Powiat białostocki to raj dla smakoszy regionalnych dań, potraw oraz ekologicznej żywności.

Białostocczyzna charakteryzuje się bogatym wyborem smacznych, tanich i prostych produktów z ziemniaka. Ziemniaki stały się podstawą kuchni już od XIX wieku.

Jednym z dań jest kiszka ziemniaczana. Jest to produkt, który przygotowuje się z tartych surowych ziemniaków, odpowiednio doprawionych i nadziewanych w cienkie, starannie oczyszczone jelito wieprzowe. Do nadzienia można dodać różne kasze (np. gryczaną) lub podsmażone kawałki boczku z cebulą. Tak przygotowaną kiszkę układa się w blaszkach i wstawia do gorącego piekarnika na około godzinę. Dobrze przygotowana kiszka jest rumiana, jędrna o chrupiącej skórce. Do kiszki jak do większości potraw ziemniaczanych, podaje się zasmażkę zrobioną z boczku i cebuli.

Inne równie smaczne dania to: babka ziemniaczana, placki ziemniaczane i kartacze.

Kartacze to duże, owalne kluski ziemniaczane z tartych ziemniaków z dodatkiem gotowanych, nadziewane mielonym mięsem wieprzowym z dodatkiem cebuli, pieprzu i majeranku. Ugotowane w wodzie, podaje się gorące, polane zrumienioną cebulką ze skwarkami. Przygotowuje się je w każdym prawie domu, najczęściej jesienią w czasie zbioru ziemniaków. Stanowią znakomity i sycący posiłek dla domowników w czasie ciężkich prac polowych a również są rarytasem dla odwiedzających nas turystów z innych regionów kraju.

W powiecie białostockim produkowane są również, domowym sposobem, sery białe i podpuszczkowe. Te ostatnie szczególnie słynne na cały kraj to sery narwiańskie, a wśród nich ser „Popek”. Produkowany jest w gospodarstwie hodującym krowy rasy rodzimej polskiej czerwonej. Sery te mogą być dłużej przechowywane i nie zmieniają smaku i wyglądu.

Dużym uznaniem cieszą się również warzywa kruszewskie, a wśród nich ogórki kiszone i kapusta kiszona. Ogórek herbowy z Kruszewa był jednym z pierwszych produktów, który w konkursie Nasze kulinarne dziedzictwo uzyskał najwyższe wyróżnienie – Perłę.

Podobnie jak w innych regionach województwa przygotowuje się na różne sposoby pierogi: gotowane, smażone, pieczone. Mogą być z różnym nadzieniem. Wyróżniają się wśród nich kibiny, które uświetniają imprezy rodzinne i towarzyskie. Innym popularnym daniem jest powszechnie znany i lubiany żurek przyrządzany na starannie przygotowanym domowym zakwasie. Króluje szczególnie na naszych stołach podczas Świąt wielkanocnych, ale nie tylko.

Potrawy przyrządzane według starych receptur, przekazywanych z pokolenia na pokolenie zachowały w sobie czar dawnej kuchni i  smakują doskonale. Stanowią także atrakcję przyciągającą turystów.

Kibiny

Ciasto: 0,5 kg mąki, kostka masła, 2 jajka, 200 g śmietany, 1 łyżeczki soli

Do przesianej mąki dodać sól, schłodzone masło posiekać nożem na drobne kawałki, następnie dodać jajka i śmietanę. Szybko zagnieść i położyć w chłodne miejsce.
Nadzienie: Około 60 dag mięsa (najlepiej karkówki) pokroić nożem na drobne kawałki, dodać cebulę pokrojoną w drobną kostkę, podsmażoną na tłuszczu i ostudzoną. Przyprawić solą, pieprzem do smaku.
Mięso wyrobić jak na kiełbasę, dodając około szklankę zimnej wody. Część ciasta rozwałkowć na stolnicy, wykrajać większe krążki, nałożyć łyżką przygotowany farsz, zlepiać jak pierogi. Kibiny ustawiać na wysmarowanej tłuszczem blaszce, posmarować rozmąconym jajkiem. Wstawić do nagrzanego piekarnika i piec na złoty kolor około 0,5 godziny. Podawać na ciepło z dowolną surówką.

Żurek na zakwasie

Składniki: 2 litry wody, 2 szkl. zakwasu, kilka grzybów, 15 dag boczku wędzonego, 60 dag kości, 2 mniejsze cebule, szklanka śmietany, liść laurowy, sól, pieprz, majeranek

Przygotowanie zakwasu: 10 dag mąki żytniej razowej wymieszać z 0,5 l przegotowanej, ciepłej wody, odstawić w ciepłe miejsce do zakwaszenia.

Wykonanie: Grzyby umyć, namoczyć i ugotować wywar na kościach, przecedzić. Boczek z cebulą podsmażyć, dodać pokrojone grzyby, połączyć z wywarem, doprawić solą, pieprzem oraz majerankiem do smaku. Zagotować dodając śmietanę.

Kwas chlebowy

Składniki: 10 dag żytniego razowego chleba, 0,5 dag drożdży, 4 dag rodzynek, 5-10 dag cukru

Przygotowanie: Chleb pokroić w kostkę i wysuszyć w piekarniku. Przełożyć do słoja i zalać gorącą przegotowaną wodą (5 szklanek). Gdy płyn przestygnie, dodać drożdże rozmieszane w niewielkiej ilości wody z cukrem, wsypać resztę cukru i przykryć wygotowaną suchą ściereczką. Płyn pozostawić na 24 godziny w ciepłym pomieszczeniu, a następnie zlać do butelek i dodać rodzynki. pozostawić na 3 dni w chłodnym miejscu i następnie podawać do picia.

Danuta Bagińska, Irena Kaus