Warunki, w jakich transportowane są zwierzęta-czy to w ramach dotarcia do miejsca organizowanych wystaw/pokazów czy też w związku ze zmianą pobytu wynikającą ze sprzedaży do nowego właściciela wywołuje wśród hodowców, służb weterynaryjnych i organizacji zajmujących się ochroną zwierząt wiele dyskusji. Jakie warunki należy zapewnić zwierzętom w trakcie transportu? Przygotowaliśmy dla Państwa podsumowanie podstawowych zasad prawidłowego postępowania.
Warunki transportu zwierząt są uregulowane w następujący sposób:
Transport zwierząt odbywa się środkami do tego celu przystosowanymi i jest prowadzony w odpowiednich warunkach, a w szczególności:
1. Zwierzęta muszą być prawidłowo ulokowane, a używane uwięzi nie mogą im krępować leżenia i wstawania w czasie transportu;
2. Podłogi pojazdów używanych do transportu powinny mieć odpowiednią nawierzchnię, zapewniającą przyczepność kończyn oraz umożliwiającą utrzymanie higieny;
3. środki transportu zwierząt powinny spełniać warunki utrzymania odpowiedniej temperatury, wentylacji, przestrzeni oraz naturalnej pozycji;
4. w trakcie dłuższego transportu zwierzęta muszą mieć zapewnioną odpowiednio często wodę i karmę oraz odpoczynek;
5. zwierzętom chorym lub rannym zapewnia się niezwłocznie pomoc weterynaryjną;
6. zwierzęta wwożone do kraju oraz wywożone za granicę muszą być wiezione najkrótszą drogą i bez zbędnych postojów, a ich odprawa graniczna odbywa się poza kolejnością.
Zmienia się struktura grup zwierząt, a zwierzęta są narażone na znaczny stres fizyczny i emocjonalny z powodu nietypowych warunków otoczenia (percepcja wzrokowa, hałas, zapachy, zmiany temperatury, wilgotności i inne składniki mikroklimatu, zmiany właściwości podłogi, ruchy pojazdu, zmiany środka ciężkości, wibracje, zmiany zasilania i zaopatrzenia w wodę oraz inne nietypowe okoliczności). Prowadzi to do zmian zachowania i wskaźników fizjologicznych, w tym zmian biochemicznych i fizjologicznych, które można zaobserwować i które również wpływają na produkty zwierzęce.
Spełnienie obowiązków wynikających z przepisów prawnych musi być sprawdzane i egzekwowane . Należy zagwarantować systematyczny nadzór ochrony zwierząt przez służby weterynaryjne. Lekarze weterynarii i przedstawicieli organizacji zajmujących się ochroną zwierząt podkreślają konieczność przestrzegania zasad prawnych dotyczących transportu zwierząt. Przepisy Unii Europejskiej określają wyższy standard środków transportu do transportu zwierząt powyżej 8 godzin. Poprawa warunków dla zwierząt w transporcie została zapoczątkowana przepisami UE w 1990 r. Parametry, które wpłynęły na dobrostan zwierząt oraz jakość produktów bydła i świń, obejmowały wyposażenie do załadunku i rozładunku, typ i wyposażenie pojazdu, gęstość przewożonych zwierząt, czas transportu i sposób prowadzenia pojazdu. Transport zawsze powoduje stres u bydła i świń, ponieważ występuje wiele stresorów. Wpływ transportu na duże odległości (od 10 do 15 godzin) powoduje u bydła zmianę wskaźników biochemicznych, np.: na stężenie kortyzolu. Kortyzol jest hormonem steroidowym, mającym wpływ na stężenie glukozy we krwi – w reakcji na stres zwiększa jej poziom. Dotychczasowe analizy, pomiary dowiodły, że buhaje traciły na wadze podczas transportu. Na podstawie wykrytych wskaźników biochemicznych i subiektywnych obserwacji nie zaleca się przekraczania 15 godzin w transporcie bydła. Transport bydła przekraczający 36 godzin nie jest odpowiedni w odniesieniu do wymogów ochrony zwierząt. Wniosek ten został poparty faktem, że podwyższone stężenie kortyzolu i glukozy we krwi wykrywano do czasu uboju. Wpływ gęstości transportowanych byków miało wpływ na ich zachowanie, wskaźniki hematologiczne i biochemiczne oraz jakość mięsa po uboju. Gęstość przewożonych zwierząt przekraczających 550 kg na m2 jest nieodpowiednia dla byków rzeźnych. Transport w ciągu 24 godzin prowadzi do większych strat żywej wagi, wzrostu liczby siniaków i większej liczby zwierząt leżących po upadku niż podczas krótszych podróży trwających 3, 6 i 12 godzin. Transport może zwiększać występowanie mięsa DFD – ciemne, twarde, suche (ang. Dark Firm Dry). Wymienione wady mięsa są wywoływane czynnikami genetycznymi oraz środowiskowymi.
Musimy przestrzegać wymogów dotyczących transportu i zadbać, aby miejsce uboju było położone jak najbliżej gospodarstwa aby zminimalizować czas transportu i straty wynikające z długotrwałego stresu jakiemu poddawane jest zwierzę.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) ) 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań przewozów komercyjnych zwierząt kręgowych na terytorium Unii Europejskiej mogą dokonywać jedynie przewoźnicy posiadający zezwolenie. Transport w celach komercyjnych nie jest ograniczony do transportu związanego z jednoczesną wymiana pieniędzy, towarów lub usług. Transport w celach komercyjnych obejmuje w szczególności transport, który bezpośrednio lub pośrednio ma na celu osiągniecie korzyści finansowych. Przykładem takiego transportu jest: przewóz do rzeźni, na targi, do miejsc gromadzenia zwierząt, gospodarstw, punktów skupu i punktów kopulacyjnych oraz przewóz na wystawy, pokazy i konkursy.
Należy pamiętać, że niedozwolony jest transport zwierząt w okresie okołoporodowym oraz młodych zwierząt oddzielonych od matek, nie zdolnych do przyjmowania stałych pokarmów.
Załadunek, transport i rozładunek zwierząt jest bez wątpienia źródłem stresu u zwierząt. Niekiedy konieczne jest stymulowanie zwierząt w celu doprowadzenia do miejsca docelowego. Należy jednak w każdym przypadku pamiętać, że nasze działanie nie może być ukierunkowane na zadawanie zwierzętom bólu i cierpienia.
Informacje szczegółowe:
1. https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/transport-zwierzat
2. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.
Ewelina Szmurło