12 lipca 2018 r. w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej opublikowane zostało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”(Dz.U. z 2018 r. poz.1339).
Wymagania programu azotanowego obowiązują od 26 lipca 2018 roku na obszarze całego kraju. Wyjątek dotyczy sporządzania planu nawożenia azotem, który zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2019 roku oraz przepisów dotyczących obowiązku dostosowania powierzchni lub pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych (terminy uzależnione od wielkości produkcji):

• do 31 grudnia 2021 w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP, w tym podmiotów prowadzących chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk czy też chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior,
• do 31 grudnia 2024 dotyczy podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP.

Plan nawożenia azotem

• Obligatoryjnie plany nawożenia azotem muszą sporządzić gospodarstwa prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk albo chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior oraz nabywcy nawozu naturalnego od tych podmiotów. Plan musi uzyskać pozytywną opinię okręgowej stacji chemiczno-rolniczej a następnie należy go dostarczyć wraz z opinią stacji, wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, właściwemu ze względu na miejsce stosowania nawozów naturalnych.
• Plan nawożenia azotem opracowują również podmioty posiadające gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, lub uprawiający uprawy intensywne (np. warzywa) na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha, czy też utrzymujący obsadę większą niż 60 DJP wg. stanu średniorocznego.

Plan nawożenia azotem opracowuje się odrębnie dla każdej działki rolnej i przechowuje się w gospodarstwie przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie tego planu.
Rolnicy którzy nie są zobowiązani do opracowania planu nawożenia azotem, stosują nawozy w takich dawkach które nie przekraczają maksymalnych ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł dla upraw w plonie głównym określonych w programie działań.

Sposób dokumentowania realizacji programu
Zgodnie z zapisami rozporządzenia wszystkie gospodarstwa o powierzchni większej lub równej 10 ha UR lub utrzymujące zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego zobowiązane są do:

• prowadzenia ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem,
• obliczeń maksymalnych dawek azotu, albo planu nawożenia azotem lub posiadania planu nawożenia.

Ewidencję prowadzi się w wersji papierowej w formie zapisów zawierających informacje o:

• dacie zastosowania nawozu,
• rodzaju uprawy i powierzchni uprawy, na której został zastosowany nawóz,
• rodzaju zastosowanego nawozu,
• zastosowanej dawce nawozu,
• terminie przyorania nawozu naturalnego, w przypadku zastosowania tego nawozu na terenie o dużym nachyleniu.

Dokumentacja przechowywana powinna być w gospodarstwie przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia.

Terminy stosowania nawozów

Zgodnie z programem działań ostatni dopuszczalny termin stosowania nawozów mineralnych i nawozów naturalnych płynnych na gruntach ornych upływa 25 października, a na trwałych użytkach zielonych, uprawach trwałych i wieloletnich 31 października. Natomiast nawozy naturalne stałe na gruntach ornych można stosować do końca października a na trwałych użytkach zielonych, uprawach trwałych i wieloletnich do końca listopada (tab.1).
Pojemność zbiorników na nawozy naturalne płynne powinna umożliwić ich przechowywanie przez okres 6 miesięcy a powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych przez 5 miesięcy.

Tabela 1. Terminy stosowania nawozów

Załącznik nr 2 do Programu
Wykaz gmin, na terenie których nawozy azotowe mineralne oraz nawozy naturalne płynne można stosować na gruntach ornych w okresie od dnia 1 marca do dnia 15 października.

Załącznik nr 3 do Programu
Wykaz gmin, na terenie których nawozy azotowe mineralne oraz nawozy naturalne płynne można stosować na gruntach ornych w okresie od dnia 1 marca do dnia 25 października

Tabela 14. Maksymalne ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł 1), dla upraw w plonie głównym (N w g/ha) dla plonów uzyskiwanych w warunkach uregulowanego odczynu gleby, zbilansowanego nawożenia azotem , fosforem i potasem (NPK) i stosowania integrowanej ochrony roślin.

1) Z zastosowaniem równoważników nawozowych, o których mowa w tabeli 11 programu działań
2) Maksymalne ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł należy pomniejszyć o:
1) 20% – w przypadku gleb bardzo lekkich (do 10% cząstek o wymiarach poniżej 0,02 mm);
2) 10% – w przypadku gleb lekkich (11-20% cząstek o wymiarach poniżej 0,02 mm)

Źródło:
1. Rozporządzenie rady Ministrów w sprawie przyjęcia „programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczaniu” (Dz.U. z 2018 r. poz. 1339)
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001339/O/D20181339.pdf

Gabriela Włostowska