Tłuszcz paszowy jest coraz częściej stosowanym komponentem dawek pokarmowych wysokowydajnych krów. Zainteresowanie tym składnikiem pokarmowym wynika z trudności związanych z pokryciem dużych potrzeb energetycznych krów w pierwszej fazie laktacji.

Wysoka wydajność krów powoduje, że w początkowej fazie laktacji znajdują się one w stanie ujemnego bilansu energetycznego. Dzieje się tak, ponieważ krowy w okresie poporodowym, a także w kilku ostatnich dniach przed wycieleniem nie są w stanie pobrać takiej ilości energii, która pokrywałaby zapotrzebowanie energetyczne na produkcję mleka (i siary). W efekcie aby pokryć brakującą część energii spalają rezerwy tłuszczu zgromadzone w organizmie, co objawia się spadkiem masy ciała i pogorszeniem kondycji krowy.

Monitorowanie statusu energetycznego krów jest możliwe przez prowadzenie oceny zmian kondycji. Jeżeli niedobór energii jest nadmierny i zbyt długo się utrzymuje może prowadzić do obniżenia wydajności, wpływając ujemnie na wytrwałość laktacji, ale przede wszystkim doprowadzi do wystąpienia zaburzeń metabolicznych (stłuszczenie wątroby, ketoza) i pogorszenia wskaźników rozrodu.

Ze względu na konsekwencje jakie niesie za sobą wystąpienie ujemnego bilansu energetycznego bardzo ważne jest jego ograniczenie. Hodowca może to osiągnąć wpływając na pobranie paszy przez krowy oraz zwiększenie koncentracji energii w dawce pokarmowej.

Efektywne podniesienie zawartości energii bez stwarzania zagrożenia kwasicą jest możliwe dzięki zastosowaniu w dawce pokarmowej tłuszczu chronionego. Dzieje się tak ponieważ koncentracja energii w tłuszczu jest ponad 2 razy większa niż w węglowodanach, a ponadto tłuszcz charakteryzuje się bardzo wysoką strawnością. Dodatkowo tłuszcze chronione są obojętne dla procesów fermentacyjnych i nie obniżają strawności składników pokarmowych. Nie ulegają one degradacji w żwaczu, a proces ich trawienia następuje w trawieńcu, gdzie niskie pH sprzyja ich rozkładowi.

Do najczęściej stosowanych postaci tłuszczu chronionego należy zaliczyć: mydła wapniowe kwasów tłuszczowych, nasiona roślin oleistych poddane procesowi ogrzewania lub ekstruzji*, tłuszcze otoczkowane, amidy kwasów tłuszczowych.

Zasady wprowadzania tłuszczu chronionego do dawki:
. maksymalnie 3-3,5% suchej masy dawki, około 600-700 g/szt.,
. kontrola pobrania suchej masy,
. najlepszą metodą wprowadzenia mydeł wapniowych do dawki jest ich dodanie do paszy w wozie paszowym,
. mydła – wskazany dodatek substancji buforujących.

Stosowanie dodatku tłuszczu chronionego nie tylko zwiększa wartość energetyczną dawki bez wpływu na trawienie włókna, ale również zwiększa efektywność wykorzystania energii, wytrwałość laktacji, wydajność mleka i zawartość tłuszczu w mleku. W efekcie stosowania tłuszczu zmniejszają się wahania masy ciała krów, co rzutuje na skrócenie okresu od wycielenia do pierwszej rui oraz wzrost wskaźnika zapładnialności. Wskaźnik rozrodu ulega poprawie nie tylko dzięki lepszemu statusowi energetycznemu krowy, ale również poprzez korzystny wpływ tłuszczu chronionego na gospodarkę hormonalną.

Opracował: Leszek Nieszała

* ekstruzja inaczej tłoczenie