Terenowa Stacja Doświadczalna w Białymstoku Instytutu Ochrony Roślin – PIB uruchomiła w Podlaskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Szepietowie aspirator Johnsona służący do sygnalizowania nalotów mszyc na uprawy. Urządzenie to było wykorzystywane do zbierania danych z okolic Białegostoku w latach 2008 – 2017. Jest to jedyna tego rodzaju pułapka w regionie i trzecia w kraju, która jest jednym z elementów ogólnopolskiej Platformy Sygnalizacji Agrofagów. Na platformie dostępne są wyniki obserwacji najważniejszych chorób i szkodników sześciu upraw: pszenicy ozimej, kukurydzy, rzepaku ozimego, buraka cukrowego, ziemniaka i bobowatych, prowadzonych w 210 punktach rozsianych na terenie całej Polski.
Platforma jest rozwijana w ramach Programu Wieloletniego IOR – PIB Zadania 1.5 „Opracowanie platformy sygnalizacji organizmów szkodliwych oraz monitorowanie ważnych gospodarczo agrofagów roślin rolniczych” (MRiRW), a jej zasoby są dostępne pod adresem www.agrofagi.com.pl.
Sygnalizacja nalotów mszyc
Aspirator jest urządzeniem, które dobrze określa migrację mszyc w promieniu 80 km, a działa na zasadzie zasysania powietrza wraz z unoszącymi się owadami z wysokości około 12 m do zbiornika z wodą. Tego typu próbki zbierane są od początku maja do końca października kilka razy w tygodniu. Ze względu na niewielkie rozmiary mszyc, niezbędne jest przeprowadzenie oceny mikroskopowej, podczas której mszyce są oddzielane od pozostałych owadów. W dalszym kroku osobniki poszczególnych gatunków mszyc istotnych z punktu widzenia ochrony upraw rolniczych są identyfikowane oraz zliczane. Do wyżej wymienionych gatunków należą m.in.:
- mszyca czeremchowo-zbożowa (Rhopalosiphum padi) – gatunek dwudomny, migrujący z czeremchy na zboża i trawy, wektor wirusa żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV) na zbożach ozimych
- bezrurka świdwianka (Anoecia corni) – gatunek migrujący z dereni na korzenie zbóż i traw
- mszyca zbożowa (Sitobion avenae) – gatunek zasiedlający różne gatunki zbóż i traw
- mszyca różano-trawowa (Metopolophium dirhodum ) – gatunek dwudomny, migrujący z róży na zboża i trawy, wektor wirusa mozaiki kukurydzy (MMV) i BYDV
- mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana (Myzus persicae) – gatunek zasiedlający wiele gatunków roślin w tym m.in. rośliny z rodzin psiankowatych i kapustowatych, wektor wirusa liściozwoju ziemniaka (PLRV) oraz wirusów PVY, PVM, PVS
- mszyca kapuściana (Brevicorynae brassicae) – gatunek zasiedlający warzywa konsumpcyjne i nasienne, rzepak oraz chwasty z rodziny kapustowatych
- mszyca burakowa (Aphis fabae) – gatunek dwudomny migrujący z trzmieliny zwyczajnej, kaliny koralowej lub jaśminu wonnego, zasiedlający buraki, rośliny z rodzin: bobowatych, psiankowatych, rdestowatych i komosowatych, wektor wirusa Y ziemniaka (PVY) i nieco słabszych wirusów: M (PVM) i S (PVS), które przenosi na rośliny ziemniaka
- mszyca kruszynowo-ziemniaczana (Aphis frangulae ) – gatunek dwudomny, migrujący z kruszyny na ziemniaki, wektor wirusów Y i M ziemniaka
- mszyca szakłakowo-ziemniaczana (Aphis nasturtii ) – gatunek dwudomny, migrujący z szakłaka pospolitego na ziemniaki, wektor wirusów Y i M ziemniaka mszyca grochowa (Acyrthosiphon pisum Harris) – gatunek zasiedlający rośliny z rodziny bobowatych, wektor wirusa żółtej mozaiki fasoli (BYMV)
Wyniki obserwacji zamieszczane są na stronie www.agrofagi.com.pl, gdzie są dostępne dla każdego zainteresowanego, z trzech regionów Polski, w tym województwa Podlaskiego.
Rafał Konecki
Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy
Terenowa Stacja Doświadczalna Białystok
