W Dzienniku Urzędowym nr 169, poz. 1199 z dnia 25 września 2006 r. została opublikowana ustawa o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.

Jakie możliwości rolnikom stwarza ustawa o biokomponentach i biopalwach ciekłych?

Od rolników chcących wytwarzać biopaliwa ciekłe na własny użytek wymagane jest spełnienie podstawowych warunków:

• uzyskanie wpisu do rejestru rolników wytwarzających paliwa ciekłe na własny użytek (zwany „rejestrem rolników”), który prowadzi Agencja Rynku Rolnego,
• dysponowanie odpowiednimi urządzeniami technicznymi i obiektami budowlanymi, spełniającymi wymagania określone w szczególności w przepisach o ochronie pożarowej, sanitarnych i ochronie środowiska, umożliwiających prawidłowe wytwarzanie biopaliw ciekłych,
• posiadanie zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego – biopaliwa mogą być wytwarzane wyłącznie w składzie podatkowym tj. pod nadzorem Urzędu Celnego,
• przestrzeganie minimalnych wymagań jakościowych wytwarzanego biopaliwa – odpowiednie rozporządzenie w sprawie jakości wyda Minister Gospodarki,
• wytwarzanie i zużywanie w ciągu roku kalendarzowego biopaliw w ilościach nie większych od określonych w ustawie, to jest maksymalnie 100 litrów na 1 ha użytków rolnych lub dla innych biopaliw w ilości wynikającej z ich przeliczenia na wartość opałową równą wartości 100 litrów oleju napędowego.

Wzór wniosku o wpis do rejestru rolników dostępny się w Agencji Rynku Rolnego. Wraz z wnioskiem rolnik składa oświadczenie, którego treść stanowi art. 14 ust. 4 pkt. 1 ustawy oraz dokumenty potwierdzające powierzchnie użytków rolnych będących w posiadaniu rolnika, a w przypadku grup rolników lub grup producentów rolnych – będących w posiadaniu danej grupy.

Ustawa przewiduje uproszczone warunki uzyskania zezwolenia i prowadzenia składu podatkowego przez rolników, grupy rolników, lub grupy producentów rolnych wytwarzających na własny użytek biopaliwa, takie jak: ester lub czysty olej roślinny. Rolnicy wytwarzający na własny użytek te biopaliwa nie będą wnosić zabezpieczenia finansowego, ponieważ nie dotyczą ich warunki (wymagania), o których mowa w art. 31 ust. 1 pkt. 2 oraz art. 44 ust. 2 pkt. 2-4 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. nr 29, z późn. zmianami).

Ustawa nakłada na rolników wytwarzających biopaliwa na własny użytek obowiązek składania rocznych sprawozdań, które przekazują Prezesowi Agencji Rynku Rolnego. Sprawozdanie winno zawierać ilości i rodzaje surowców użytych do wytworzenia biopaliw ciekłych oraz ilości i rodzaje biopaliw ciekłych wytworzonych i zużytych na cele własne.

Przepisy ustawy zabraniają:

• wytwarzania przez rolników na własny użytek biopaliw ciekłych innych niż określone w wykazie biopaliw przeznaczonych na cele własne oraz we wpisie do rejestru,
• sprzedawania lub zbywania w innej formie biopaliw ciekłych wytworzonych na własny użytek przez rolników,
• wytwarzania i zużywania przez rolników biopaliw ciekłych na własny użytek w ilościach przekraczających, w okresie roku kalendarzowego, ustawowo określony limit. Dla estru i czystego oleju roślinnego stanowiącego samoistne paliwo limit ten wynosi 100 litrów na hektar użytków rolnych będących w posiadaniu rolnika. Dla biopaliw ciekłych: bioetanolu, biometanolu, dimetyloestru, biogazu, biowodoru, oraz biopaliw syntetycznych, a także biopaliw o których mowa w art. 2 ust. 2 roczny limit jest równoważny objętości odpowiadającej pod względem wartości opałowej 100 litrom oleju napędowego na hektar powierzchni użytków rolnych będących w posiadaniu rolnika.

Biopaliwami, które rolnicy mogą wytwarzać na własny użytek są:

• ester, bioetanol, biometanol, dimetyloester, oraz czysty olej roślinny, stanowiące samoistne paliwa,
• biogaz: gaz pozyskiwany z biomasy roślinnej,
• biowodór: wodór pozyskiwany z biomasy,
• biopaliwa syntetyczne: syntetyczne węglowodory lub mieszanki syntetycznych węglowodorów, wytwarzane z biomasy, stanowiące samoistne paliwa,
• inne biopaliwa wyprodukowane z biomasy i stanowiące samoistne paliwa nie wymienione powyżej.

Chociaż ustawa określa całą gamę biopaliw, które rolnicy mogą wytwarzać na własny użytek, to można przypuszczać, że w najbliższych latach tymi biopaliwami będą przede wszystkim czysty olej roślinny oraz estry metylowe.

Omawiana ustawa jest kolejną z ustaw, która ma umożliwić rolnikom produkcję biopaliw na własne potrzeby.

Można polecać dwojaki system wykorzystania oleju rzepakowego tłoczonego na zimno:

1. wytłoczony olej po przejściu przez prasę ślimakową jest poddawany procesowi sedymentacji i następnie podawany jest do estryfikatora. W urządzeniu tym następuje proces oczyszczenia oleju z zanieczyszczeń w postaci gliceryny itp. przy pomocy mieszaniny katalitycznej skłądającej się z wodorotlenku potasu KOH i metanolu CH₃OH. Z 1 tony rzepaku w tym procesie można otrzymać 300-380 l biopaliwa (biodiesla), ok. 40 l gliceryny, oraz ok. 650 kg granulatu paszowego. Otrzymany w ten sposób granulat paszowy jest doskonałą paszą dla zwierząt i w całości zastąpić może soję, która jest rośliną genetycznie modyfikowaną. Obecnie istnieje duże zapotrzebowanie na glicerynę – jest ona stosowana jako dodatek wzmacniający proces fermentacji w produkcji biogazu w biogazowniach rolniczych.

Pokazowa instalacja do produkcji biopaliwa z rzepaku znajduje się w Podlaskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. Pokaz pracy tej instalacji prowadzony jest podczas imprez promocyjno – wystawowych w PODR Szepietowo. Ponadto tego typu instalacje posiadają rolnicy z powiatu monieckiego i białostockiego.

2. tłoczony na zimno olej po sedymentacji może być wykorzystywany do bezpośredniego spalania w ciągnikach rolniczych posiadających instalację przystosowawczą do napędu takim olejem. Instalacja przystosowawcza w ciągniku składa sie z drugiego zbiornika przeznaczonego na olej rzepakowy, zmienionych wtryskiwaczy w układzie paliwowym, instalacji podgrzewającej oraz oprogramowania komputerowego. Ciągnik uruchamiany jest na oleju napędowym i z chwilą rozgrzania się silnika automatycznie włączane jest zasilanie olejem rzepakowym. Tego typu instalacje posiadają ciągniki typu John Deere. Pilotażowa instalacja zamontowana jest również w ciągniku Zefir firmy PRONAR.

Tego typu instalacje w ciągnikach John Deere posiadają rolnicy  z powiatu łomżyńskiego, wysokomazowieckiego i sejneńskiego.

mgr inż. Eugeniusz Mystkowski