Właściwy dobór odpowiedniej odmiany jest jednym z ważniejszych warunków uzyskania zadawalających i stabilnych plonów zbóż w gospodarstwach ekologicznych.

Od sześciu lat Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach wspólnie z Podlaskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Szepietowie, prowadzą doświadczenia, na terenie woj. podlaskiego, z oceną plonowania odmian zbóż w gospodarstwach ekologicznych.

Wszystkie doświadczenia zlokalizowano w gospodarstwach ekologicznych z atestem lub w okresie przestawiania.

Celem prowadzonych doświadczeń jest wybór odmian zbóż najlepiej plonujących w warunkach gospodarstw ekologicznych.

Odmiany uprawiane w systemie ekologicznym powinny cechować się: szybkim wzrostem i rozwojem w początkowym okresie co skutkuje większą konkurencyjnością w stosunku do chwastów, dużą odpornością na choroby i szkodniki, dużą zdolnością do pobierania składników pokarmowych z gleby, dobrą jakością (celnością) ziarna.

W latach 2008-2009 przeprowadzono drugą serię (6 doświadczeń) z odmianami zbóż ozimych. W każdym doświadczeniu były oceniane 4 odmiany. Wielkość poletka do zbioru wynosiła 25-30 m2. Doświadczenia założono metodą losowanych bloków w 4 powtórzeniach, po następujących przedplonach: łubin wąskolistny lub koniczyna z trawami albo mieszanka zbożowa. Siewy wykonano siewnikami dostępnymi w gospodarstwach, na głębokość 2-3 cm, w rozstawie 11 cm.

Gęstość siewu dla poszczególnych gatunków była następująca (w szt. ziarn na 1 m2): żyto – 385, pszenica ozima – 550, pszenżyto ozime – 500.

Ilość wysiewu wyliczono na podstawie wzoru:

* – wysiew zwiększono o 10% ze względu na gorsze warunki wegetacji zbóż w gospodarstwach ekologicznych

Chwasty w zbożach zwalczano mechanicznie przez 2-3 krotne bronowanie wiosną, do fazy strzelania w  źdźbło.

Plonowanie odmian zbóż ozimych

Zboża ozime wysiane w jesieni 2008 r. na ogół dobrze powschodziły. Rozwój roślin po wschodach, ze względu na małą ilość opadów, nie był zbyt intensywny. Dlatego też przed zimą odnotowano zaledwie fazę trzeciego listka. Mimo to wszystkie gatunki ozimin przezimowały na ogół dobrze. W pierwszej dekadzie kwietnia obserwowano intensywne krzewienie zbóż ozimych. Rozwój ich został zahamowany w drugiej połowie kwietnia na skutek występującej w tym okresie suszy. Dopiero opady w drugiej połowie maja wpłynęły na poprawę stanu ozimin. Intensywne opady w czerwcu a także wysoka temperatura w lipcu przyczyniły się do porażenia zbóż przez choroby grzybowe. Uzyskano plony na średnim poziomie – niższe o 30-40% w stosunku do zbóż uprawianych w intensywnych warunkach a także na ogół niższe w stosunku do plonów zebranych w roku 2008.

Spośród badanych gatunków zbóż najlepiej w warunkach gospodarstw ekologicznych, plonowało żyto. W roku 2008 najwyżej plonowały odmiany Daran – 4,47 t/ha i Dańkowskie Diament – 4,60 t/ha. Podobnie w roku 2009 najwyższym plonem odznaczały się odmiany Daran – 3,01 t/ha i Dańkowskie Diament – 2,95 t/ha (tab. 1.).

Wśród odmian pszenicy ozimej w obu latach najlepiej plonowała Satyna – 3,12 i 4,07 t/ha (tab. 2). Pszenica ozima często była porażona przez septoriozę liści i kłosów co oddziaływało na obniżkę plonów.

Doświadczenie z pszenżytem ozimym w roku 2008 zostało zdyskwalifikowane, a w roku 2009 odmiany Grenado, Sorento, Todan plonowały na podobnym poziomie – 3,27- 3,35 t/ha. Natomiast odmiana Pawo, ze względu na mniejszą odporność na suszę, wydała niższy plon (tab. 3.).

Tabela 1. Żyto

Tabela 2. Pszenica ozima

Tabela 3. Pszenżyto ozime

Podsumowanie

W warunkach woj. podlaskiego, w gospodarstwach ekologicznych najlepiej plonują odmiany: żyta – Dańkowskie Diament i Daran, pszenicy ozimej – Satyna i pszenżyta ozimego – Grenado, Sorento i Todan. Podstawowe czynniki agrotechniczne warunkujące uzyskanie odpowiednich plonów w gospodarstwach ekologicznych to: terminowy siew, właściwa ilość wysiewu i staranna pielęgnacja (kilkukrotne bronowanie).

dr inż. Tadeusz Dworakowski
IUNG-PIB Białystok

Wiadomości Rolnicze nr 9/2010