Czysta woda jest niezbędna do życia oraz w codziennej pracy w gospodarstwie. Korzystają z niej nie tylko ludzie, ale również zwierzęta hodowane. Zanieczyszczenia, które wsiąkają w glebę na terenie gospodarstwa prędzej czy później powrócą do ludzi z wodą, którą piją sami i poją zwierzęta.

Woda jest podstawowym komponentem środowiska przyrodniczego, niezbędnym elementem istnienia życia. Niestety coraz częściej spotykamy się z problemem niezadowalającej jakości zasobów wodnych. Źródła wody są zanieczyszczane zrzutami różnego rodzaju ścieków. Spowodowane to jest brakiem oczyszczalni, wadliwie eksploatowanymi urządzeniami do oczyszczania ścieków. Przyczynia się do tego także niski poziom edukacji ekologicznej społeczeństwa.

W chwili obecnej zauważyć można pewną dysproporcję między rozwojem zaopatrzenia w wodę a rozwojem kanalizacji. Średnio dzienne zużycie wody przez jedną osobę wynosi ok. 145 litrów i takie ilości ścieków powstają proporcjonalnie do liczby osób będących na stałe w gospodarstwie. Przez ekonomiczne myślenie i działanie można przyczynić się do znacznej redukcji nadmiernego zużywania wody i tym samym powstawania ścieków.

Szamba – zbiorniki bezodpływowe, często nie spełniają swojej roli, ponieważ są nieszczelne albo ich zawartość zamiast do oczyszczalni trafia na użytki rolne, do rowów czy rzek powodując ich zanieczyszczenie. Dlatego tak ważną sprawą obecnie w gospodarstwach posiadających instalację wodną jest posiadanie przydomowych oczyszczalni ścieków.

Jaka oczyszczalnia

W zależności od systemu zabudowy danej miejscowości, ekonomicznie uzasadnione są różne rodzaje oczyszczalni. W zabudowie kolonijnej i rozproszonej – przydomowe oczyszczalnie ścieków, w zabudowie zwartej – zbiorcze oczyszczalnie ścieków. Trzeba wiedzieć, że budowa oczyszczalni jest inwestycją trwałą i będzie przynosić korzyści ekologiczne oraz ekonomiczne w dłuższym okresie. Koszt budowy szamba jest zwykle mniejszy, ale koszty eksploatacji są znacznie wyższe, gdyż ścieki muszą być sukcesywnie wywożone do oczyszczalni gminnych lub innych istniejących na danym obszarze. W budowę oczyszczalni trzeba zainwestować więcej, ale koszt eksploatacji jest znacznie niższy, więc inwestycja szybko się zwróci (2-5 lat). Największą zaletą przydomowych oczyszczalni ścieków, z punktu widzenia środowiska naturalnego, jest zatrzymanie wody na terenie zlewni, z której została pobrana. Woda z ujęcia głębinowego, po wykorzystaniu w gospodarstwie, zostaje oczyszczona i wraca poprzez filtrację w gruncie z powrotem do warstw wodonośnych. W przypadku oczyszczalni kanalizacji zbiorczych jest nieco inaczej, gdyż ścieki po oczyszczeniu trafiają bezpośrednio do rowów i rzek i dalej przemieszczane są do morza. Dlatego wskazane są przy takich oczyszczalniach rozwiązania zabezpieczające przed stratami wody dla środowiska, która może być na przykład wykorzystana do nawadniania pól.

Budowa oczyszczalni łączy się z określoną procedurą:

1. W urzędzie gminy lub starostwie powiatowym należy sprawdzić, czy w warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dopuszcza się budowę oczyszczalni na danym terenie.
2. Uprawnionemu specjaliście należy zlecić wykonanie projektu oczyszczalni odpowiednio dobranej do uprzednio sprawdzonych warunków gruntowo-wodnych. Można również skorzystać z gotowych projektów oczyszczalni przydomowych, lub ofert firm wykonujących kompleksowo usługi w tym zakresie.
3. W wydziale architektury lokalnego starostwa powiatowego lub urzędu gminy należy złożyć wniosek zgłoszenia budowy, a z nim:
. projekt oczyszczalni,
. mapkę działki z naniesionym usytuowaniem planowanej oczyszczalni,
. dokument stwierdzający prawo do dysponowania nieruchomością,
. w niektórych urzędach – opinie lub potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia oczyszczalni wydane przez wydział ochrony środowiska.
Jeżeli oczyszczone ścieki będą odprowadzane do wód powierzchniowych, to do wniosku należy dołączyć również:
. zgodę właściciela tych wód na wpuszczenie oczyszczonych ścieków,
. zgodę właścicieli gruntów na przeprowadzenie rur przez ich teren,
. operat wodnoprawny.
Jeżeli oczyszczalnia ma obsługiwać obiekt usługowy lub produkcyjny, to do wniosku trzeba dołączyć uzyskane wcześniej pozwolenie wodnoprawne ze starostwa powiatowego.
4. Jeśli po upływie 30 dni od daty zgłoszenia budowy urząd nie będzie miał zastrzeżeń lub wyda potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia, można rozpocząć budowę oczyszczalni.
5. Niekiedy na żądanie urzędu trzeba dołączyć do wniosku dodatkowe dokumenty lub uzgodnienia.
6. Zakończenie budowy należy zgłosić w tym samym urzędzie, w którym zgłoszono budowę.
Przedsięwzięcie w całej wsi

Najlepszym rozwiązaniem patrząc z pozycji rolników jest domówienie się z wójtem w sprawie przedsięwzięcia obejmującego zgłaszających się rolników lub kilka sołectw. Urzędy gmin pozyskują środki z funduszy unijnych na programy wspierające gospodarkę ściekową i w ramach tych środków pilotują budowę przydomowych oczyszczalni, ale nie w pojedynczych gospodarstwach, tylko w całej wsi lub jej większej części i w sposób zorganizowany są w stanie załatwić sprawy związane z dokumentacją budowlaną. Partycypują również w kosztach budowy. Rolnik wykonując w systemie zorganizowanym oczyszczalnię przydomową ponosi zaledwie 30% kosztów inwestycji. Generalnie, środki unijne przeznaczone na rozwiązywanie problemów gospodarki ściekowej są kierowane głównie na realizację dużych projektów, których zakres obejmuje większą liczbę gospodarstw, wieś lub kilka wsi, a nawet gminę.