Produkcja wierzby energetycznej to opłacalny biznes dla ludzi posiadających odpowiednio duże zasoby ziemi, chcących zainwestować dziś i czekać na gwarantowane, stabilne przez okres co najmniej 20 lat zyski, które pojawią się w trzecim roku od założenia plantacji.

Czy jest to odpowiednia uprawa tylko dla producentów posiadających bardzo duże areały i odpowiedni park maszynowy?

Plantacja wierzby energetycznej stanowić może rentowny interes. Dla rolników indywidualnych, chcących samodzielnie prowadzić przedsięwzięcie będzie to opłacalne pod warunkiem, że gospodarują na dużych, co najmniej kilkudziesięciohektarowych areałach i dysponują odpowiednim sprzętem. Propozycją dla rolników posiadających mniejsze gospodarstwa może być zrzeszanie się w grupy producenckie.

Przykładem świetnie prosperującego zespołu plantatorów, którzy stworzyli nieformalny zespół zajmujący się uprawą wierzby energetycznej, jest działająca w Kotlinie Kłodzkiej grupa, której liderem jest Maciej Specylak. 10 lat temu jego kilkudziesięciohektarowe gospodarstwo zostało przekształcone w plantację wierzby energetycznej. Rolnik samodzielnie opatentował technologię uprawy i zbioru. Od kilku lat dzieli się swoją wiedzą z sąsiadami, którzy zachęceni rewelacyjnymi wynikami jego produkcji zajęli się uprawą tej rośliny. Wielu z nich sceptycznie podchodziło do tego wyzwania mimo, że popyt na surowce pochodzące z roślin energetycznych jest gwarantowany, a podaż minimalna. Jak wynikało bowiem z doświadczeń innych rolników, bez odpowiedniej wiedzy, umiejętności, technologii i usprzętowienia założenie plantacji i prowadzenie uprawy, szczególnie w pierwszym roku stanowi nie lada zadanie. Oczywiście, najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby zlecenie prowadzenia i nadzoru nad plantacją specjalistycznej firmie, która nie tylko kompleksowo prowadzi produkcję i zbiór, monitoruje ją na każdym etapie, ale także podpisuje z rolnikiem umowę kontraktacyjną, czyli zapewnia zbyt surowca. Jednak rolnicy z Kłodzka chcieli samodzielnie uczestniczyć w całym procesie technologicznym pozyskiwania biomasy.

Dysponując wieloletnim doświadczeniem lidera grupy, rolnicy opracowali kompleksową technologię uprawy wierzby energetycznej na skalę przemysłową, która została wprowadzona w życie i doskonale funkcjonuje w nieformalnej grupie producenckiej. Ich wspólne działania obejmują przede wszystkim takie etapy produkcji, jak:
– Zbadanie składu zasobności gleby, na podstawie którego opracowywane jest odpowiednie nawożenie i wapnowanie;
– Przygotowanie pola przed nasadzeniami;
– Nasadzenie wierzby pod planowany zbiór mechaniczny;
– Przeprowadzenie zabiegów agrotechnicznych zwalczających chwasty;
– Cięcie pielęgnacyjne mające na celu wytworzenie się prawidłowych karp wierzby;
– Zbiór specjalistycznym sprzętem;
– Dostawa zrębek prosto z pola do ciepłowni.

Wszyscy uczestnicy przedsięwzięcia podzielili między siebie dbanie o kolejne etapy uprawy. Każdy zajmuje się jedynie częścią obowiązków, dlatego też inwestycja w maszyny i urządzenia nie jest duża. Wszyscy rolnicy dbają o efekt swojej pracy i rzetelnie wykonują nałożone przez grupę obowiązki, bowiem im lepszy jest rezultat pracy, tym wyższe są zyski wszystkich rolników.

A oto wyniki, jakie osiągali w ostatnich latach rolnicy z Kotliny Kłodzkiej:

Ziemia klasy III – 24,5 t (2005 r.) 26,5 t (2006 r.)  25,8 t (2007 r.) – podana waga to przyrosty w jednym roku z 1 ha, przy czym jest to teren górzysty, niezbyt zasobny z wodę.

Cena, jaką płaci firma, która obsługuje plantację (umowa kontraktacyjna) to 18% ceny węgla w danym roku wypłacana na rękę rolnikowi. Cena uwzględnia koszt zbioru.

W 2007 roku cena węgla 480 zł x 18% = 86,40 zł za każdą tonę mokrej biomasy.

Jeżeli rolnik zdecydowałby się sam zbierać i dostarczać do ciepłowni biomasę, tak jak to zrobiła grupa producencka z Kłodzka, to w 2007 r. ciepłownia płaciłaby 152 zł za każdą tonę. Może być to opłacalne przy dużych areałach min. 200 ha ze względu na duży koszt maszyn do zbioru oraz zakup specjalistycznych samochodów (kontenerowców hakowych) do przewozu zrębek.

W ubiegłym roku rolnicy, osiągając średni plon 25,8 tony z ha zainkasowali z ciepłowni prawie 4 tys. złotych (3921,6 zł). Od 2007 roku plantacje wierzby zostały objęte obszarowymi dopłatami z Unii Europejskiej. Kwota dopłat w roku 2007 to 416 zł do 1 ha plantacji. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwraca ponadto część zryczałtowanych kosztów poniesionych przez plantatorów z tytułu założenia wieloletnich plantacji roślin energetycznych. W roku bieżącym wysokość pomocy do plantacji wierzby wynosiła 50% poniesionych kosztów, czyli 4300 zł do 1 ha uprawy (zryczałtowany koszt założenia 1 ha plantacji wg szacunków MRiRW wynosi 8600 zł).

Grupa ściśle współpracuje z lokalnymi oczyszczalniami ścieków, bowiem istnieje możliwość zagospodarowania na plantacji za odpłatnością osadów ściekowych pochodzących z okolicznej oczyszczalni ścieków. Na powierzchni jednego hektara można rocznie zagospodarować nawet 300 ton osadów, co stanowić może bardzo duży dodatkowy zysk dla plantatora.

W przypadku sformalizowania „luźnych” grup producenckich w grupy formalne posiadające osobowość prawną, mogą się wtedy ubiegać o preferencyjne kredyty. Banki komercyjne oferują na bardzo atrakcyjnych warunkach kredyty na zakładanie plantacji roślin energetycznych. Także Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oferuje preferencyjne pożyczki, zaś EkoFundusz specjalne granty dla przedsiębiorców zainteresowanych tego rodzaju projektami.
Może warto skorzystać z doświadczeń zrzeszonych rolników z Kłodzka i zająć się produkcją wierzby energetycznej, początkowo korzystając z usług firm specjalizujących się w uprawie tej rośliny.

Anna Rogowska