Wysokopienne drzewa owocowe o szerokich koronach rosnące w pobliżu domostw to  typowy obrazek przedwojennej polskiej wsi. Były one zarówno ozdobą jak i źródłem smacznych owoców a w upalne, letnie dni dawały chwilę wytchnienia.

Dziś znów wraca „moda” na stare odmiany jabłoni, coraz więcej osób – ogrodników amatorów poszukuje antonówek papierówek, koszteli i innych drzew tradycyjnych odmian. Skąd ten trend ?

W ostatnich 20-30 latach dominowały wysoko produkcyjne odmiany drzewek owocowych szczepionych na karłowatych podkładkach. Zajmują one niewiele miejsca, rodzą dorodniejsze owoce toteż można posadzić więcej gatunków bądź odmian i uzyskać większy plon, a niewielkie rozmiary ułatwiają zbiór i pielęgnację. Jednak nie ma „róży bez kolców” – drzewa te mają też swoje wady: wymagają silnego nawożenia i ochrony, co przysparza trudności zwłaszcza w uprawach amatorskich. A przecież chodzi głównie o to, by z przydomowego sadu uzyskiwać owoce w jak najbardziej naturalny sposób – bez użycia środków chemicznych.

Owoce jabłoni starych odmian pomimo że są mniej okazałe, ale za to o wiele bardziej aromatyczne. Dla niektórych to smak jabłek zapamiętany z dzieciństwa. Tylko w starych sadach można znaleźć jednocześnie odmiany o różnych smakach, owocujące w różnych terminach, o różnym przeznaczeniu (deserowe, do kompotów, marmolad czy wina).

Wysokopienne drzewa w ciągu dziesięcioleci przeszły selekcję w środowisku naturalnym i przetrwały do dziś, dzięki czemu są  mało podatne na szkodniki i choroby grzybowe. W związku z tym nie muszą być wielokrotnie opryskane środkami chemicznymi zanim trafią na nasze stoły. Takie owoce pozbawione pozostałości środków ochrony roślin są zdrowsze co jest wystarczającym argumentem by przekonać do ich spożywania.

Tradycyjny sad przynosi korzyści nie tylko człowiekowi, ale i przyrodzie. Jest bogactwem bioróżnorodności, miejscem życia i schronienia wielu zwierząt. Wiosną drzewa ubrane w kwiaty są ozdobą ogrodu i źródłem pożywienia wielu owadów. Zimą pozostałe owoce stanowią bazę pokarmową dla ptaków.

Stare odmiany drzew owocowych stanowią  nasze dziedzictwo kulturowe.

Źródło:

Poradnik sadowniczy starych odmian drzew owocowych, Praca zbiorowa pod red. R. Sobieralskiej, Wydawnictwo TPDW, Świecie 2004.

Górecka J., Sady i ogrody w krajobrazie wiejskim, Wigry NR 3/2005

http://poradnikogrodniczy.pl/stare-odmiany-drzew-owocowych.php

Anna Jankowska