Polska, od 1 stycznia 2025 r., przewodniczy Radzie Unii Europejskiej. Znajdujemy się więc w erze bezprecedensowych wyzwań, ale także możliwości wpływania na kierunek rozwoju Unii Europejskiej.
Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej to sześciomiesięczny okres, podczas którego dane państwo członkowskie odgrywa wiodącą rolę lidera i koordynatora, przewodnicząc spotkaniom na wszystkich szczeblach Rady i reprezentując ją na arenie międzynarodowej.
Ten rotacyjny system, zapoczątkowany w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i kontynuowany po utworzeniu UE w 1993 r., ewoluował, zwłaszcza po Traktacie z Lizbony w 2009 r., aby mieć w dużej mierze znaczenie ceremonialne. Pomimo ustanowienia stałego Przewodniczącego Rady Europejskiej i wzmocnienia roli Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, które zmniejszyły bezpośredni wpływ rotacyjnej prezydencji, pozostaje ona istotną funkcją zapewniającą ciągłość i koordynację w ramach skomplikowanych procesów legislacyjnych i politycznych UE.
System zapewnia, że każde państwo członkowskie, niezależnie od jego wielkości, ma równe szanse wpływania na agendę i priorytety UE, wzmacniając poczucie współodpowiedzialności i wzajemnej odpowiedzialności wśród wszystkich państw członkowskich.
Zadania prezydencji
Prezydencja kieruje pracami Rady nad unijnym ustawodawstwem i dba o ciągłość działań UE, porządek procedur legislacyjnych i współpracę państw członkowskich. Musi więc być uczciwym i bezstronnym mediatorem. Planuje i prowadzi posiedzenia Rady i jej organów przygotowawczych. Przewodniczy posiedzeniom Rady w poszczególnych składach (z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych) i jej organów przygotowawczych. Dba, aby dyskusje przebiegały prawidłowo i przestrzegany był regulamin Rady oraz metody pracy. Organizuje również wiele formalnych i nieformalnych posiedzeń w Brukseli i w swoim państwie. Reprezentuje Radę w kontaktach z innymi instytucjami UE, zwłaszcza z Komisją i Parlamentem Europejskim. Stara się wypracowywać porozumienia w sprawie aktów ustawodawczych podczas rozmów trójstronnych, nieformalnych negocjacji i posiedzeń komitetu pojednawczego.
Prezydencja ściśle koordynuje prace z przewodniczącym Rady Europejskiej, wysoką przedstawicielką Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Pomaga im w pracach, a czasem wykonuje pewne zadania w zastępstwie wysokiej przedstawicielki, np. reprezentuje Radę do Spraw Zagranicznych przed Parlamentem Europejskim lub przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych podczas rozmów o wspólnej polityce handlowej.
Najważniejsze założenia programu polskiej prezydencji
Obronność i bezpieczeństwo
Polska prezydencja będzie wspierać działania na rzecz europejskiej obronności. Konieczne jest tu wzmocnienie gotowości obronnej opartej m.in. na zwiększonych nakładach wojskowych i silniejszym przemyśle obronnym.
Ważne jest także wsparcie dla kluczowych elementów infrastruktury obronnej, takich jak Tarcza Wschód czy Bałtycka Linia Obrony.
Priorytetem będzie również wzmocnienie współpracy z NATO.
Ochrona ludzi i granic
Polska prezydencja będzie przekonywać do nowych rozwiązań, które odpowiedzą na wyzwania dotyczące migracji i bezpieczeństwa granic zewnętrznych UE, w tym wschodniej granicy Polski. Chodzi także o działania na rzecz ograniczenia nielegalnej migracji i wzmocnienia skuteczności powrotów, w tym we współpracy z partnerami z krajów trzecich.
Będzie wspierać działania mające na celu zwalczanie zagrożeń hybrydowych i międzynarodowych siatek przestępczości zorganizowanej.
Odporność na obcą ingerencję i dezinformację
Polska prezydencja będzie wzmacniać koordynację w zwalczaniu dezinformacji i manipulacji informacjami. Dotyczy to także poprawy zdolności UE do zapobiegania i zmniejszania skutków wrogich działań w cyberprzestrzeni.
Uwaga zostanie również zwrócona na rozwój nowoczesnych i bezpiecznych usług cyfrowych.
Zapewnienie bezpieczeństwa i swobody działalności gospodarczej
Polska prezydencja będzie wspierać działania dotyczące pogłębienia unijnego jednolitego rynku i znoszenia barier dla działalności transgranicznej, zwłaszcza w sektorze usług.
Priorytetowo zajmie się przywracaniem uczciwych warunków konkurencji dla przemysłu UE ze strony globalnych konkurentów.
Podejmie dyskusję na temat przyszłego kształtu polityki spójności, która jest głównym instrumentem, który zapewnia równomierny rozwój społeczno-gospodarczy.
Będzie promować zmniejszenie obciążeń biurokratycznych w UE.
Transformacja energetyczna
Wiarygodność i pewność dostaw surowców energetycznych ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego UE. Dlatego polska prezydencja będzie promowała działania pełnego odejścia od importu rosyjskich źródeł energii.
Podejmie działania zmierzające do obniżenia cen energii w UE i dotyczące rewizji ram unijnego bezpieczeństwa energetycznego.
Będzie dążyć do zmniejszenia zależności od importowanych technologii i surowców krytycznych.
Konkurencyjne i odporne rolnictwo
Bezpieczna i wysokiej jakości żywność, to europejskie dobro publiczne. Polska prezydencja będzie więc dążyć do kształtowania silnej Wspólnej Polityki Rolnej, która wspiera rolników i rozwój obszarów wiejskich.
Polityka powinna zachęcać, a nie zmuszać rolników do podejmowania działań, które będą chronić środowisko i wskazywać korzyści ze zwalczania i zapobiegania skutkom zmian klimatu.
Bezpieczeństwo zdrowotne
Polska prezydencja skupi się na cyfrowej transformacji opieki zdrowotnej, zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży, promowaniu zdrowia i profilaktyki chorób.
Uwzględni także konieczność poprawy bezpieczeństwa lekowego UE. Kluczowa będzie dywersyfikacja łańcuchów dostaw leków i wsparcie dla ich produkcji w UE.
Anna Olędzka
PODR Szepietowo
Źródło: – Program polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, https://polish-presidency.consilium.europa.eu/pl/