Propolis

lip 13, 2011

Myśląc o produkcie pszczelim, który ma właściwości lecznicze, zazwyczaj przychodzi nam na myśl miód. Jednak, nie jest on jedynym bogactwem, którego dostarczają nam pszczoły. Równie cennym produktem pszczelim wydaje się być kit pszczeli, nazywany też propolisem.

Pszczoły używają kitu do uszczelniania oraz dezynfekcji gniazda. Wytwarzają go z żywicznej substancji zbieranej z pączków drzew, mieszając zebrany materiał z wydzieliną gruczołów żuwaczkowych i gardzielowych.

Wspomnianą żywiczną substancję pszczoły robotnice zeskrobują żuwaczkami z pąków drzew, pomagając sobie przy tym przednimi nogami. Przynoszą go do ula w tzw. koszyczkach znajdujących się na trzeciej parze nóg. W ten sam sposób przynoszony jest do ula pyłek kwiatowy. Średnio wprawiony pszczelarz obserwując na wylotku (wejście do ula) powracające pszczoły zbieraczki, rozróżni przynoszące pyłek od przynoszących żywicę.

Kit pszczeli jest produkowany w niewielkich ilościach od wiosny do jesieni, z wyraźnym nasileniem w  sierpniu i wrześniu. Wśród pszczelarzy panuje przekonanie, że intensywne „kitowanie” gniazda, jest świadectwem nadchodzącej srogiej zimy.

Propolis jest wykorzystywany w ulu m.in. do powlekania cienką warstwą oczyszczonych uprzednio komórek plastrów, do uszczelniania gniazda, zalepiania otworów i szpar.

Odnotowane zostały przypadki powlekania nim ciał zabitych szkodników, których pszczoły nie mogą usunąć z ula.

Barwa kitu pszczelego może być żółta do prawie czarnej. Zapach jest świeży, silnie aromatyczny, korzenny. W temperaturze 15°C jest twardy i kruchy, przy 36°C – miękki, plastyczny i klei się do dłoni.

Najłatwiej jest go pozyskać zeskrobując z ramek oraz otworu wylotowego.

Lecznicze działanie propolisu wydaje się być mało znane nawet wśród pszczelarzy.

Sporządzone z propolisu maści okazały się skutecznym środkiem w leczeniu oparzeń, odmrożeń, odleżyn, grzybic, łuszczyc i wyprysków.

Obserwowano synergiczne* działanie propolisu i niektórych antybiotyków. Skuteczność działania takich antybiotyków jak oksytetracyklina, gentamycyna i bacytracyna w obecności ekstraktu propolisu wzrasta od kilku do kilkunastu razy.

Kit pszczeli w postaci roztworu alkoholowego może mieć także zastosowanie przy leczeniu anginy, zapalenia gardła, przeziębienia, kataru, owrzodzeń żołądka i jelit, chronicznych schorzeń przewodu pokarmowego na tle zapaleń nabłonka jelitowego, stanu zapalnego gruczołu krokowego, nadciśnienia tętniczego krwi, chorób układu moczowego.

Badania przeprowadzone w Oddziale Pszczelnictwa ISiK w Puławach dowiodły, że najwyższą aktywność biologiczną wykazują roztwory propolisu w 70% alkoholu etylowym. Kit pszczeli bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie.

Trzeba zaznaczyć, że stosowanie emulsji propolisowej sporządzonej samodzielnie z surowca nie oczyszczonego może wywołać objawy uczuleniowe, zmuszające do zaniechania dalszej kuracji. Dlatego lekarze zalecają stosowanie ekstraktów propolisowych zakupionych w aptece. Firmy farmaceutyczne niejako z urzędu są zobowiązane do przeprowadzenia szczegółowych badań wykorzystywanego surowca.

1. Przy anginie bądź zapaleniu gardła – rozpuścić 40 kropli ekstraktu propolisowego w 200 ml ciepłej wody. Popijać i przepłukiwać gardło kilkakrotnie w ciągu dnia.
2. Przy bólach żołądka – 100 ml ciepłej wody z dodatkiem 50 kropli roztworu alkoholowego. Wypić.
3. Przy owrzodzeniach żołądka i jelit – 100 ml ciepłego mleka z dodatkiem 40 kropli roztworu alkoholowego. Pić na czczo.
4. Przy stanie zapalnym gruczołu krokowego – raz dziennie 30 kropli na wodzie.
7. Przy chorobie nadciśnieniowej – raz dziennie 30 kropli aż do unormowania ciśnienia.

Propolis można stosować z miodem, pyłkiem bądź mleczkiem pszczelim, a także z lekarstwami. Dzieciom podaje się połowę dawki przeznaczonej dla dorosłych.

Niestety sporadycznie zdarzają się objawy uczuleniowe na sam propolis (około 2% badanych pacjentów). Dlatego też, stosowanie propolisu jako leku powinno być konsultowane z lekarzem i prowadzone według jego wskazówek.

Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że nie ma w przyrodzie leku (ani nie został stworzony przez człowieka) o równie bogatym spektrum działania co kit pszczeli. Fakt niespotykanie szerokiego oddziaływania propolisu, pozwala mieć nadzieję, że leki wytwarzane na bazie propolisu, częściowo zastąpią syntetyczne środki farmakologiczne stosowane dzisiaj.

Źródła:
1. Wojtacki W., Produkty pszczela i przetwory miodowe, Warszawa 1988
2. Zawilski A., Propolis w lecznictwie i kosmetyce, Warszawa 2001

Przemysław Miarka

*) Synergia, efekt synergiczny – współdziałanie różnych czynników, którego efekt jest większy niż suma poszczególnych oddzielnych działań.

Skip to content