Milczenie owiec

paź 2, 2009

Hodowanie owiec może być źródłem wielu radości, a także korzyści materialnych. Będzie to możliwe jedynie wówczas, gdy zwierzęta te będą właściwie traktowane i troskliwie pielęgnowane. Czy owce przemówią, gdy będzie ich więcej?

Przydomowy chów owiec wymaga stosunkowo niewielkich nakładów pracy, umożliwia ich wszechstronne użytkowanie. Szczególnie jest on pożądany w gospodarstwach agroturystycznych. Należy przy tym pamiętać, iż kontakt dzieci ze zwierzętami ma duże walory wychowawcze.

Współcześnie hodowane owce mogą być źródłem wielu potrzebnych w gospodarstwie domowym surowców: wełny, skór, mięsa, mleka, a także nawozu o bardzo wysokiej wartości, przydatnego w przydomowym ogródku.

Owce w chowie przydomowym można trzymać w małych grupach (od 3 do 5 sztuk) i  wszechstronnie użytkować. W warunkach polskiego rolnictwa górną granicą liczebności owiec utrzymywanych w takim chowie nie powinna przekraczać 20 sztuk.

Zachowanie się owiec w stadzie

Owce są zaliczane do zwierząt o silnie rozwiniętym instynkcie stadnym. Dużą rolę przy porozumiewaniu się między sobą odgrywają bodźce słuchowe, dotykowe oraz chemiczne – działające poprzez zmysły smaku i węchu. Szczególnie ciekawe są reakcje na bodźce słuchowe. Mimo oddziaływania różnych bodźców płynących ze środowiska zewnętrznego, zachowują one w stadzie spokój i ciszę. Głośne zachowanie się stada jest informacją dla hodowcy, że coś zakłóca panujący spokój i należy sprawdzić co jest przyczyną takiej reakcji zwierząt.

Pomieszczenia

W celu uniezależnienia się od warunków klimatycznych oraz prowadzenia zabiegów profilaktycznych owce muszą mieć do dyspozycji odpowiednie pomieszczenie. Mogą to być solidne, murowane budynki lub lekkie prymitywne szopy. Należy przy tym zaznaczyć, iż niezależnie od typu budynku, powinny one:
. zabezpieczać przed deszczem i przeciągami,
. umożliwiać utrzymanie odpowiedniej temperatury podczas zimowych wykotów,
. mieć zapewnioną właściwą wentylację, zwłaszcza gdy zwierzęta trzyma się na głębokiej ściółce,
. gwarantować odpowiednie oświetlenie wnętrza,
. zapewniać odpowiednią powierzchnię na wygodne legowisko oraz umożliwić swobodny dostęp do zwierząt.

Oświetlenie dzienne owczarni jest dostateczne, gdy stosunek powierzchni okien do podłogi wynosi jak 1:15 do 1:20.
W chowie przydomowym wysokość pomieszczenia jest uzależniona od częstotliwości usuwania obornika. Przy utrzymywaniu na głębokiej ściółce – nawóz jest usuwany dwukrotnie w ciągu roku. Przyrost jego grubości w ciągu sześciu miesięcy wynosi ok. 0,5 m.
Dlatego też pomieszczenie powinno mieć wysokość od 3,5 do 4 m.
Pomieszczenia powinny być przynajmniej dwa razy do roku opróżniane z nawozu oraz odkażane roztworem 2% sody kaustycznej i wybielone mlekiem wapiennym. Sprzęt stanowiący wyposażenie owczarni (paśniki, płotki zastawcze, podkarmiaczki, poidła) winien być na bieżąco reperowany.

Profilaktyka

Przynajmniej dwukrotnie w ciągu roku – i nie później niż dwa tygodnie przed wypędzeniem na pastwisko oraz po powrocie z niego należy przyciąć róg racic. Zabieg ten w znacznym stopniu ogranicza występowanie kulawki.
Wypasanie owiec nie może być prowadzone na podmokłych pastwiskach, głównie ze względu na niebezpieczeństwo ich zarobaczenia motylicą wątrobową.
Owce powinny być poddawane (najlepiej profilaktycznie) zabiegom odrobaczania przeciwko wspomnianej motylicy wątrobowej, tasiemczycy oraz nicieniom żołądkowo-jelitowym i płucnym. Pierwszy zabieg wykonujemy na dwa tygodnie przed wypędzeniem owiec na pastwisko, pozostałe co 2-3 miesiące, w zależności od rodzaju atakujących pasożytów.

Strzyża

Częstotliwość strzyży owiec jest związana z pozyskiwaniem wełny o określonej długości. Owce rasy nizinnej – występujące najczęściej w naszym regionie powinny być strzyżone raz w roku, przy czym:
. tryki strzyże się na 1-2 miesiące przed stanówką,
. maciorki – na około 6 tygodni przed wykotami,
. jagnięta strzyże się najlepiej razem z matkami.
Przy strzyży zimowej należy zwierzętom w ciągu dwóch pierwszych tygodni zapewnić w budynku temperaturę przynajmniej 10°C.

Wykorzystanie wełny

W przydomowym chowie – przy małej ilości – wełnę można wyprać we własnym zakresie. Wełnę pierze się w wodzie o temperaturze ciała. Najpierw należy użyć wody bez środka piorącego; podczas drugiego – należy użyć środków piorących. Prać należy ręcznie aż do naturalnej barwy włókien. Po wysuszeniu wełnę należy rozczesać – do tego celu służą specjalne czesaki. Rozczesana wełna przypomina swym wyglądem watę. Wyciągając z niej kilkanaście włókienek i skręcając je uzyskuje się nić (przy użyciu wrzeciona wchodzącego w skład kołowrotka). Po skręceniu dwóch lub trzech nitek uzyskuje się włóczkę.

Rozczesana wełna jest farbowana przy użyciu naturalnych barwników. Do barwienia wełny na kolor żółty można użyć łodygi mchu islandzkiego, natomiast na kolor brązowy – kory czeremchy lub brzozy oraz łupin nasion kasztanowca lub orzecha zwyczajnego.

Walory mięsa baraniego

Przeciętny Polak nie zna smaku baraniny. Wynika to z wieloletnich zaniedbań w propagowaniu tego gatunku mięsa w naszym kraju, jak też z faktu, że żywe jagnięta były i są nadal eksportowane za granicę (głównie do Włoch i Francji).

W ostatnich latach zostały wykryte wyjątkowe właściwości baraniny. Jest to związane z obecnością kwasu linolowego w tym produkcie. Zostało one zaliczone do tzw. żywności funkcjonalnej tj. posiadającej właściwości prozdrowotne. W związku z tym warto wiedzieć, iż spożywanie baraniny zapobiega otyłości, wzmacnia układ odpornościowy oraz hamuje procesy miażdżycowe i osteoporozę. Dlatego warto promować mięso baranie, poprzez reklamę jego odżywczych i zdrowotnych właściwości. Umożliwi to zwiększenie popytu na to mięso a tym samym umożliwi uzyskanie dodatkowych dochodów z produkcji owczarskiej.

Dodatkowe korzyści

W krajach uprzemysłowionych Europy Zachodniej, w których hodowla owiec nie jest zaliczana do głównych działów produkcji rolniczej, od lat propagowany jest z powodzeniem nowy sposób chowu i użytkowania przydomowego owiec. Zwierzęta te wykorzystywane są jako „strzygaczki do trawy” w przydomowym ogródku. Jest to możliwe dzięki umiejętności stosunkowo niskiego przygryzania porostu runi trawnika oraz niezwykle ruchliwym wargom, które podczas obgryzania roślin umożliwiają ich wybieranie spośród innych. Te umiejętności owiec sprawiły, że na szeroką skalę są one wykorzystywane jako zwierzęta pielęgnujące trawniki, a więc wpływające niezwykle pozytywnie na wygląd otoczenia. Ponadto w rejonach górskich – w celu wyeliminowania roślinności krzewiastej, do pielęgnacji gruntów przylegających do autostrad i szlaków turystycznych – wykorzystuje się naturalną potrzebę owiec, polegającą na przygryzaniu krzewów oraz obgryzania kory drzew.

Jan Szczypiń
Skip to content