Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r., Nr 173, poz. 1807 ze zmianami) przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
Wymieniona działalność związana z przyjmowaniem gości może przybierać rozmaite formy organizacyjne i prawne. W dużej mierze zależy od samego rolnika – usługodawcy, jaką formę działalności wybierze i jakie dodatkowe formalności i opłaty będzie musiał ponosić. W większości jednak wypadków podejmowanie tej działalności przez rolników nie pociąga za sobą większych obciążeń i obowiązków administracyjnych.
Rolnicy, którzy działalność agroturystyczną traktować chcą jako uzupełnienie dochodów ze swego gospodarstwa, a więc nie przewidują wielkiego rozmiaru tej działalności i oferować będą swoim gościom jedynie miejsca noclegowe i wyżywienie, są zwolnione w zasadzie z dopełniania wszelkich formalności przy jej rozpoczynaniu, za wyjątkiem zgłoszenia tej działalności do ewidencji innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie w gminie właściwej dla miejsca prowadzenia tej działalności (art. 38 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 o usługach turystycznych, tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. nr 223, poz. 2268 ze zmianami). Ewidencja tych obiektów podobnie jak hotelarskich jest prowadzona w formie kartoteki. Organ dokonujący wpisu do ewidencji może skontrolować zgłoszone obiekty i sprawdzić czy spełniają one wymagania budowlane, przeciwpożarowe, sanitarne a także minimalne wymagania, co do wyposażenia. Jeśli nie, może być wydana decyzja nakazująca wstrzymanie świadczonych usług w obiekcie do czasu usunięcia niedociągnięć.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 (tekst jednolity Dz.U. z 2000 r. nr 14 poz. 176 ze zmianami) mówi, iż całkowicie zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym są dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym. Z powyższej możliwości skorzysta kwaterodawca, tylko wtedy jeżeli spełnione są jednocześnie następujące warunki:
- wynajmowane pokoje znajdują się w budynkach mieszkalnych (nie w domkach turystycznych, pomieszczeniach gospodarczych adaptowanych na cele usługowe ani nie udostępniają miejsc na ustawienie namiotów),
- budynki mieszkalne należą do gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy o podatku rolnym, czyli jest to obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz sklasyfikowanych w operatorach ewidencyjnych jako użytki rolne, gruntów pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej lub osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie majaczej osobowości prawnej; w tym przypadku ustawodawca nie wymaga, aby wynajmujący był czynnym rolnikiem,
- budynki mieszkalne w których wynajmowane są pokoje musza być położone na terenach wiejskich, to znaczy poza granicami administracyjnymi miast,
- pokoje wynajmowane są osobom przebywającym na wypoczynku (zwolnienie nie dotyczy wynajmowania pokoi na stałe, podnajmowania mieszkań i innych tego typu sytuacji),
- liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza pięciu; do tej liczby wlicza się jedynie pokoje oddawane do wyłącznej dyspozycji gości, bez jadalni, bawialni, werandy i tym podobnych pomieszczeń ogólnie dostępnych.
Przekroczenie tak ustalonego limitu wynajmowanych pokoi, jak również nie spełnienie któregokolwiek z wymienionych elementów, powoduje utratę zwolnienia i obowiązek zapłaty od uzyskanych z wymienionego tytułu dochodów podatku dochodowego. Może on być opłacany w formie:
- w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – zryczałtowany sposób opłacania podatku dochodowego jest możliwy zgodnie z ustawą z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ( Dz.U. z 1998 r. nr. 144 poz. 930 ze zmianami), dopuszcza opodatkowanie w tej formie także świadczenie usług agroturystycznych. Art. 12 ust. 1 pkt. 2 tej ustawy określa stawkę ryczałtu w wysokości 17% całości osiągniętego przychodu z działalności.
- możliwość opłacania podatku dochodowego w formie karty podatkowej – polega na comiesięcznym wpłacaniu stałej kwoty, niezależnej od wysokości osiągniętego przychodu, bez ewidencjonowania przychodów i kosztów. Podstawą tego opodatkowania jest ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144 poz. 930, Rozdział 3).
- możliwość opłacania podatku dochodowego na zasadach ogólnych – opiera się na ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz.U. 2000 r. nr 14, poz. 176) a opłaca się go od faktycznie osiągniętego dochodu, po jego comiesięcznym obliczeniu na deklaracji składanych na druku PIT-5.
Podatek od towarów i usług
Podatek ten obowiązuje na podstawie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 r., nr 54, poz. 535 ze zmianami). Art. 113 ust. 1 mówi „Zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej równowartości 10 000 euro. Do sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Ust. 3 tego artykułu brzmi „W przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystającego ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt. 3 także innej działalności niż działalność rolnicza do wartości sprzedaży, której mowa w ust. 1 i 10, dokonywanej przez tego podatnika nie wlicza się sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez niego działalności rolniczej”. Jeśli wartość sprzedaży przekroczy 10 000 euro traci moc możliwość zwolnienia i rolnik obowiązany jest odprowadzać VAT od powstałej nadwyżki.
Podatnicy korzystający ze zwolnienia podatkowego, ze względu na niewielki rozmiar działalności, mają obowiązek prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień w dowolnej formie np. w zeszycie, celem uchwycenia przekroczenia 10 000 euro przychodu. Podatnicy osiągający wyższe dochody powinni odprowadzać 7% VAT.
W przypadku rezygnacji ze statusu rolnika ryczałtowego, przychody z działalności rolniczej będą sumowane z przychodami z innych tytułów i cała działalność będzie wymagała opodatkowania podatkiem VAT.
Podatek od nieruchomości
Jeśli rolnik wynajmuje nie więcej niż 5 pokoi to zgodnie z art. 1a ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 o podatkach i opłatach lokalnych (jednolity tekst Dz. U. z 2002 r., nr 9, poz. 84 ze zmianami) to te pokoje są wyłączone z działalności gospodarczej i podlegają one takiemu opodatkowaniu jak powierzchnia mieszkalna. Rolnicy wynajmujący więcej niż 5 pokoi lub też wynajmujący pokoje poza budynkami mieszkalnymi i poza terenami wiejskimi muszą liczyć się z przekwalifikowaniem dotychczasowego przeznaczenia na przeznaczenie do działalności gospodarczej, co wiąże się z istotnym podwyższeniem stawki podatku.
Obowiązek meldunkowy
Obowiązki meldunkowe zarówno dla obywateli polskich jak i cudzoziemców przebywających w Polsce reguluje ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (jednolity tekst Dz.U. z 2001 r., nr 87, poz. 960 ze zmianami).
Zgodnie z art. 18 ustawy, osoba, która przybywa do domu wczasowego lub wypoczynkowego, pensjonatu, hotelu, domu wycieczkowego, pokoju gościnnego, schroniska, campingu lub na strzeżone pole biwakowe albo do innego podobnego zakładu, jest obowiązana zameldować się na pobyt czasowy przed upływem 24 godzin od chwili przybycia.