Cielę to młody potomek bydła od urodzenia do szóstego miesiąca życia. Obowiązkiem właścicieli zwierząt w krajach UE jest zapewnienie im wymaganych – odpowiednich warunków utrzymania, żywienia i obsługi.
Wymagania w zakresie utrzymania cieląt
• Do drugiego tygodnia życia cielęta powinny być utrzymywane na ściółce – podłogę należy wyścielić słomą. Legowisko powinno być wygodne, czyste i suche. Pomieszczenie powinno być tak skonstruowane, by każde cielę mogło się bez trudu kłaść, odpoczywać w pozycji leżącej, wstawać i wykonywać zabiegi pielęgnacyjne.
• Przez okres odpajania mlekiem do wieku 6-8 tygodni wygodne jest utrzymywanie cieląt w kojcach indywidualnych – szerokość kojca powinna być, co najmniej równa wysokości cielęcia w kłębie, zaś długość, co najmniej równa jego całkowitej długości pomnożonej przez 1,1. W praktyce najlepiej się sprawdzają kojce o wymiarach 1,00 x 1,50 m.
• Kojce dla cieląt (z wyjątkiem izolatek dla sztuk chorych) muszą posiadać ściany ażurowe w górnej części przegród – umożliwiające wzajemny kontakt wzrokowy i dotykowy. Możliwość kontaktu cieląt przy zakażaniu nie ma większego znaczenia, ponieważ infekcja rozprzestrzenia się nieuchronnie z powietrzem obory.
U cieląt już w wieku 3-4 tygodni nasila się potrzeba kontaktów społecznych, a ich brak powoduje bojaźliwość w okresie utrzymywania grupowego. Trzymane indywidualnie w izolacji w niewielkim stopniu naśladują zachowanie innych zwierząt, a ich zachowania społeczne są drastycznie ograniczane. Cielęta pozbawione możliwości wzajemnego lizania, mają skłonność do nadmiernego wylizywania własnej sierści, co grozi tworzeniem się kłębów sierści w żwaczu, powodujących poważne problemy zdrowotne.
• Obowiązek grupowego utrzymania cieląt w wieku powyżej ósmego tygodnia życia – najlepiej w grupach wyrównanych wiekowo i wagowo. Minimalna powierzchnia przypadająca na 1 szt. powinna wynosić: 1,5 m2 przy masie ciała do 150 kg, a 1,7 m2 przy masie powyżej 150 do 220 kg. Konieczne jest zapewnienie cielętom jednoczesnego dostępu do paszy, o ile nie są żywione do woli. Duże zagęszczenie w kojcach zbiorowych powoduje niepokój i agresywność prowadzącą do walk między sobą. Niepokój skraca czas leżenia i pobierania paszy, a agresywność rośnie wraz ze wzrostem zagęszczenia na obszarze paszowym, szczególnie po zadaniu pasz, gdy zwierzęta są głodne.
• Możliwość izolowania cieląt chorych – kojce indywidualne z możliwością w miarę potrzeby dogrzania chorych cieląt lampami, lub wydzielone pomieszczenie zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii.
Dobry stan zdrowia stwierdza się u cieląt odchowywanych w budkach z wybiegami na wolnym powietrzu.
• Zakaz utrzymywania cieląt w wieku pow. 8 tygodni w kojcach indywidualnym oraz ciągłego trzymania na uwięzi i zakładania im kagańców – wiązanie cieląt dozwolone jest na okres nieprzekraczający jednej godziny podczas podawania mleka.
• Podłoga w pomieszczeniach dla cieląt – powinna, być gładka, nieśliska, stabilna, twarda i równa. Miejsce do leżenia nie może negatywnie wpływać na zwierzęta, musi być suche, czyste i wygodne.
Ściany, posadzki, przegrody w pomieszczeniu dla cieląt oraz karmidła, poidła i dodatkowe wyposażenie nie mogą być szkodliwe dla zwierząt, stwarzać możliwości urazów i muszą być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji.
Pomieszczenia, w których przebywają cielęta muszą być czyste i higienicznie utrzymane oraz zabezpieczone przed dostępem much, owadów i gryzoni.
Cielęta w dużych stadach krów
Automatyczna stacja odpajania i żywienia pozwala na wygodny odchów cieląt z zachowaniem wymogów dobrostanu. Urządzenia podają cielętom pasze płynne i stałe oraz posiada ją program automatycznego odsadzania. Stacja również umożliwia indywidualne żywienie cieląt w zależności od wieku i przeznaczenia. Podstawowe zalety w dobrostanie to: swobodny ruch w obszernym kojcu ścielonym słomą, szybsze pobieranie pasz stałych (cielęta młodsze uczą się od starszych), brak wzajemnego, obssysania, (gdy czują potrzebę ssania, podchodzą do automatu, gdzie piją mleko ze smoczka), wyeliminowanie rywalizacji między zwierzętami dzięki odpowiedniemu zabezpieczeniu dostępu do smoczka, wczesne wykrywanie stanów chorobowych dzięki informacji o zmniejszeniu pobierania mleka, które świadczy o zbliżającej się chorobie oraz przyjemna i łatwa obsługa.
Wymienione wymogi – nie obowiązują w przypadku ras mięsnych, gdzie cielęta przebywają przy krowach oraz w gospodarstwach małych utrzymujących poniżej 6 sztuk cieląt.
Zapewnienie odpowiedniego mikroklimatu
• Oświetlenie naturalne – stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien wynosić jak, 1:18-20. Oznacza to, że na 1 m2 powierzchni oszklonej przypada 18-20 m2 podłogi.
• Natężenie światła sztucznego – powinno odpowiadać normalnemu dostępowi światła naturalnego w godzinach 9.00-15.00. Odpowiedni poziom oświetlenia sztucznego zapewni się, jeśli na 1 m2 powierzchni podłogi przypada 2-4 W światła jarzeniowego lub 8-16 W światła żarowego. Wartości niższe mogą występować u cieląt w wieku pow. 4 miesiąca życia.
• Prawidłowo działająca wentylacja – jest podstawowym warunkiem utrzymania w normie szkodliwych domieszek gazów oraz zapewnia odpowiednią wilgotność i dopływ świeżego powietrza. Pozbawia także powietrze przykrej woni.
• W pomieszczeniach dla zwierząt maksymalne stężenie – dwutlenku węgla nie powinno przekraczać 3000 ppm; siarkowodoru 5 ppm (próg wyczuwalności „nosowej” ok. 0,0005 ppm); amoniaku 20 ppm (próg wyczuwalności „nosowej” ok. 0,5 ppm).
• Wilgotność powietrza – przyjmuje się, że optymalna wilgotność względna powietrza w pomieszczeniach dla zwierząt to 60-80%.
• Hałas – żadne zwierzę nie powinno być narażone na ciągły hałas przekraczający 85 dB. Należy unikać nagłego źródła hałasu, mogącego wystraszyć zwierzęta.
Obowiązki obsługi i dozoru zwierząt
Personel obsługujący musi posiadać odpowiednie kwalifikacje, które mogą również wynikać z praktycznego doświadczenia nabytego przy pracy ze zwierzętami. Osoba taka powinna posiadać wiedzę w zakresie żywienia, pielęgnacji oraz bezpiecznego i przyjaznego obchodzenia się ze zwierzętami.
Osoby obsługujące mają obowiązek zapewnić odpowiednie dawki pokarmowe i dostęp do wody oraz utrzymać sprzęt do karmienia i pojenia w odpowiednim stanie technologicznym i sanitarnohigienicznym.
Noworodkom muszą zapewnić jak najszybszy dostęp do siary, dla cieląt okres ten nie może przekroczyć 6 godzin.
Cielęta w pomieszczeniach karmić minimum dwa razy dziennie. W dawce dla cieląt zapewnić włókno i żelazo najlepiej w sianie z udziałem roślin motylkowatych do woli.
Kontrolować stan cieląt, co najmniej dwa razy dziennie. W razie potrzeby zwierzęta chore i posiadające urazy należy izolować.
Pomieszczenia, kojce, urządzenia i sprzęt do obsługi cieląt musi być dokładnie czyszczony i dezynfekowany, aby zapobiec wzajemnemu zarażaniu się i rozwojowi organizmów przenoszących choroby. Odchody oraz resztki pasz należy jak najczęściej usuwać.
Konieczne jest oświetlenie stałe lub przenośnie dla potrzeb kontrolowania stanu cieląt o każdej porze.
Dokumentację i informacje dotyczące leczenia i padnięć zwierząt należy przechowywać przez okres 3 lat.
Stanisław Nowowiejski