Pszczoły posiadają wrodzony instynkt obronny swego gniazda i zapasów miodu zgromadzonych w ulu. Fakt ten wymaga od pszczelarza znajomości zasad obchodzenia się z pszczołami by obronność tą łagodzić a nie potęgować.
Pszczoły podobnie jak inne żywe organizmy, aby wydajnie pracowały muszą mieć zapewniony spokój. Rozdrażnione pszczoły gorzej pracują, utrudniają pracę pszczelarzowi i mogą stanowić niebezpieczeństwo dla ludzi i zwierząt. Dlatego człowiek powinien obchodzić się z pszczołami tak, aby nie zakłócać naturalnego spokoju. Pamiętać należy, że na zachowanie się pszczół mają wpływ również (poza pszczelarzem) inne czynniki środowiskowe (pogoda, pożytek) itp.
W pasiece zawsze należy zachować spokój, nie należy głośno krzyczeć, biegać, stukać w ule, również pewne zapachy mogą też drażnić pszczoły, np. zapach środków chemicznych, alkoholu, perfum i potu. Szczególnie drażniąco działa nas nie zapach własnego jadu, wydzielanego w czasie żądlenia lub wskutek gniecenia pszczół podczas przeglądu. Podobną gotowość do obrony wykazują robotnice podczas wiatru, chłodu oraz przed burzą i nagłą utratą pożytku (np. skoszenie plantacji kwitnących roślin, z których pszczoły zbierały nektar).
Pszczoły nie lubią ubrań włochatych (swetry) i włosów. Dlatego do pracy w pasiece należy się odpowiednio ubierać, szczególnie zaś osłonić twarz i włosy zakładając siatkę ochronną oraz kombinezon lub fartuch. Jeżeli pracujemy w fartuchu konieczne jest przepasanie się paskiem, ponieważ przy zbyt luźnym, pszczoły łatwo dostają się pod spód. Ubranie robocze należy często prać.
Poza tym agresywność pszczół zmienia się w zależności od pory roku. Wiosną przeważnie pszczoły są najłagodniejsze. Latem szczególnie w drugiej połowie agresywność wzrasta, co jest związane z brakiem pożytku, rabunkami i wzrostem liczebności starszych pszczół w rodzinie. Cecha ta może zależeć też od rasy pszczół i może być dziedziczona. Dlatego należy prowadzić selekcję w pasiece i wprowadzać do hodowli pszczoły łagodne.
Należy też unikać pozostawienia na pasieczysku nawet na krótką chwilę rzeczy, które mogą zachęcić pszczoły do rabunku, np. ramki z miodem lub inne rzeczy pachnące miodem i woskiem. Pozostawienie zbyt długo otwartych uli może być przyczyną rabunku w pasiece. Bardzo ważnym czynnikiem panowania nad pszczołami jest spokojne zachowanie się i opanowane ruchy pszczelarza. Gwałtowne ruchy mogą wzbudzać agresywne zachowanie się pszczół. Stąd należy unikać w pasiece wykonywania takich ruchów. Błędem jest np. oganianie się od pszczół.
Na przebieg i sprawność wykonania prac duży wpływ ma sposób podkurzania. Umiejętne posługiwanie się dymem jest podstawą pracy przy pszczołach. Poprawne odymianie uspokaja pszczoły, natomiast nadmierne daje skutek odwrotny. Używanie dymu w nadmiernej ilości zwłaszcza gorącego lub o ostrym zapachu nie uspokaja rodziny lecz ją drażni. Najlepszy dym daje suche próchno z drewna drzew liściastych.

Antoni Zaleski