Wymarznięcia to główny powód słabego stanu plantacji zbóż ozimych i rzepaku w województwie podlaskim. Za nim podejmiesz decyzję o bronowaniu, czy nawożeniu azotem dokonaj wnikliwej oceny stanu roślin. Określ żywotność plantacji – zrób test przezimowania i wyznacz obsadę żywych roślin na 1m2.
W przypadku długoterminowych prognoz wykluczających powrót zimy, na słabych plantacjach, można zastanowić się nad wzmocnieniem roślin azotem. Jednak jest to działanie niosące ze sobą pewne ryzyko.
W naszych warunkach warto uprawiać odmiany o zdecydowanie wyższej mrozoodporności wybierając odmiany z Listy Odmian Zlecanych (LOZ). Uprawa odmian o niskiej mrozoodporności przy uwzględnieniu niekorzystnej aury w bieżącym sezonie (znaczące spadki temperatur bez okrywy śnieżnej) była jedną z przyczyn strat roślin.
Określenie żywotności zbóż
Określenia żywotności plantacji zbóż można dokonać poprzez ocenę objawów zewnętrznych roślin oraz określenia obsady żywych roślin na 1 m2. Pomocne w ocenie są informacje zawarte tabeli:
Minimalna obsada ozimych roślin zbożowych wiosną
Gatunek/kompleks glebowy |
Pszenny bardzo dobry i dobry |
Żytni bardzo dobry |
Żytni dobry |
Żytni słaby |
Pszenica ozima |
< 150 |
< 180 |
< 200 |
– |
Żyto |
< 110 |
< 130 |
< 150 |
< 170 |
Pszenżyto ozime |
< 110 |
< 130 |
< 150 |
< 170 |
Jęczmień ozimy |
< 120 |
< 120 |
< 160 |
– |
W celu dokładniejszej analizy łanu pod kątem ewentualnych strat wskazane jest pobranie tzw. monolitów glebowych (całe rośliny z korzeniami włośnikowymi wraz z bryłą ziemi). Do obserwacji wybieramy rośliny z najbardziej reprezentatywnych dla stanu plantacji miejsc.
Badanie przeprowadzamy w następujący sposób:
– korzenie wyrwanych roślin płuczemy wodą, tak aby ich nie uszkodzić,
– obcinamy wszystkie liście w pobranych do badań roślinach, 3-4 cm nad węzłem krzewienia,
– rośliny układamy na ligninie, bądź kilku warstwach ręcznika papierowego i zwilżamy wodą,
– ligninę zwijamy i ponownie zwilżamy (nie należy dopuszczać do przeschnięcia podłoża),
– rośliny zawinięte w ligninę przenosimy w ciepłe miejsce i czekamy na efekt, który może przyjść już po 12 godzinach.
Jeśli w miejscach cięcia roślin ukażą się nowe przyrosty należy uznać, że rośliny żyją i rokują dalszy rozwój.
W przypadku stwierdzenia wymarznięcia plantacji, należy pomyśleć o jej odoraniu i ponownym zasiewie. Takie rozpoznanie pozwala odpowiednio wcześnie przygotować się organizacyjnie i zabezpieczyć materiał siewny.
Określenie żywotności rzepaku
Skutki niekorzystnych warunków pogodowych dało się odczuć również na plantacjach rzepaku ozimego. Podobnie jak w przypadku zbóż, należy dokonać oceny stanu roślin. Pomocne w ocenie mogą być dane zawarte w poniższej tabeli.
Na podstawie dokonanych obserwacji można podjąć decyzję o ewentualnym pozostawieniu bądź likwidacji plantacji.
Ocena stanu przezimowania rzepaku ozimego
Stan przezimowania |
Przezimowanie roślin w % |
Obsada roślin w szt./m2 |
Bardzo dobre |
90-100 |
Około 60 |
Dobre |
80-90 |
Ponad 50 |
Dość dobre |
60-80 |
Około 40 |
Dostateczne |
40-60 |
25-35 |
Uprawa mierna |
20-40 |
20-30 |
Zaoranie plantacji |
<20 |
<20 |
Przyjmuje się, że przy obsadzie roślin rzepaku 45-50 szt./m2 plantację można pozostawić. Niezbędne minimum do utrzymania plantacji to 25 roślin, pod warunkiem, że są całkowicie zdrowe i równomiernie rozmieszczone
W sezonie 2015/2016 na wielu plantacjach zaobserwowano także znaczne porażenie roślin chorobami grzybowymi i wirusowymi. Niewątpliwie sprzyjały temu warunki pogodowe (długa jesień oraz rozkład opadów i temperatur w poszczególnych miesiącach) oraz płodozmian z dominacją zbóż. Istotnym czynnikiem mającym wpływ na stopień występowania chorób grzybowych jest zaprawianie ziarna. Dokładne wykonanie tego zabiegu w znacznym stopniu poprawia zdrowotność łanu, zwłaszcza w początkowej fazie rozwoju roślin.
Krzysztof Zawojski
fot. A. Markowski