Działanie: Rolnictwo ekologiczne w ramach PROW 2014-2020 to rodzaj wsparcia udzielanego rolnikom gospodarującym metodami ekologicznymi, w dużej części jest kontynuacją dotychczasowego Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne w ramach Programu rolnośrodowiskowego PROW 2007-2013 (ostatni nabór w 2014 r.).

Działanie: Rolnictwo ekologiczne może być realizowane w ramach następujących pakietów oraz wariantów:

Kto może zostać beneficjentem

Uczestnikami działania mogą być rolnicy oraz grupy rolników, którzy dobrowolnie podejmują się przejść na praktyki i metody rolnictwa ekologicznego określone w rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 i spełniają definicję rolnika aktywnego zawodowo.

Jakie są warunki przyznania płatności ekologicznej

Płatność ekologiczną przyznaje się rolnikowi, jeżeli:

• został mu nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
• łączna powierzchnia posiadanych przez niego użytków rolnych wynosi co najmniej 1 ha;
• realizuje 5-letnie zobowiązanie ekologiczne, w ramach określonego pakietu albo jego wariantu;
• spełnia warunki przyznania płatności ekologicznej w ramach określonych pakietów lub ich wariantów określone w rozporządzeniu.

Rolnik o łącznej powierzchni posiadanych użytków rolnych poniżej 1 ha, może ubiegać się o przyznanie płatności ekologicznej z innym rolnikiem, gdy wspólnie spełniają warunek minimalnej powierzchni użytków rolnych (co najmniej 1 ha).

Jakie wymogi musi spełnić rolnik

Rolnik realizujący zobowiązanie ekologiczne:

• posiada plan działalności ekologicznej;
• nie może przekształcać występujących w gospodarstwie TUZ;
• zachowuje elementy krajobrazu rolniczego nieużytkowane rolniczo, tworzące ostoje przyrody, określone w planie działalności ekologicznej;
• prowadzi rejestr działalności ekologicznej zawierający wykaz: działań agrotechnicznych, w tym zastosowania nawozów i wykonania zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin, wypasu zwierząt (jeżeli jest prowadzony);
• przestrzega innych wymogów określonych dla pakietów i ich wariantów.

Od kiedy trwa zobowiązanie

Podjęte zobowiązanie realizowane jest od dnia 15 marca roku, w którym został złożony pierwszy wniosek o przyznanie płatności ekologicznej.
Płatności w ramach podjętego zobowiązania /zobowiązań są przyznawane corocznie przez okres 5 lat(przez cały okres trwania zobowiązania).

Czym jest zobowiązanie ekologiczne

Każdy realizowany pakiet w ramach działania lub wariant w ramach pakietu traktujemy jako oddzielne zobowiązanie.
Rolnik może realizować jednocześnie więcej niż jedno zobowiązanie ekologiczne, jeśli zostały podjęte w tym samym roku lub roku następnym. Płatność do tego samego obszaru może zostać przyznana z tytułu realizacji tylko jednego zobowiązania.
Jeżeli na danym obszarze jest realizowane zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne, do tego obszaru nie przysługuje płatność ekologiczna.

Obszar objęty zobowiązaniem

UR zadeklarowane we wniosku o przyznanie pierwszej płatności ekologicznej w ramach danego pakietu lub danego wariantu, objęte obszarem zatwierdzonym (tj. działki rolne zidentyfikowane w drodze kontroli administracyjnych lub kontroli na miejscu).

Wielkość tego obszaru oraz miejsce realizacji zobowiązania nie podlegają zmianie w trakcie jego realizacji.

Płatność do hektara – rodzaje zobowiązań

Płatność przyznawana jest w zależności od realizowanego zobowiązania (pakietu bądź wariantu) do hektara:

• G.O.
  – Uprawy rolnicze (1,7)
  – Uprawy warzywne (2,8)
  – Uprawy zielarskie (3,9)
  – Uprawy paszowe (5,11)
  – Uprawy jagodowe (4.1.2, 10.1.2)
• TUZ-u
  (pakiety 6 i 12);
• Sadu
  – Podstawowe uprawy sadownicze (4.1.1, 10.1.1)
  – Ekstensywne uprawy sadownicze (4.2, 10.2)

Dla wszystkich pakietów z wyjątkiem 6. i 12. płatność jest przyznawana do powierzchni, na której są uprawiane gatunki roślin określone na poziomie rozporządzenia krajowego.

Od czego zależy wysokość płatności

W ramach działania Rolnictwo ekologiczne płatności podlegają degresywności w zależności od powierzchni deklarowanej do płatności.
W 2015 roku stosowana będzie następująca degresywność:

• 100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha;
• 75% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha;
• 60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha.

Dopuszczalne zmiany

1). W ramach zobowiązania na GO dopuszczalna jest zmiana:

• uprawianych roślin;
• miejsca uprawy roślin;
• pakietów lub wariantów.

Przeprowadzone zmiany nie mogą wpłynąć na spełnienie warunków przyznania płatności, zmianę wielkości obszaru objętego zobowiązaniem i zmianę miejsca realizacji tego zobowiązania.
W przypadku rośliny dwuletniej powyższe zmiany są dopuszczalne po upływie 2 lat uprawy tej rośliny.

Zmiany są niedopuszczalne w przypadku zobowiązania realizowanego w sadach i na TUZ!!!

2). W przypadku realizacji pakietu 5 lub 11 na gruntach ornych, na których jest uprawiana mieszanka wieloletnia traw albo mieszanka wieloletnia traw z motylkowatymi drobnonasiennymi, rolnik może zastąpić ten pakiet pakietem 6 lub 12, jeżeli grunty rolne, na których są uprawiane te mieszanki, stały się trwałymi użytkami zielonymi.

Wykorzystanie roślin na nawóz zielony

Dopuszczalna jest sytuacja jeśli w danym roku rośliny motylkowate drobnonasienne, trawy lub ich mieszanki uprawiane w plonie głównym w ramach pakietu 5 lub 11 (bez spełniania warunku minimalnej ilości zwierząt) zostaną wykorzystane jako nawóz zielony.
Możliwe tylko 1 raz w ciągu trwania zobowiązania na danym gruncie, działce rolnej.

Kontrola i certyfikacja

Wszystkie gospodarstwa uprawnione do wsparcia w ramach działania Rolnictwo ekologiczne podlegają kontroli wykonywanej przez upoważnione przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jednostki certyfikujące rolnictwo ekologiczne w zakresie prowadzenia w tym gospodarstwie produkcji rolnej, zgodnie z przepisami określonymi w ustawie o rolnictwie ekologicznym i rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007. Kontrola wykonywana przez jednostki certyfikujące rolnictwo ekologiczne odbywa się corocznie i obejmuje wszystkie gospodarstwa w okresie konwersji oraz po okresie konwersji.

Rolnik może ubiegać się o rekompensatę kosztów przeprowadzanych kontroli w ramach tzw. kosztów transakcyjnych – z zastrzeżeniem, że kwota zwrotu nie może przekroczyć 20% rocznej stawki płatności.
W przypadku, gdy rolnik jest jednocześnie beneficjentem działania: „Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych – wsparcie dla nowych uczestników systemów jakości żywności” w ramach PROW 2014-2020 lub „Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności” w ramach PROW 2007-2013,koszty transakcyjne nie przysługują. 

 I. Płatność ekologiczna jest przyznawana:

• w ramach wszystkich pakietów, jeżeli rolnik prowadzi produkcję rolną zgodnie z przepisami o rolnictwie ekologicznymi, co jest potwierdzone informacjami zawartymi w wykazie z Jednostki certyfikującej rolnictwo ekologiczne;
• w ramach pakietów: 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9 i 10, jeżeli rolnik wytworzył produkty rolnictwa ekologicznego, w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym;
• w ramach pakietu 5 i 11 (Uprawy paszowe na gruntach ornych), jeżeli rolnik lub małżonek rolnika jest posiadaczem zwierząt (gatunków: bydło domowe, daniele, gęsi, indyki, jelenie i jelenie sika, kaczki, konie, kozy, króliki, kury, owce, perlice, świnie):
  a) utrzymywanych zgodnie z przepisami o rolnictwie ekologicznym, których liczba, w przeliczeniu na duże jednostki przeliczeniowe (DJP), wynosi co najmniej 0,3 DJP na hektar gruntów ornych i  TUZ zadeklarowanych w ramach pakietu 5, 6, 11, 12 lub 
  b) których liczba wynosi co najmniej 0,3 DJP na hektar wszystkich gruntów ornych i TUZ zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności ekologicznej z wyłączeniem gruntów ornych zadeklarowanych w ramach pakietów: 2, 8 oraz wariantów: 4.1.2 i 10.1.2 
• w ramach pakietu 6 i 12 (Trwałe użytki zielone), jeżeli rolnik lub małżonek rolnika jest posiadaczem zwierząt gatunków: bydło domowe, daniele, gęsi, jelenie i jelenie sika, konie, kozy, króliki, owce, których liczba wynosi co najmniej 0,3 DJP na hektar wszystkich TUZ zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności ekologicznej.
• Warunki dodatkowe dla pakietów 5 i 11 oraz 6 i 12 – zaświadczenie w przypadku koniowatych składane przez rolnika do kierownika biura powiatowego ARiMR do dnia 31 października, zawierające: wykaz koni, które były wpisane lub zgłoszone do rejestru koniowatych, przez rolnika w okresie 15 marca do dnia 30 września danego roku, ze wskazaniem daty urodzenia tych koni.
• w przypadku wariantu 10.1.1. Podstawowe uprawy sadownicze po okresie konwersji i 10.2. Ekstensywne uprawy sadownicze po okresie konwersji, jeżeli rolnik zobowiązał się do utrzymania przez okres 2 lat po zakończeniu zobowiązania minimalnej obsady drzew na gruntach, do których zostanie mu przyznana ostatnia płatności ekologiczna z tytułu realizacji tego zobowiązania. Minimalna obsada drzew wskazana jest w załączniku nr 7 do rozporządzenia ekologicznego, w którym określona jest  minimalna obsada drzew, krzewów i niektórych upraw jagodowych w ramach pakietu 4 i pakietu 10, z tym że w przypadku sadów mających co najmniej 12 lat- min. obsada drzew wynosi 125 szt./ha i co najmniej 90 % tych drzew jest uprawianych nie krócej niż 12 lat.

  II. Wymogi dla poszczególnych pakietów i ich wariantów

1. Wymogi dla wszystkich pakietów:

• co najmniej 30 % plonu przeznaczone jest do przetwórstwa lub przekazania do innych gospodarstw lub sprzedaży dotyczy pakietów: 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9 i 10;
• plon jest przeznaczony do skarmiania zwierząt lub przekazania do innych gospodarstw lub sprzedaży w przypadku pakietów: 5, 6 ,11 i 12 (za wyjątkiem,kiedy rośliny motylkowate drobnonasienne, trawy lub ich mieszanki uprawiane w plonie głównym w ramach pakietu 5 lub 11 zostaną wykorzystane w danym roku jako nawóz zielony).
• co jest potwierdzone w szczególności dokumentami, o których mowa w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli. 

2. Wymogi dodatkowe dla Pakietu 4. Uprawy sadownicze w okresie konwersji i Pakietu 10. Uprawy sadownicze po okresie konwersji:

• coroczne wykonywanie na plantacji zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych, w szczególności usuwanie odrostów i samosiewów, zgodnie ze wskazaniami doradcy rolnośrodowiskowego, określonymi w planie działalności ekologicznej;
• utrzymanie minimalnej obsady dla poszczególnych gatunków roślin, z tolerancją do 10%;
• uprawianie gatunków drzew owocowych w okresie owocowania lub krzewów owocujących;
• jest tyle drzew w okresie owocowania lub na podkładkach karłowych lub półkarłowych, ile jest wymagane do spełnienia minimalnej obsady drzew i krzewów określonej w załączniku nr 7 do rozporządzenia, a uprawa tych drzew jest prowadzona nie krócej niż rok, przy czym w przypadku sadów:
  a)na podkładkach karłowych lub półkarłowych,
  b)mających nie mniej niż 12 lat- minimalna obsada drzew wynosi 125 drzew na hektar, a co najmniej 90% tych drzew jest uprawianych nie krócej niż 12 lat;
• jest tyle krzewów owocujących, ukorzenionych i spełniających wymagania dotyczące średnicy elitarnego i kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, określone dla krzewów jagodowych w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania oraz jakości materiału siewnego, ile jest wymagane do spełnienia minimalnej obsady drzew i krzewów określonej w załączniku nr 7 do rozporządzenia;
• sady nie są prowadzone jako uprawa jednorzędowa.

3. Wymogi dodatkowe dla Pakietu 6. Trwałe użytki zielone w okresie konwersji i Pakiet 12. Trwałe użytki zielone po okresie konwersji:

• koszenie w terminie do dnia 31 lipca lub wypasanie w okresie wegetacyjnym na trwałych użytkach zielonych;
• zebranie i usunięcie skoszonej biomasy (siano powinno zostać usunięte z działki rolnej lub ułożone w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi, w terminie do 2 tygodni po pokosie) lub pozostawienie rozdrobnionej biomasy.

 Anna Jankowska

Źródło: 

1. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020
2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 
3. Materiały szkoleniowe ARiMR