W Podlaskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego gościliśmy 25-osobową delegację łotewskich rolników i doradców w ramach łotewskiego projektu pt. Tworzenie wartości dodanej produkcji rolnej.
W dn. 09.04.2025 r. miało miejsce uroczyste otwarcie wizyty z Dyrekcją PODR Szepietowo, po którym nasi goście wysłuchali wykładu Tomasza Śniecińskiego – specjalisty PODR Szepietowo, nt. specyfiki woj. podlaskiego, rolnictwa i doradztwa rolniczego Podlasia. Po prelekcji, w Podlaskim Centrum Technologii Rolno-Spożywczych (PCTRS) w Szepietowie odbyły się warsztaty serowarskie, przeprowadzone przez Dorotę Półtorak – kierownika Działu Rozwoju Obszarów Wiejskich, we współpracy z Michałem Kalinowskim stażystą ds. technologii produktów rolnych.
Głównym tematem warsztatów była produkcja sera podpuszczkowego z dodatkiem przypraw. Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z całym procesem technologicznym produkcji sera, począwszy od przygotowania mleka, poprzez dodanie podpuszczki i kultur bakterii, aż po etap krojenia skrzepu, odciskania serwatki, formowania i dojrzewania sera.
W trakcie zajęć szczegółowo omówiono każdy etap procesu, wskazując na znaczenie jakości surowca, temperatury, czasu oraz higieny pracy w uzyskaniu produktu o pożądanych walorach smakowych. Zwrócono również uwagę na możliwości różnicowania smaku i aromatu sera poprzez zastosowanie przypraw, takich jak zioła, czosnek czy papryka, które zostały dodane do przygotowywanej partii wyrobu.
Każdy z uczestników miał możliwość spróbowania świeżo przygotowanego sera oraz otrzymał materiały edukacyjne podsumowujące proces produkcji serów podpuszczkowych. Spotkanie przebiegło w miłej i twórczej atmosferze, stanowiąc wartościowy element wizyty studyjnej oraz inspirację do wdrażania podobnych działań we własnych gospodarstwach.
W dalszej kolejności goście udali się na poletka doświadczalne Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. Krzysztof Zawojski – specjalista PODR omówił aktualne zabiegi agrotechniczne i rozwiązania stosowane w ekologicznej uprawie zbóż (pszenicy, jęczmienia i owsa) oraz strączkowych (grochu, łubinu i wyki). Zadawano pytania, wymieniano doświadczenia. Delegacja zwiedziła tereny wystawowe i zapoznała się z ofertą targową (wydarzeń targowych).
Następnie grupa udała się na spotkanie z Agnieszką i Dariuszem Góralczyk z miejscowości Czyżew-Ruś-Wieś, zajmujących się produkcją mleczną, członków grupy EPI (Europejskiego Partnerstwa Innowacyjnego).
Gospodarstwo państwa Góralczyk stanowi przykład nowoczesnego, efektywnie zarządzanego i dynamicznie rozwijającego się gospodarstwa w regionie. Specjalizuje się w hodowli bydła mlecznego i wyróżnia się wysokim poziomem organizacji pracy, dbałością o dobrostan zwierząt oraz zastosowaniem innowacyjnych rozwiązań technologicznych w produkcji mleka. Szczególną uwagę uczestników podczas rozmowy zwróciła działalność przetwórcza rolników, skoncentrowana na produkcji mleka typu A2A2 – mleka o korzystnych właściwościach zdrowotnych, cenionego przez konsumentów poszukujących produktów łatwostrawnych i naturalnych.
Produkcja mleka A2A2 możliwa jest dzięki wcześniejszemu przeprowadzeniu genotypowania całego stada, co pozwala na selekcję krów produkujących wyłącznie ten typ białka. To świadczy o wysokim poziomie świadomości hodowlanej i prokonsumenckim podejściu właściciela gospodarstwa.
Podczas spotkania uczestnicy mieli możliwość dyskusji nt. codziennego funkcjonowania gospodarstwa, infrastruktury obejmującej nowoczesną oborę, pomieszczenia doju oraz część przetwórczą. Dariusz Góralczyk chętnie dzielił się swoją wiedzą i doświadczeniem, omawiając zarówno aspekty organizacyjne, jak i technologiczne prowadzenia gospodarstwa w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju i innowacyjności.
Ostatnim punktem programu tego dnia była wymiana doświadczeń z Danielem Rogowskim z miejscowości Krasowo Wólka, zajmującym się produkcją jagnięciny. Rolnik od trzech lat prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 50 hektarów, w którym dominuje uprawa pszenicy, pszenżyta oraz traw wykorzystywanych na paszę. Cała specyfika i struktura gospodarstwa podporządkowana jest hodowli owiec ras rodzimych objętych programem ochrony zasobów genetycznych – wrzosówki oraz owcy żelaźnieńskiej.
Dzięki odpowiedniemu zarządzaniu oraz pasji do zachowania bioróżnorodności, gospodarstwo nie tylko wspiera ochronę ras zagrożonych, lecz także rozwija produkcję wysokiej jakości jagnięciny. Wsparcie finansowe, jakie rolnik otrzymuje w ramach programu „Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie”, znacząco wpływa na poprawę opłacalności tej działalności. Pozwala ono na kontynuację hodowli w sposób zrównoważony, z uwzględnieniem dobrostanu zwierząt oraz lokalnych uwarunkowań środowiskowych.
W dn. 10.04.2025 grupa spotkała się z Mariuszem Wierzbickim z miejscowości Bujenka.
Rolnik jest pionierem hodowli alpak w Polsce. Od 2004 roku rozwija jedno z największych i najbardziej zróżnicowanych stad alpak w Europie, liczące około 200 osobników rasy huacaya i suri we wszystkich kolorach. Spotkanie rozpoczęto wykładem o początkach hodowli, które sięgają decyzji o sprowadzeniu pierwszych alpak z Chile, co uczyniło farmę w Bujence pierwszą tego typu w Polsce. Mariusz Wierzbicki, wraz z rodziną, prowadzą gospodarstwo, które stało się miejscem nie tylko hodowli, ale także edukacji i rekreacji. Właściciel opowiedział również o działającym na terenie farmy „Ranczu na Sówce”, oferującym odwiedzającym kontakt ze zwierzętami, możliwość zakupu produktów z wełny alpak oraz uczestnictwo w zajęciach alpakoterapii. Dodatkowe atrakcje, takie jak kawiarnia, czy możliwość organizacji ognisk, w opinii łotewskich rolników czynią to miejsce atrakcyjnym celem dla miłośników przyrody. Farma alpak w Bujence to przykład udanego połączenia pasji, przedsiębiorczości i dbałości o dobrostan zwierząt, przyczyniającego się do popularyzacji hodowli alpak w Polsce.
Następnie grupa złożyła wizytę w Nadbużańskim Ośrodku Promocji Produktu Lokalnego “Zagubek” w, pięknie położonym nad Bugiem, Drohiczynie. Projekt utworzenia obiektu został zrealizowany dzięki wsparciu samorządu województwa podlaskiego oraz dofinansowaniu z funduszy unijnych. „Zagubek” prowadzony przez samorząd miasta Drohiczyn to nowoczesne centrum kultury i promocji lokalnych tradycji, Jego architektura nawiązuje do tradycyjnych podlaskich dworków, łącząc regionalny styl z funkcjonalnością współczesnych przestrzeni. Goście zapoznali się z wnętrzem ośrodka, który mieści przestronną salę wystawową, kuchnię warsztatową oraz sklepik oferujący lokalne produkty, takie jak zioła, sery, miody i inne specjały regionu nadbużańskiego. Dodatkowo, „Zagubek” oferuje pokój zagadek, który stanowi interaktywną atrakcję dla odwiedzających. Podczas wykładu uczestnicy dowiedzieli się, iż nazwa ośrodka pochodzi od tradycyjnego podlaskiego dania – „zagubów”, czyli rolad z ciasta pierogowego z farszem ziemniaczanym, które zostało wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. „Zagubek” pełni rolę centrum edukacyjnego i kulturalnego, organizując warsztaty kulinarne, seminaria oraz wystawy rękodzieła lokalnych artystów. Jest to miejsce, które promuje lokalnych producentów i rzemieślników, wspierając rozwój regionalnej tożsamości i turystyki.
Kolejnym punktem programu był pobyt w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Korycinach.
Stanowi on integralną część kompleksu turystycznego „Ziołowy Zakątek” i firmy „Dary Natury”, która jest własnością Państwa Angielczyków. Jest to wyjątkowe miejsce na mapie Podlasia, łączące edukację przyrodniczą z tradycją zielarską i agroturystyką. Uczestnicy łotewskiej delegacji zapoznali się z bogatym programem edukacyjnym obiektu.
Uczestnicy odwiedzili serce ośrodka, czyli Podlaski Ogród Botaniczny, pierwszy taki w Polsce, w którym zgromadzono ponad 1500 gatunków roślin leczniczych i aromatycznych, w tym gatunki objęte ścisłą ochroną. Ogród podzielony jest na sekcje systematyczne, siedliskowe oraz nasadzenia roślin zgodnie z ich właściwościami i zastosowaniem, co pozwala na kompleksowe poznanie różnorodności flory wykorzystywanej w medycynie konwencjonalnej i niekonwencjonalnej .
Uzyskali ponadto wiedzę na temat specyfiki działania Ośrodka, który dysponuje nowoczesnym laboratorium wyposażonym w innowacyjny sprzęt, pracownią zielarską oraz salą edukacyjną, w której odbywają się warsztaty z zakresu ekologii, anatomii i fizjologii roślin, a także zajęcia dotyczące tradycyjnych metod uprawy i przetwarzania ziół. Dodatkowo, na terenie kompleksu uczestnicy zwiedzili zabytkowy drewniany kościół i zrobili zakupy w sklepie ziołowym.
Na koniec, obfitującego w niezwykle interesujące wydarzenia edukacyjne, dnia, grupa udała się do „Domowej Olejarni” Ewy i Waldemara Frańczuków, zlokalizowanej w miejscowości Kozarze. To przykład rodzinnego przedsięwzięcia łączącego pasję do zdrowego stylu życia z tradycyjnymi metodami produkcji. Państwo Frańczuków zajmuje się tłoczeniem olejów na zimno (z czarnuszki, lnu, konopi, dyni i in.), wykorzystując w większości surowce pochodzące z własnych upraw. Podczas pogadanki Łotysze poznali asortyment olejarni – nierafinowane i nieoczyszczone oleje, które dzięki zachowaniu wszystkich wartości odżywczych cieszą się uznaniem wśród konsumentów poszukujących naturalnych produktów najwyższej jakości. Działalność Państwa Frańczuków wpisuje się w trend rosnącego zapotrzebowania na lokalne produkty i zdrowe odżywianie, stanowiąc istotny element rozwoju rolnictwa ekologicznego w regionie.
Domowa Olejarnia jest przez nich aktywnie promowana w mediach społecznościowych, gdzie można znaleźć informacje na temat bieżącej działalności oraz właściwości zastosowań oferowanych olejów. Dzięki zaangażowaniu i dbałości o jakość, Ewa i Waldemar Frańczukowie przyczyniają się do popularyzacji tradycyjnych metod produkcji i wspierania lokalnej społeczności.
W kolejnym dniu wyjazdu studyjnego, tj. 11.04.2025 r., uczestnicy wzięli udział w pokazie w Podlaskim Centrum Technologii Rolno-Spożywczych (PCTRS) w Szepietowie. Demonstracja obejmowała zagadnienia dotyczące wykorzystania mięsa wieprzowego ras rodzimych. Była to integracyjna międzynarodowa formuła szkoleniowa polskich i łotewskich rolników stwarzająca możliwość dyskusji, m.in. nt. rozbioru półtusz wieprzowych. Uczestnicy zadawali pytania Piotrowi Lenartowi, prowadzącemu warsztaty, jednemu z najwybitniejszych w Polsce ekspertów w dziedzinie przetwórstwa mięsa oraz Beacie Puławskiej – ekspertce PODR Szepietowo w zakresie żywności i dziedzictwa kulinarnego.
Następnie grupa odwiedziła gospodarstwo agroturystyczne Anny Gąsowskiej “Siedlisko u Gąski” z Idźki-Wykno. To kameralne gospodarstwo, które łączy tradycję z gościnnością i lokalnym smakiem. Położone w malowniczym zakątku Podlasia, oferuje odwiedzającym ciszę, spokój oraz autentyczne doświadczenie wiejskiego życia. Gospodarstwo dysponuje przytulnymi pokojami urządzonymi w stylu nawiązującym do podlaskiej tradycji, z drewnianymi elementami i kolorowymi dodatkami, tworzącymi ciepłą, domową atmosferę. Na terenie siedliska znajduje się również przestrzeń do wspólnego biesiadowania oraz ogród, w którym goście mogą odpocząć na świeżym powietrzu. Jednym z wyróżników „Siedliska u Gąski” są tradycyjne podlaskie wypieki, w tym słynne ciastka ze skwarkami, wpisane w 2024 r. na Listę Produktów Tradycyjnych Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, przygotowywane według rodzinnych receptur. Gospodyni z pasją dzieli się kulinarnym dziedzictwem regionu, oferując gościom możliwość degustacji lokalnych specjałów. Uczestnicy przekonali się osobiście, iż „Siedlisko u Gąski” to miejsce, które zachwyca autentycznością i serdecznością gospodarzy, stanowiąc doskonałą bazę do odkrywania uroków Podlasia oraz poznawania jego kulinarnej i kulturowej różnorodności.
W dalszej kolejności delegacja łotewskich rolników złożyła wizytę w gospodarstwie Anny i Marka Sienkiewiczów z Czarnej Wsi Kościelnej, którzy prowadzą niewielkie rodzinne gospodarstwo, położone w sercu Puszczy Knyszyńskiej, na obszarze Natura 2000. Ich działalność koncentruje się na tradycyjnym kiszeniu warzyw, opartym na recepturach przekazywanych z pokolenia na pokolenie.
Specjalnością gospodarstwa są kiszonki, w tym kapusta kiszona w główce oraz sok z buraków kiszonych. Kapusta w główce, przygotowywana poprzez układanie całych główek na dnie beczki i zalewanie ich sokiem z poszatkowanej kapusty, została wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2016 roku. Dwa lata później na tę samą listę trafił sok z kiszonych buraków, ceniony za orzeźwiający smak i właściwości prozdrowotne.
Państwo Sienkiewiczowie aktywnie uczestniczą w promocji lokalnych tradycji kulinarnych, organizując warsztaty kiszenia i prezentując swoje produkty podczas regionalnych wydarzeń. Ich zaangażowanie zostało docenione m.in. przez wyróżnienie w konkursie Agroliga 2022.
Gospodarstwo „Kiszenie z Tradycją” to miejsce, gdzie pasja do zachowania dziedzictwa kulinarnego łączy się z dbałością o jakość i naturalne metody przetwórstwa, oferując produkty, które są symbolem podlaskiej tradycji i smaku.
Intensywny dzień szkoleniowy zakończył się spotkaniem w Szepietowie z właścicielami gospodarstwa mleczarskiego Waldemarem i Krzysztofem Kosińskimi z miejscowości Rudka.
Jest to jedno z najbardziej nowoczesnych gospodarstw rolnych w regionie. Spotkanie miało charakter prezentacji, podczas której goście mieli okazję poznać historię, strukturę i kierunki rozwoju gospodarstwa, a także obejrzeć filmy dokumentujące jego rozbudowę i codzienne funkcjonowanie. Państwo Kosińscy zaprezentowali gospodarstwo, które prowadzą wspólnie ojciec Waldemar, który przez wiele lat samodzielnie je rozwijał oraz syn Krzysztof, który kontynuuje rodzinne tradycje z nowoczesnym podejściem do zarządzania i inwestowania w innowacje. Obecnie gospodarstwo dysponuje 500 ha ziemi, na których uprawiane są rośliny paszowe, oraz prowadzi hodowlę 600 krów mlecznych i 600 sztuk bydła opasowego.
W trakcie prezentacji uczestnicy wizyty obejrzeli filmy pokazujące budowę nowoczesnej obory, a także jej finalny kształt i wyposażenie. Obora ta jest w pełni zmechanizowana, zautomatyzowana i dostosowana do zapewnienia maksymalnego komfortu zwierząt oraz wysokiej efektywności produkcji.
Gospodarze podzielili się również swoimi planami na przyszłość – m.in. budową biogazowni, która pozwoli na jeszcze lepsze wykorzystanie potencjału gospodarstwa oraz zwiększenie jego samowystarczalności energetycznej.
Podczas ostatniego dnia pobytu – 12.04.2025 r., goście mieli sposobność zwiedzania, właśnie rozpoczynających się w Szepietowie, Wiosennych Targów Ogrodniczych w Szepietowie. Podziwiali stoiska wystawców drzew, krzewów, nasadzeń i kwiatów oraz lokalnych producentów żywności najwyższej jakości.
Przygotowany przez PODR Szepietowo program wizyty łotewskich rolników został wysoko oceniony przez uczestników, którzy mieli okazję poznać najlepsze podlaskie praktyki rolnicze i okołorolnicze, nastąpiła wymiana doświadczeń branżowych, zdobyto nową wiedzę i praktyczne umiejętności. Zostały nawiązane nowe kontakty zawodowe. Liczymy na kontynuację współpracy.
Dorota Półtorak
Tomasz Śnieciński
PODR Szepietowo
