Celem jednodniowego spotkania informacyjnego nt. ”Technologia uprawy soi w rejonach północno-wschodniej Polski” było przybliżenie uczestnikom wiedzy na temat znaczenia tej rośliny oraz możliwości jej uprawy w warunkach glebowo-klimatycznych województwa podlaskiego. W ramach realizowanej operacji uwzględniającej priorytety PROW, cele KSOW oraz SIR na lata 2014-2020 udało się osiągnąć następujące cele:
– dotarcie z informacją do rolników poprzez transfer wiedzy do praktyki rolniczej,
– promocja i upowszechnianie wiedzy na temat nowych technologii w produkcji roślinnej i możliwości uprawy nowych odmian,
– dotarcie do grupy osób uprawiających soję oraz zamierzających uprawiać poprzez pogłębienie wiedzy na dany temat.
Powyższe spotkanie odbyło się 11.10.2017 r. w budynku Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, ul. Mickiewicza 3 (Sala Kolumnowa). W spotkaniu oprócz rolników udział wzięli również doradcy rolni oraz osoby z różnych instytucji działających na rzecz rolnictwa. Łącznie w spotkaniu uczestniczyło ponad 50 osób.
Wykładowcą był dr inż. Tadeusz Wałkowski z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Oddział w Poznaniu, który przedstawił uczestnikom spotkania różne aspekty związane z soją. Wystąpienie zostało podzielone na 4 bloki tematyczne na które składało się:
– wymagania glebowo-klimatyczne soi na tle uwarunkowań siedliskowych województwa podlaskiego,
– agrotechnika soi
– wyniki doświadczeń odmianowych z soją (krajowe i zagraniczne),
– dlaczego warto uprawiać soję.
W pierwszej części poruszono problem możliwości uprawy soi, biorąc pod uwagę jej wymagania glebowe, świetlne, termiczne oraz wodne. Zostały one w punktach szczegółowo omówione. Zwrócono uwagę, że województwo podlaskie ma na tle kraju mniej sprzyjające warunki glebowe, klimatyczne oraz krótszy okres wegetacji. Jest to roślina typowo ciepłolubna, dlatego też termin siewu soi przypada w maju, a odmiany uprawiane powinny się charakteryzować wczesnością dojrzewania.
Dalsza część wystąpienia sprowadziła się do omówienia agrotechniki soi. Omówiono szczegółowo sprawy związane z wyborem odpowiedniego stanowiska (przedplonu), następnie uprawą gleby, siewem, pielęgnacją łanu (mechaniczną i chemiczną), nawożeniem, zbiorem i pozbiorową obróbką nasion soi.
Po przerwie przedstawiono wyniki doświadczeń z soją, gdzie główny nacisk położono na wyniki plonowania poszczególnych odmian. Przedstawiono badania krajowe i zagraniczne. Stwierdzono, że plony odmian uzyskiwane w Polsce są zbliżone do wyników doświadczeń otrzymywanych w Czechach i Słowacji. Natomiast plony odmian uzyskiwane w Austrii były wyższe. Analiza wyników doświadczeń wykazała także pewną prawidłowość polegającą na zależności pomiędzy wczesnością odmian a wysokością uzyskiwanych plonów. Odmiany późniejsze charakteryzowały się wyższym plonem.
W ostatniej części wystąpienia skupiono się na omówieniu korzyści wynikających z uprawy soi. Przedstawiono jej znaczenie w przetwórstwie rolno-spożywczym oraz rolnictwie. Wspomniano także o dopłatach bezpośrednich i roli jaką ta roślina może spełniać w przypadku wymogów zazielenienia.
Do rolniczych korzyści wypływających z uprawy soi można zaliczyć:
– wnoszenie do gleby azotu atmosferycznego,
– poprawa struktury gleby,
– zwiększenie zawartości próchnicy w glebie poprzez pozostawienie dużej masy resztek pożniwnych,
– zmniejszenie rozprzestrzeniania się patogenów chorobotwórczych,
– ograniczenie występowania niektórych gatunków chwastów.
Znaczenie soi w przetwórstwie rolno-spożywczym:
– jako roślina oleisto-białkowa cenna w żywieniu zwierząt, a także w przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym i kosmetycznym,
– ważny surowiec przy produkcji oleju roślinnego ze względu na wysoką zawartość tłuszczu w nasionach (do 20%),
– poekstrakcyjna śruta sojowa ze względu na wysoką zawartość białka stanowi bardzo dobry komponent mieszanek paszowych.
Następnie przedstawiono możliwości zbytu nasion soi. Stwierdzono, że w zasadzie podmioty skupujące są zainteresowane skupem, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań. Dotyczą one minimalnej ilości dostarczanej partii i spełnienia kryteriów jakościowych. Podkreślono, że jednym z czynników branych pod uwagę przy skupie jest wilgotność nasion, która ma wpływ na oferowaną cenę.
Na koniec spotkania wywiązała się dyskusja. Jednym z poruszanych problemów była kwestia zaopatrzenia się w materiał siewny i dobór odmian do uprawy w warunkach woj. podlaskiego. Stwierdzono, że z uwagi na krótszy okres wegetacji powinno się uprawiać odmiany wcześniejsze, a plon nasion na poziomie 2t/ha jest plonem zadowalającym. Osiągnięcie takiego plonu w warunkach glebowo-klimatycznych województwa podlaskiego jest możliwe, a potwierdzają to wyniki przeprowadzonych doświadczeń min. na Polu Doświadczalnym PODR w Szepietowie.
Czy jednak soja zagości w większym stopniu na podlaskich polach. Wydaje się, że w dużej mierze będzie to zależało od dostępności nasion, wysokości dopłat i podmiotów zainteresowanych skupem i przetwórstwem nasion soi.
Krzysztof Zawojski