza ta jest wskazana dla osób cierpiących na kruchość naczyń krwionośnych, żylaki, hemoroidy. Na drugim miejscu pod względem wartości odżywczych jest kasza jaglana, ma nieco mniej substancji odżywczych niż kasza gryczana, jednak jest również bardzo cenna. Ma tę zaletę, że może być stosowana w diecie bezglutenowej (podobnie jak kukurydziana). Nie powoduje wzdęć, jest lekkostrawna. Zawiera dość dużo krzemu, który dodatnio wpływa na stan zębów, paznokci, włosów i skóry. Następną w kolejności jest kasza jęczmienna, która w porównaniu z dwoma pierwszymi zawiera mniej białka, wapnia i żelaza. Jednak zawiera błonnik rozpuszczalny, który obniża poziom cholesterolu we krwi.
Kasze są bogatym źródłem białka, ale będzie ono w pełni wykorzystane, gdy podamy je z produktami zawierającymi białko zwierzęce (mleko, sery, jaja, kefir, mięso).

Przygotowując obiad z udziałem kasz warto pamiętać, aby nie włączać ich do każdego dania a tym samym uniknąć monotonności. Nie powinno być tak, że w zupie jest pęczak, do drugiego dania ryż, a na deser manna z sokiem owocowym. Niech tylko jedno z dań zawiera kaszę.

Kasze w kuchni
Nie ma kaszy, która nadawałaby się do wszystkiego. Warto więc wiedzieć jaki rodzaj do czego użyć. Kasze gruboziarniste najlepsze są ugotowane na sypko, jako dodatek do warzyw, mięs czy sosów, czyli w zastępstwie ziemniaków. Kasze drobne nadają się na kleiki oraz jako dodatek do zup i sałatek, oraz do deserów. Przed gotowaniem grube kasze powinny być opłukane. Kaszę jaglaną, z uwagi na jej lekko gorzkawy smak można po wypłukaniu wrzucić do wrzątku, zagotować i odcedzić, a potem już wykorzystać do przygotowania posiłku.

Joanna Czarkowska