W okresie zimowym w paleniskach domowych bardzo często stosuje się jako podpałkę odpady z tworzyw sztucznych. Wystarczy wyjść z domu i przyjrzeć się dymiącym kominom, aby odgadnąć co jest spalane. Palenie śmieci w domowych piecach daje złudne oszczędności, gdyż trujemy siebie i innych.

W środkach masowego przekazu pojawiają się informacje na temat zagrożeń, jakie wynikają na skutek niefrasobliwego postępowania ludzi z wytworami nowoczesnej chemii tzw. odpadami z tworzyw sztucznych (opakowaniami po środkach chemicznych, foliami, butelkami po różnych płynach, workami po nawozach) i innymi odpadami, jak np. zużytymi oponami, meblami i całym plastikowym złomem. Winna temu jest nie tylko wzrastająca chemizacja życia, ale przede wszystkim niewiedza.

Spadające z opadami atmosferycznymi substancje przenikają do roślin i pozostają w produktach roślinnych. Kumulacja substancji toksycznych w roślinach i w glebie staje się przyczyną skażenia wszystkich ogniw łańcucha pokarmowego. W organizmie człowieka gromadzą się one w tkankach (zwłaszcza tłuszczowej), powodując osłabienie odporności immunologicznej organizmu. Wywołują astmę, alergie, nowotwory, patologiczne zmiany w układzie nerwowym, układzie krążenia, a także zaburzają funkcje mózgu, przyczyniają się do rozwoju choroby Alzheimera i Parkinsona. Należy wiedzieć, że utwardzacz gumy, zapobiegający jej szybkiemu ścieraniu, jest silnie toksycznym i rakotwórczym komponentem opon opartym na kadmie.

Kadm to pierwszy na liście, znany metal rakotwórczy. Sadza używana do produkcji gumy to silna substancja rakotwórcza. Spalanie opony, to proces uwalniania kadmu, trwający całe minuty, a trujące składniki dymu pozostają wszechobecne w naszych mieszkaniach, płucach, polach i ogrodach. Trzeba z naciskiem podkreślić, że w skład nowoczesnej opony wchodzi ponad 200 innych syntetycznych składników chemicznych, które w procesie spalania skutkują całą gamą niezwykle toksycznych substratów!

Odpady z tworzyw sztucznych i inne nie powinny być w ogóle spalane, co jest niestety często spotykanym zjawiskiem o bardzo negatywnym znaczeniu, ponieważ podczas spalania powstają tlenki węgla i azotu, dwutlenek siarki, cyjanowodór, metale ciężkie, a także rakotwórcze dioksyny i furany; wydziela się rakotwórczy styren. Substancje te zanieczyszczają najbliższe otoczenie, wody gruntowe i ziemię. Przy spalaniu plastikowych butelek i folii, wytwarza się chlorowodór, który w połączeniu z parą wodną tworzy kwas solny – kwaśne deszcze. Dlatego spożywamy zatrute mleko, jajka, warzywa i owoce. Folie i wszelkie, występujące w opakowaniach plastiki, odpady i opakowania po środkach ochrony roślin, stare meble z formaldehydowej sklejki, kolorowa prasa czy foldery emitują do środowiska, powstające w wyniku tego procesu dioksyny (nie ma i nie będzie potężniejszych od dioksyn trucizn chemicznych). Szczególnie niebezpieczne są te, które można stworzyć ręką człowieka. Stąd między innymi epidemia zgonów na raka!

Żywice formaldehydowe i niezwykle toksyczne ich pirolityczne pochodne, które powstają podczas procederu spalania będą aktywne przez epoki. Dioksyny, zaś to trucizny mutagenne o wybitnie silnym powinowactwie do łączenia się ze składnikami kodu genetycznego DNA i do jego destrukcji. Samo pisanie o tym, czym dla metabolizmu organizmów żywych są dioksyny napawa przerażeniem!

Na czasie jest apel do obywateli – jeśli nie wiesz, że czegoś palić nie wolno, skąd wiesz, że wolno ci to beztrosko i bezkarnie wrzucać do pieca?

Za spalanie śmieci na wolnej przestrzeni lub w paleniskach domowych grozi grzywna w wysokości do 5000 zł. Kodeks karny za spalanie wymienionych odpadów przewiduje do 5 lat więzienia. Tak więc w palenisku następuje upublicznienie czyjegoś zupełnie prywatnego problemu, gdyż wytworzone i wyemitowane przez komin upartego truciciela, rozproszone przez wiatry i wodę trucizny tracą walor problemu indywidualnego, a nabierają ogólnoludzkiego. Spalone odpady zatrują pola uprawne, ogrody, strumienie, a rozpędzone wiatrem – zatrują olbrzymią kubaturę powietrza, wody i gleby, zaś spłukane do strumyka, jeziora czy wreszcie morza – wrócą nie tylko trucicielowi na stół, np. w świątecznym śledziku lub w karpiu, czy w sałacie z przydomowego ogródka. Zanieczyszczenia nie znają granic.

Dla truciciela ważna jest korzyść doraźna, czyli ciepły przez parę godzin dom. Nie interesują go bardziej złożone problemy, które we własnym palenisku codziennie produkuje, nie interesują go własne i sąsiedzkie, bawiące się w dymie dzieci, ani to, że całe osiedle czy miasto ma jego dym w mieszkaniach i musi nim, oddychać (ze wszystkimi tego konsekwencjami zdrowotnymi).

Złodzieje kabli i myszkujący w śmieciach za miedzą bez zastanowienia spalą 100 kg plastikowej otuliny by odzyskać 2 kg miedzi lub aluminium, za co w skupie dostają pieniądze.

Nowa ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, która otrzymała moc sprawczą od 1 lipca 2013 r. obliguje właścicieli nieruchomości do segregacji odpadów, a władze gminne do odzysku i przekazania do recyklingu. Obecnie segregowane odpady odbierane są przez firmy komunalne, które dostarczają surowiec odpadowy do Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czerwonym Borze.

Sposobem na zagospodarowanie odpadów naftopochodnych (foli, opakowań z tworzyw sztucznych itp.) są technologie przetwarzania na różnego typu paliwa. W trakcie przetwarzania możliwe jest usunięcie substancji szkodliwych (metali ciężkich, dioksyn i furanów). W szczególności dąży się do odzyskania surowców petrochemicznych, wykorzystując odpady jako dodatek do wsadu w instalacjach przerobu ropy naftowej. Z odpadowych tworzyw sztucznych można otrzymywać paliwa ciekłe lub gazowe. Jednak technologie przetwarzania odpadów z tworzyw sztucznych w czyste paliwa są bardzo kosztowne i nie należy oczekiwać szerszego ich wprowadzenia w najbliższym czasie.

Alternatywą z konieczności pozostaje recykling materiałowy, polegający na przerobieniu tworzywa z odpadów na inne wyroby. W warunkach naszego kraju, metoda ta może rozwijać się najszybciej ze względu na dostępne krajowe, względnie tanie, urządzenia i rozwiązania techniczne. W pierwszej kolejności recykling materiałowy obejmie tylko te frakcje tworzyw, które będzie można w dużych ilościach bez trudu i tanio pozyskać w stosunkowo czystej postaci i których granulat będzie łatwo i korzystnie zbywalny. Wiadomym jest, że z granulatu wykonywane są narzędzia gospodarskie, grabki, łopaty do śniegu, wiaderka, a nawet odzież (bluzy z polaru). Z badań wynika, że 60% wytwarzanych przez nas odpadów nadaje się do ponownego wykorzystania, dlatego tak ważne jest segregowanie na etapie powstawania odpadów. W ten sposób odzyskujemy cenne surowce, oszczędzamy pieniądze, a także chronimy zdrowie i środowisko.

W związku z tym, że ilość produkowanych przez nas śmieci (opakowania jednorazowego użytku) co roku wzrasta, musimy ograniczać ich powstawanie.

Rady na odpady

• wybieraj produkty w opakowaniach wielokrotnego użytku,
• używaj toreb ekologicznych wielokrotnego użytku – unikaj opakowań z tworzyw sztucznych tzw. jednorazówek,
• unikaj napojów w aluminiowych puszkach – kupuj napoje w szklanych zwrotnych opakowaniach,
• zużyty elektroniczny sprzęt, świetlówki, baterie (paluszki) przekazuj do wyznaczonego przez gminę punktu zbioru, gdyż są to bardzo agresywne trucizny dla środowiska.

Zakupy rób z głową

• używaj toreb ekologicznych wielokrotnego użytku (unikaj opakowań z tworzyw sztucznych),
• wybieraj produkty bez zbędnych opakowań (tacki ze styropianu i inne),
• kupuj żywność wysokiej jakości – żywność ekologiczna wytwarzana naturalnymi metodami, bez antybiotyków, hormonów wzrostu i organizmów GMO,
• unikaj żywności wysoko przetworzonej (zawiera duże ilości środków konserwujących)

Postępuj właściwie

• oszczędzaj energię (nie zostawiaj sprzętu w stanie czuwania) – wychodząc z pomieszczenia wyłączaj światło, przy zakupie sprzętu wybieraj ten o wysokiej klasie efektywności energetycznej, używaj energooszczędnych świetlówek, gotuj tyle wody, ile potrzebujesz),
• oszczędzaj wodę (sprawdzaj szczelność kranów i zaworów, wymieniaj uszczelki, aby uniknąć przecieków, nie zmywaj i się nie gól pod bieżącą wodą, odkręcaj wodę z umiarem, zamiast z kąpieli korzystaj z prysznica, zbieraj deszczówkę do podlewania roślin),
• podróżując, troszcz się o środowisko (korzystaj ze zorganizowanych form przejazdu),
• otaczaj się roślinami (sadź krzewy ozdobne, drzewa owocowe itp.).

Uważam, że wprowadzone rozwiązania obligują wszystkich mieszkańców wsi i miast do zbierania i segregowania śmieci w poszczególnych domostwach (nieruchomościach) zgodnie z przeznaczeniem. Nie wiem dlaczego w dalszym ciągu w przydrożnych rowach są widoczne świeżo wyrzucane, chyba z przejeżdżających samochodów, śmieci (butelki po alkoholu, puszki i butelki po piwie oraz razem z reklamówkami opakowania po produktach spożywczych). Mam wrażenie, że robią to ludzie młodzi, którzy mają braki z okresu edukacji szkolnej. Stąd też apel do szkół podstawowych i gimnazjalnych o zwrócenie uwagi na ten problem.

Eugeniusz Mystkowski