Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie zrealizował w ramach SIR dwuetapową operację pt. „Innowacyjne przetwórstwo na małą skalę”. Operacja miała na celu rozpowszechnianie wśród mieszkańców obszarów wiejskich województwa podlaskiego przetwórstwa surowców rolnych pochodzących z własnego gospodarstwa na małą skalę oraz promowanie krótkich łańcuchów dostaw.
Warsztaty z przetwórstwa mięsa
Pierwszy moduł operacji odbył się 12 października 2022 r w Podlaskim Centrum Technologii Rolno-Spożywczych przy PODR w Szepietowie i obejmował warsztaty z zakresu przetwórstwa mięsa. Nowoczesna infrastruktura techniczna szepietowskiej przetwórni była gwarancją pomyślnej realizacji tego rodzaju formy edukacyjnej. Uczestnikami warsztatów byli mieszkańcy obszarów wiejskich, osoby zainteresowane tematyką.
Pod okiem eksperta-mistrza masarskiego z wieloletnim międzynarodowym doświadczeniem – Janusza Sadowskiego uczestnicy mogli zapoznać się z innowacyjnymi recepturami powstawania wędzonek, kiełbas oraz wędlin podrobowych. Mieli także sposobność uczestniczyć w demonstracyjnym rozbiorze półtuszy wieprzowej połączonym z klasyfikacją mięsa. Z warsztatowego surowca mięsnego metodą „nauka przez działanie”, uczestnicy samodzielnie wytwarzali podroby mięsne oraz białą kiełbasę.
Ekspert odpowiadał na szereg pytań związanych z tematyką przetwórstwa mięsnego, w tym m.in. z zakresu doboru i wykorzystania surowców pochodzących z własnego gospodarstwa. Wyroby produkowane we własnym gospodarstwie domowym na własne potrzeby, czy rozprowadzane odbiorcom końcowym, są gwarancją najwyższej jakości i wspaniałego smaku. Przetwórstwo na małą skalę powiązane jest bowiem z poszukiwaniem odbiorców finalnych, a co za tym idzie skracaniem łańcuchów dostaw żywności.
Zdobyta wiedza i umiejętności podczas warsztatów z całą pewnością przyczynią się do rozwoju przetwórstwa mięsa na poziomie gospodarstwa rolnego w naszym regionie.
Wyjazd studyjny na Litwę
Uzupełnieniem warsztatów był wyjazd studyjny na Litwę w dniach 28-30 listopada 2022 r. Tematyka wyjazdu związana była z wielofunkcyjnym innowacyjnym przetwórstwem na małą skalę, ze szczególnym uwzględnieniem przetwórstwa mleka, owoców, miodu i mięsa. Uczestnikami wyjazdu byli mieszkańcy obszarów wiejskich planujący rozpoczęcie działalności związanej z przetwórstwem surowców rolnych, osoby zainteresowane tematyką, doradcy rolniczy. Stroną przyjmującą podlaską grupę był Litewski Związek Rolników, Oddział w Druskiennikach.
Program wyjazdu obejmował wizyty w gospodarstwach rolnych zajmujących się innowacyjnym przetwórstwem surowców rolniczych na małą skalę w rejonach Druskienniki, Olita, Łoździeje na Litwie. Wzmocnieniem formuły wizytowania gospodarstw był wykład wprowadzający, podczas którego uczestnicy uzyskali wiedzę na temat ogólnej sytuacji małoskalowego przetwórstwa produktów rolnych, ich zbytu w regionie, przetwórstwa owoców pod potrzeby produkcji słodyczy, a także szans, ograniczeń i barier w dziedzinie przetwórstwa mięsa na Litwie.
Pierwszego dnia wyjazdu studyjnego uczestnicy zwiedzili gospodarstwo rolne Daiva Kvedaraitė w miejscowości Venciūnai, specjalizujące się w przetwórstwie rokitnika zwyczajnego. Gospodarstwo zostało założone w 2004 roku. W 2005 r. posadzono pierwsze sadzonki rokitnika zwyczajnego, by w 2009 r. uzyskać pierwsze zbiory. Uczestnicy zapoznali się ze specyfiką uprawy rokitnika i potencjałem przetwórczym owoców tego krzewu. Sukcesy litewskiego rolnika związane z wytwarzaniem i sprzedażą innowacyjnych produktów z rokitnika (ekologiczne soki, dżemy i inne przetwory) stanowiły inspirację dla podlaskiej grupy do poszukiwania nowych kierunków rozwoju przetwórstwa produktów pochodzenia roślinnego.
Następnie uczestnicy udali się do gospodarstwa Robertasa Dubickas w Seiliūnų zajmującego się innowacyjnym przetwórstwem mleka i wyrobem serów. Właściciele gospodarstwa opracowują innowacyjne receptury wytwarzania serów (mają na swoim koncie 86 takowych przepisów, w tym w zakresie produkcji serów podpuszczkowych, kwasowych, pleśniowych). Szczególnym powodzeniem wśród klientów cieszy się lokalna odmiana sera Džiugas pochodząca z gospodarstwa państwa Dubickas. Niektóre z serów, w szczególności te pleśniowe osiągają wysokie ceny na aukcjach (tj. nowoczesnej platformie sprzedażowej stosowanej w przetwórstwie rolniczym), prowadzonych przez rolników. Wzbogaceniem oferty przetwórczej z gospodarstwa jest produkcja i sprzedaż przetworzonych ryb z hodowli własnej, wędzonych we własnoręcznie stworzonej przez rolnika wędzarni.
Następnego dnia grupa udała się do gospodarstwa Juozasa Petrauskasa w Lazdijai, zajmującego się przetwórstwem ekologicznego miodu. Zapoznano się tam, w szczególności z innowacjami technologicznymi w konstrukcji uli pszczelich stosowanych w pasiece gospodarstwa, a także z przygotowaniem nowatorskiej oferty sprzedażowej produktów z wosku pszczelego. Za swoje produkty rolnik otrzymał certyfikat Chronionej Nazwy Pochodzenia Seinų/Lazdijų krašto medus.
W dalszej kolejności uczestnicy wyjazdu udali się do Leipalingis na wykład wprowadzający do tematyki wyjazdu prowadzony przez litewskiego praktyka-przetwórcę, a moderowany przez merytoryczno-organizacyjnego opiekuna polskiej grupy – regionalistę Laimę Zukauskaite. Uczestnicy pozyskali wiedzę z zakresu ogólnej sytuacji w przetwórstwie produktów rolniczych w regionie, przetwórstwie owoców pod potrzeby produkcji słodyczy (pastylki, czipsy, desery i in.) według własnej innowacyjnej technologii. Wykład obejmował również zagadnienia związane z szansami i ograniczeniami (obostrzeniami) związanymi z przetwórstwem mięsa w regionie.
Po wykładzie uczestnicy udali się do gospodarstwa Gražiny Auguvienė w Didžiasalio zajmującej się przetwórstwem mleka i wyrobem serów (około 20 rodzajów). Rolniczka opracowuje nowatorskie receptury produkcji serów, w tym m.in. lokalnej odmiany mozzarelli, wyrobów serowarskich na wzór serów francuskich, twarogu litewskiego, serów pleśniowych. Rolniczka prowadzi gospodarstwo agroturystyczne, w którym łączy sprzedaż produktów serowarskich z innowacjami marketingowymi w zakresie wypoczynku turystów; gospodarstwo oferuje klientom kupującym sery szereg gier i zabaw terenowych.
W ostatnim dniu wyjazdu uczestnicy odwiedzili ekologiczne gospodarstwo Edmundasa Henrikasa Jastramskasa specjalizującego się w przetwórstwie roślin oleistych. Wizyta stanowiła wartość dodaną operacji. Lokalna mała olejarnia przetwarza rośliny oleiste takie jak rzepak, len, konopie, czarnuszka i in. Olej tłoczony jest metodą na zimno w domowej innowacyjnej prasie własnej konstrukcji. Produkty wytwarzane w gospodarstwie nie wymagają „dekoracji” – dodatkowych składników. Olej wytłaczany mechanicznie nie traci swoich dobrych właściwości, zachowuje witaminy. W gospodarstwie ma miejsce nowatorskie pakietowanie usługi sprzedażowej, tzn. łączenie sprzedaży bogatego asortymentu produktów olejarskich i pieczywa wytwarzanego metodą domową (nieprzemysłową).
Dzięki uczestnictwu w wyjeździe studyjnym podlaska grupa zapoznała się z szeregiem innowacji technologicznych, produktowych, sprzedażowych i marketingowych w przetwórstwie płodów rolnych na małą skalę. Pozyskano nową wiedzę, zdobyto nowe doświadczenia, zawiązano szereg nowych kontaktów zawodowych. Organizator zapewnił uczestnikom transport wraz z ich ubezpieczeniem w czasie wyjazdu, nocleg, wyżywienie, opiekę merytoryczno-organizacyjną oraz materiały szkoleniowe.
Tomasz Śnieciński