Program rolnośrodowiskowy obejmuje 9 pakietów podzielonych na warianty zawierające zestawy zadań, wykraczające poza obowiązujące podstawowe wymagania, i które nie pokrywają się z innymi instrumentami Wspólnej Polityki Rolnej. Rolnik może wybrać do realizacji jeden lub kilka pakietów z tym, że pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone i 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych, dostępne są tylko na obszarach Natura 2000. Dobór odpowiednich dla gospodarstwa pakietów i wariantów pozwoli uniknąć wielu trudności związanych z realizacja programu.

Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone – płatność 360 zł/ha do GO, ale obowiązek realizacji określonych wymogów na terenie całego gospodarstwa. Realizacja zadań w ramach tego pakietu ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu rolnictwa na środowisko poprzez przestrzeganie właściwego doboru i następstwa roślin w plonie głównym – co najmniej 3 gatunki roślin z różnych grup, z wyłączeniem roślin wieloletnich oraz ograniczenie nawożenia azotem ze źródeł naturalnych do 150 kg N/ha na GO i 120 kg N/ha na TUZ a jeżeli gospodarstwo chociażby w części położone na OSN to dawka pomniejszona jaszcze o 10% GO, 40% TUZ. Nawożenie UR na podstawie corocznie sporządzonego planu nawozowego uwzględniającego bilans azotu ( na podstawie danych z rejestru) oraz aktualną analizę gleb z określeniem zawartości P, K, Mg i potrzeb wapnowania. Obowiązuje degresywność.

Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne – płatnośćod 160 do 1800zl w zależności od wariantu do GO i TUZ. Otrzymanie dopłat w tym pakiecie wiąże się z prowadzeniem gospodarstwa zgodnie z kulturą rolną i potwierdzeniem ekologicznej produkcji przez jednostkę certyfikującą. Wstępującym do programu w 2013 roku niedostępne są warianty sadownicze z wyjątkiem truskawki i poziomki a płatność do TUZ powiązana jest z utrzymaniem bydła, koni, owiec lub kóz w okresie od dnia 15 marca do dnia 30 września roku, w którym złożył wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej. Tak samo jak w pakiecie, rolnictwo zrównoważone: trwałe użytki zielone, powinny być koszone do dnia 31 lipca lub wypasanie w okresie wegetacyjnym chyba, że realizowane są z pakietem 3, 4 lub 5 wówczas obowiązują terminy jak dla pakietów 3,4,5. Obowiązuje degresywność

Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone – płatność 500 zł /ha TUZ. Płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana do działek rolnych użytkowanych, jako trwałe użytki zielone położonych na obszarach Natura 2000 (poza obszarami Natura realizowany przez beneficjentów z 2009 i 2010 roku). Wymogi w tym pakiecie dotyczą ograniczenia nawożenia azotem (do 60kg N), ilości i terminów pokosów (maks. 2 pokosy, w terminie od dnia 1 czerwca do dnia 30 września) oraz intensywności wypasu (wypas od 1 maja do 15 października, przy obsadzie zwierząt 0,5 – 1,0 DJP/ha i obciążeniu pastwiska nie więcej niż 5t/ha (10 DJP/ha. Na działce rolnej pozostawia się od 5 do 10% niekoszonej powierzchni. Rolnik, który realizuje zobowiązanie podjęte w 2012r może zmienić to zobowiązanie (po wykonaniu ekspertyzy przyrodniczej) w całości lub w części, na pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000.

Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 – płatność od 550 do 1200zł/ha 

Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 – płatność550-1370zł/ha

Obydwa wymienione pakiety można realizować jedynie na trwałych użytkach zielonych, dla których ekspert przyrodniczy: ornitolog lub botanik potwierdził występowanie określonych gatunków i siedlisk oraz opracował dokumentację przyrodniczą. Beneficjentom, którzy chcą włączyć do programu, w bieżącym roku pakiet 4. lub 5. Dokumentacja przyrodnicza powinna być sporządzona w roku 2012 lub wiosną 2013roku, najpóźniej do 10 czerwca.

Wymogi tego pakietu, zakładają ograniczenie nawożenia, ilość i terminy pokosów lub kontrolę intensywności wypasu. Koszty transakcyjne poniesione w celu przygotowania takiej dokumentacji są refundowane wraz z pierwszą płatnością rolnośrodowiskowa.

Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – płatność od 570 do 4700 zł/ha, za realizację poszczególnych wariantów pakietu.

Pakiet obejmuje 4 warianty. Wariant 6.1. Produkcja towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych lub 6.2. Produkcja nasienna towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych promuje uprawę: kszycy, pszenicy płaskurki, pszenicy samopszy, owsa szorstkiego, lnicznika siewnego, komonicy błotnej, nostrzyka białego, sałaty łodygowej, lędźwianu siewnego, soczewicy jadalnej lub pasternaku. Wariant 6.3 Produkcja nasienna na zlecenie banku genów – dotyczy uprawy różnych gatunków roślin rolniczych, warzywniczych, segetalnych lub drzew owocowych. Zainteresowany rolnik musi zgłosić się do wybranego banku genów celem uzyskania materiału siewnego lub rozmnożeniowego i podpisania umowy.

Wariant 6.4 Sady tradycyjne umożliwia uzyskanie płatności do sadów, w których rośnie, co najmniej 12 drzew powyżej 15 lat a liczba drzew w przeliczeniu na ha sadu nie może być mniejsza niż 90szt.W sadzie muszą występować, co najmniej 4odminany lub gatunki drzew owocowych, których korony rozpoczynają się na wysokości 120 cm a obwód pni na wysokości około 1 m jest nie mniejszy niż 47cm. W sadzie muszą być wykonywane podstawowe zabiegi pielęgnacyjne, takie jak: cięcie, bielenie pni, koszenie lub wypasanie trawy.

Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie – płatność od 320 do1500 zł/sztukę objętą programem ras zachowawczych.

Pakiet ten polega na wspieraniu i utrzymaniu hodowli lokalnych ras bydła, koni, owiec oraz świń zagrożonych wyginięciem. Płatności są przyznawane, jeśli w stadzie są, co najmniej 4 krowy, 2 klacze, 5 owiec matek rasy olkuskiej, 15 owiec matek rasy cakiel podhalański, 30 owiec matek rasy merynos polski w starym typie albo 10 owiec matek pozostałych ras wpisanych do księgi hodowlanej oraz objętych programem ochrony zasobów genetycznych. Rolnik musi mieć zawartą umowę z określoną instytucją odpowiedzialną za działania w zakresie ochrony zasobów genetycznych i aktualny wykaz zwierząt zakwalifikowanych do programu rolnośrodowiskowego na 2013 rok.

Pakiet 8. Ochrona gleb i wód- płatność od 485 do 750 zł/ha międzyplonu na obszarach erozyjnych i 330 do 420 zł/ha na pozostałych.

Pakiet składa się z 3 wariantów: wsiewki poplonowe, międzyplony ścierniskowe, międzyplony ozime, Wsiewki muszą zostać wysiane wiosną w plon główny i pozostawione po żniwach. Międzyplony ścierniskowe (rośliny jare) oraz międzyplony ozime (rośliny ozime) należy wysiać do 30 września. Wsiewki i międzyplony i muszą pozostać na zimę, minimum do 1 marca. Międzyplony ścierniskowe można spasać jesienią a międzyplony ozime tylko wiosną. Na działkach rolnych, położonych w obrębach geodezyjnych zagrożonych erozją wodną, stawkipłatnościsą wyższe, jednakże mogą być przyznane maksymalnie do 60% powierzchni gruntów ornych, ponieważ 40% powierzchni musi być w obowiązkowej okrywie zimowej. W każdym roku musi być zasiane minimum 0, 1ha wsiewek lub poplonów.

Pakiet 9. Strefy buforowe wariant 3 i 4 – płatność110 zł/100 mb. Realizacja pakietu polega na utrzymaniu miedz śródpolnych o szerokości 2 lub 5m. Wymogiem jest wykaszanie raz w roku lub co 2 lata przy zachowaniu istniejących drzew i krzewów.  Nie można też ich nawozić ani stosować środków ochrony roślin.

Małgorzata Wróblewska