Każda osoba fizyczna będąca w posiadaniu gospodarstwa rolnego ma obowiązek ubezpieczenia. Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych opisuje tylko 3 rodzaje obligatoryjnych ubezpieczeń: OC komunikacyjne, OC rolnika i ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa. Rolnik, który uzyskał płatności bezpośrednie musi zabezpieczyć minimum 50% swoich upraw od co najmniej jednego zagrożenia. Rolnicy sceptycznie podchodzą do kwestii ubezpieczeń, jednak należy zwrócić uwagę na konsekwencje braku polisy w przypadku wystąpienia szkody. Ceną jest utrata lub uszkodzenie posiadanego mienia, która niejednokrotnie może spowodować zachwianie płynności finansowej oraz trudności w funkcjonowaniu gospodarstwa przez długi czas.
Ubezpieczenie jest instrumentem zapewniającym pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych, wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe, w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają. Celem ubezpieczenia jest wypłata odszkodowań za szkody, zaistniałe w dobrach lub wyrządzone ludziom wskutek np. nieszczęśliwych wypadków. Prawo do odszkodowania wynika z umowy ubezpieczenia. Jest to kontrakt wiążący ubezpieczyciela z ubezpieczającym, na podstawie którego ubezpieczyciel zobowiązuje się, w razie wystąpienia określonego zdarzenia losowego, do wypłacenia odszkodowania lub świadczenia pieniężnego, ubezpieczający zaś obowiązany jest do uiszczenia ubezpieczycielowi określonej kwoty pieniężnej tytułem składki ubezpieczeniowej, zawieranej pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczającym i nabywane jest po wniesieniu opłaty, zwanej składką ubezpieczeniową.
Funkcje ubezpieczeń
Ubezpieczenie pełni funkcję ochronną. Stanowi źródło finansowania strat. Ma to wymiar finansowy i organizacyjny. Dodatkowo daje poczucie bezpieczeństwa osobie podlegającej ubezpieczeniu. Prewencyjne wymogi związane z ubezpieczeniem, mają na celu akceptację ryzyka wystąpienia pewnych zdarzeń.
Szeroko zakrojona polityka ubezpieczeniowa ma na celu zmniejszenie częstotliwości zdarzeń losowych i zmian nawyków społecznych. Ubezpieczenia nieodzownie pełnią funkcję finansową. Działalność zakładów jako podmiotów gospodarczych stanowi źródło miejsc pracy, dochodów z podatków i inwestycji.
Odpowiedzialność cywilna rolnika
Ubezpieczenie OC rolnika jest jednym z trzech obowiązkowych ubezpieczeń rolnych. Ubezpieczeniem tym objęta jest odpowiedzialność cywilna rolnika oraz każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego. Obowiązek zawarcia ubezpieczenia przez każdego posiadacza gospodarstwa rolnego wynika z ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych. Zgodnie z zapisami ustawy umowę ubezpieczenia OC rolnika zawiera się na okres 12 miesięcy, a obowiązek ten powstaje w momencie objęcia w posiadanie gospodarstwa o powierzchni przekraczającej 1ha. Niezależnie od ilości posiadanych hektarów, ubezpieczeniu obowiązkowemu OC rolnika podlega również osoba prowadząca dział specjalny produkcji rolnej. Obowiązkowe ubezpieczenie OC rolnika gwarantuje wypłatę odszkodowania w przypadku wystąpienia szkody, której następstwem jest uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, śmierć jak również utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia oraz wyrządzenia szkody zarówno przez rolnika jak i wówczas, gdy szkodę wyrządzi osoba pozostająca z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym, czy też pracująca w gospodarstwie. Ubezpieczenie to dotyczy również osoby która doznała szkody wykonując pracę w ubezpieczonym gospodarstwie.
Odpowiedzialność Cywilna (OC)
W przypadku braku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC ściąganiem kar zajmuje się Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG). Szkodę z OC można zgłosić bezpośrednio do towarzystwa ubezpieczeniowego lub do UFG. Ubezpieczeniem OC objęte są nie tylko szkody związane z ruchem pojazdów, ale też powstałe podczas wsiadania/wysiadania, załadunku/rozładunku oraz zatrzymania i postoju. OC nie pełni swojej funkcji, jeśli jednym swoim samochodem, uprawniony z ubezpieczenia uszkodzi drugi pojazd stanowiącym jego własność. W momencie spowodowania wypadku w stanie nietrzeźwym lub bez prawa jazdy, odszkodowanie należy zwrócić ubezpieczycielowi, który wypłaci to roszczenie poszkodowanemu.
Budynki gospodarstwa rolnego
Kwestie związane z ubezpieczeniem budynków rolniczych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego uregulowane są w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Budynkiem rolniczym, który należy ubezpieczyć jest będący w posiadaniu rolnika obiekt budowlany o powierzchni powyżej 20 m2, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Obiekty nieposiadające tych cech nie stanowią budynków rolniczych w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, a więc nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia. Budynek, który spełnia te warunki podlega obowiązkowi ubezpieczenia niezależnie od jego przeznaczenia – także, gdy stoi nie wykorzystywany.
Istotą tego ubezpieczenia jest ochrona interesu majątkowego rolnika, co jest szczególnie istotne w przypadku gospodarstw, których posiadacze nie mają innych źródeł dochodu, lub dochody te są zbyt małe by zabezpieczyć środki na pokrycie ewentualnych strat.
Ubezpieczenie upraw
Ubezpieczenie upraw to ubezpieczenie majątkowe, w którym do 65% składki za polisę jest dotowane z budżetu państwa. Ubezpieczenie upraw rolnych to jeden z najważniejszych tematów dla rolników. Gwałtowne zjawiska pogodowe i anomalie będą coraz częściej wpływały na działalność. Negatywne warunki atmosferyczne, nawiedzające Polskę w ostatnim czasie, mogą spowodować katastrofalne skutki. Dlatego warto się zabezpieczyć i chociaż w minimalnym stopniu podreperować budżet gospodarstwa. Producenci rolni pobierający dopłaty bezpośrednie zobowiązani są do ubezpieczenia minimum połowy swoich upraw od co najmniej jednego z ryzyka związanych z niekorzystnymi zjawiskami klimatycznymi, np. od ujemnych skutków przezimowania, gradu, przymrozków wiosennych, huraganu, deszczu nawalnego, suszy.
Ubezpieczenie obowiązkowe, jak wskazuje nazwa, jest takim typem ubezpieczenia, które w określonych sytuacjach jest obligatoryjne, a którego brak może skutkować nieprzyjemnymi konsekwencjami. Należy pamiętać, że nieznajomość prawa nie zwalnia z obowiązku jego przestrzegania. Przy zakupie ubezpieczenia należy przemyśleć, czy zawarcie samego ubezpieczenia obowiązkowego, czy to OC rolnika, czy to budynków będzie wystarczające. Gospodarstwo rolne to bowiem nie tylko mury, ale również to, co znajduje się w środku: maszyny, urządzenia, inwentarz żywy, prywatne rzeczy rolnika – to wszystko stanowi wartość, która w przypadku szkody zamienia się w stratę materialną i rozumiany szeroko interes ubezpieczonego. Należy również pomyśleć o działalności, którą prowadzimy. Czy ogranicza się ona do prowadzenia gospodarstwa, czy też obejmuje usługi, bo w takim wypadku OC rolnika powinno się rozszerzyć o dodatkowe ubezpieczenie dobrowolne.
Źródło:
1. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
2. https://rf.gov.pl/