Duża powierzchnia uprawy kukurydzy w województwie podlaskim oraz sprzyjające warunki atmosferyczne stwarzają korzystne warunki do rozwoju omacnicy prosowianki. Identyfikacja szkodnika wymaga starannych obserwacji plantacji i prowadzenie odłowu. Jedną z metod pozwalających na ustalenie początku nalotów omacnicy prosowianki na plantacje kukurydzy oraz ustalenie terminu biologicznego lub chemicznego zwalczania są odłowy motyli na pułapkę świetlną.
Charakterystyka szkodnika
Omacnica prosowianka – to ciepłolubny motyl o barwie jasnobrązowej (samice) i brunatnej (samce). Motyle zaczynają nalatywać na plantacje kukurydzy od połowy czerwca – szczególnie aktywne są one wieczorem i w nocy. Loty motyli trwają 4-6 tygodni, w zależności od warunków pogodowych. Omacnica lubi ciepłą, bezdeszczową i bezwietrzną pogodę. Samice składają jaja na spodniej stronie liści w połowie blaszki liściowej i z reguły jest to liść okołokolbowy. Jaja są białe, okrągłe i składane w złoża po około 20-30 sztuk. Z jaj po 7-10 dniach wylęgają się gąsienice. Gąsienice żerują we wnętrzu osi wiechy, powodują ich zwisanie i odłamywanie się. Żerowanie gąsienic w znamionach prowadzi do gorszego i nierównomiernego zaziarnienia kolb, a w zawiązkach kolb przyczynia się najczęściej do całkowitego ich zniszczenia. Powszechne występowanie uszkodzeń pochwy i nasady liścia jest przyczyną pękania i łamania się blaszki liściowej oraz stopniowego zamierania tego organu. Żerowanie gąsienic pomiędzy liśćmi okrywowymi kolb powoduje bielenie i przedwczesne zasychanie kolb, a wygryzanie kanałów i komór w łodygach jest przyczyną zasychania górnych części roślin oraz łamania się łodyg w tych miejscach.
Stadium zwalczanym są gąsienice i możemy walczyć z tym szkodnikiem na kilka sposobów: metodą chemiczną, biologiczną i zapobiegawczą. Zapobieganie polega na niszczeniu resztek po zbiorze kukurydzy, w których zimują gąsienice. Głęboka orka zimowa także przyczynia się do ograniczenia populacji tego szkodnika. W metodzie chemicznej nie ma problemu z doborem insektycydu, jednak pojawia się problem wykonania zabiegu, ponieważ musimy wykonać go w wysokim łanie kukurydzy opryskiwaczem szczudłowym. Biologicznie metoda ochrony polega na wykorzystaniu drobnej błonkówki – kruszynka Trichogramma, który pasożytuje na świeżo złożonych jajach omacnicy.
Pułapka świetlna
Jedną z metod pozwalających na ustalenie początku nalotów omacnicy prosowianki na plantacje kukurydzy i przewidywanie terminu biologicznego lub chemicznego zwalczania są odłowy motyli na pułapkę świetlną. W tym celu należy umieścić pułapkę świetlną na polu kukurydzy tak aby znajdowała się ponad wierzchołkami roślin. Pułapkę świetlną uruchamiana jest od zmroku (kiedy motyle zaczynają wylot) do północy. Głównym elementem pułapki jest źródło światła do którego lecą różne gatunki motyli nocnych w tym także omacnicy prosowianki. Łapią się do pojemnika, w którym znajduje się gaza nasączona substancją usypiającą motyle (np. spirytus).
Pułapka wystawiona na polu doświadczalnym PODR w Szepietowie będzie kontrolowana codziennie od 3 dekady czerwca do momentu pojawienia się pierwszych motyli szkodnika. Odłowienie pierwszego osobnika omacnicy prosowianki będzie równoznaczne z początkiem podjęcia decyzji ozwalczaniu biologicznym za pomocą kruszynka – Trichogramma brassicae.
Pułapkę świetlną ustawia się tak, aby znajdowała się ponad wierzchołkami roślin
Pułapka świetlna ustawiona na polu doświadczalnym PODR w Szepietowie
Metoda biologiczna polega na aplikacji różnych faz rozwojowych kruszynka na plantacji kukurydzy. Rozkłada się kapsuły z kilkoma fazami rozwojowymi kruszynka, dzięki czemu pozwala to na wylot postaci dorosłej w okresie około 3 tygodni. Kluczowym momentem tej metody jest nałożenie cyklu rozwojowego omacnicy i kruszynka, postać dorosła kruszynka musi mieć w swoim zasięgu jaja omacnicy. W tym celu wystawiona została pułapka świetlana na polu doświadczalnym PODR w Szepietowie.
W momencie pojawienia się pierwszych nalotów omacnicy prosowianki, na stronie internetowej PODR w Szepietowie www.odr.pl, będzie zamieszczona informacja o pojawieniu się szkodnika. Stanowić to będzie sygnał do podejmowania działań ochrony plantacji kukurydzy na Waszych polach.
Więcej informacji uzyskacie w Podlaskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Szepietowie lub pod numerem telefonu: 86 275 89 17 (dział produkcji roślinnej). Monitorowanie prowadzone jest we współpracy z firmą Agro Dona (dystrybutorem preparatu biologicznego do zwalczania omacnicy prosowianki) oraz Instytutem Ochrony Roślin w Poznaniu.
Michał Godlewski
gł. spec. ds. doświadczalnictwa