Hodowla i ocena po uspołecznieniu jest zarządzana przez rolników zrzeszonych w Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka. Hodowcom i dostawcom mleka niezbędne są wyniki i informacje z kontroli użytkowości mlecznej do nowoczesnego prowadzenia stad i produkcji mleka wysokiej jakości.
Hodowla i ocena
W Polsce, wzorem państw o rozwiniętej hodowli, od szeregu lat następowały ewolucyjne zmiany w organizacji hodowli i ocenie bydła mlecznego, zmierzające do zarządzania nią przez hodowców. W 1995 roku osiemnaście związków regionalnych hodowców bydła i dwa związki rasowe stworzyły organizację o nazwie Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka z siedzibą w Warszawie. Organizacja ma zasięg krajowy, a jej głównym celem jest obrona praw i interesów hodowców bydła mlecznego.
Federacja po wieloletnich staraniach przejęła ocenę i hodowlę bydła mlecznego następującymi aktami prawnymi:
- Od 1 lipca 2004 roku na podstawie Decyzji nr 88/2004 z dnia 26 lutego 2004 roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka została upoważniona do prowadzenia ksiąg hodowlanych bydła ras mlecznych.
- Od 1 lipca 2006 roku Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka na mocy Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 października 2005 roku przejęła od Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt realizację zadań z zakresu oceny wartości użytkowej bydła mlecznego.
Przejęcie oceny wraz z kadrą pracowników odbyło się sprawnie, a hodowcy nie odczuli żadnych utrudnień związanych z funkcjonowaniem kontroli użytkowości mlecznej w swoich gospodarstwach.
Wyniki oceny służą hodowcom i producentom mleka
Podstawowym wykonawcą oceny użytkowości mlecznej w gospodarstwie jest zootechnik, którego zadaniem jest terminowe i rzetelne wykonywanie próbnych udojów oraz prowadzenie dokumentacji hodowlanej. Nadzór nad grupą zootechników oceny pełni inspektor nadzoru, który organizuje pracę podległym pracownikom i dba o jej przebieg zgodny z obowiązującymi standardami. Jego zadaniem jest również doradztwo, szczególnie w zakresie interpretacji wyników oceny i możliwości ich wykorzystania.
Pobrane próbki mleka indywidualnie od każdej krowy są badane w Laboratorium Oceny Mleka w Białymstoku, ul. Plażowa 17, gdzie oceniane są parametry: procentowa zawartość – białka, tłuszczu, suchej masy; poziom mocznika; liczba komórek somatycznych.
Obszerna informacja o wynikach oceny oferowana jest w dziesięciu raportach wynikowych: RW-1 Wyniki stada – sprawozdanie okresowe; RW-2 Raport z próbnego udoju; RW-3 Analiza cech płodności stada; RW-4 Młode bydło i stan cieląt; RW-5 Wyniki próbnych udojów; RW-6 Przewidywane zdarzenia w stadzie; RW-7 Wyniki oceny wartości hodowlanej krów; RW-8 Analiza zawartości komórek somatycznych; RW-9 Wydajności narastające krów (wyniki roczne dla krów; RW-10 Wyniki stada wg ras.
Rolnikom do bieżącej pracy nad stadem niezbędne są między innymi następujące informacje i wyniki z kontroli użytkowości mlecznej:
- zawartość komórek somatycznych w mleku u poszczególnych krów – pozwala ocenić zdrowotność wymion. Powtarzająca się zawartość powyżej 250 tys./ml stanowi zagrożenie,
- zawartość mocznika w mleku – informacja służy do oceny żywienia i poprawy dawek żywieniowych. Pożądana ilość mocznika w mleku; od 150 do 250 mg/l (USA nawet do 300 u krów wysoko wydajnych). Przy 150 mg/l występuje podejrzenie niedoboru białka w dawce, a przy 300 mg/l mleka zbyt wysokiego poziomu białka w dawce,
- zawartość tłuszczu i białka w mleku – nagłe zmiany tych parametrów w mleku wskazują na błędy żywieniowe,
- rejestracja danych dotyczących rozrodu (ruje, pokrycia, wycielenia, poronienia, leczenia itp.).
Stanisław Nowowiejski
Przeciętne wydajności ocenianych krów mlecznych (wszystkie rasy i sektory) 2005 rok
Województwo
Region |
Liczba ocenianych
|
Krów na oborę
|
% krów ocenianych
|
Przeciętna wydajność
|
|||
krów**
|
obór
|
mleka
kg |
tłuszczu %
|
białka
% |
|||
Lubelskie |
35 042,80
|
1 739
|
20
|
13,9
|
5 968
|
4,2
|
3,32
|
Łódzkie |
24 675,70
|
1 203
|
21
|
10,8
|
6 272
|
4,2
|
3,29
|
Małopolskie |
7 424,90
|
564
|
13
|
4,7
|
5 760
|
4,13
|
3,3
|
Mazowieckie |
73 741,20
|
3 278
|
22
|
13,9
|
6 040
|
4,17
|
3,29
|
Podkarpackie |
5 700,50
|
480
|
12
|
5
|
4 873
|
4,04
|
3,3
|
Podlaskie |
55 620,90
|
2 126
|
26
|
14,8
|
6 489
|
4,21
|
3,31
|
Świętokrzyskie |
6 371,10
|
476
|
13
|
6,2
|
5 954
|
4,17
|
3,3
|
PARZNIEW* |
208 577,10
|
9 869
|
21
|
11,9
|
6 129
|
4,19
|
3,3
|
Dolnośląskie |
19 563,00
|
276
|
71
|
39,1
|
7 386
|
4,25
|
3,35
|
Lubuskie |
8 906,10
|
98
|
91
|
34,3
|
7 894
|
4,05
|
3,37
|
Opolskie |
24 281,10
|
399
|
61
|
45,8
|
6 813
|
4,3
|
3,33
|
Śląskie |
11 315,60
|
306
|
37
|
18,4
|
6 820
|
4,21
|
3,33
|
Wielkopolskie |
107 030,50
|
3 239
|
33
|
38,8
|
6 850
|
4,22
|
3,36
|
POZNAŃ* |
171 096,30
|
4 318
|
40
|
36,6
|
6 954
|
4,22
|
3,35
|
Kujawsko-Pomorskie |
47 580,00
|
1 714
|
28
|
28,8
|
6 638
|
4,23
|
3,31
|
Pomorskie |
26 203,30
|
990
|
26
|
35,3
|
6 350
|
4,25
|
3,29
|
Warmińsko-Mazurskie |
39 384,30
|
1 147
|
34
|
21,9
|
6 422
|
4,22
|
3,32
|
Zachodniopomorskie |
18 623,20
|
381
|
49
|
46
|
6 663
|
4,13
|
3,32
|
BYDGOSZCZ* |
131 790,80
|
4 232
|
31
|
28,7
|
6 528
|
4,22
|
3,31
|
POLSKA |
511 464,20
|
18 419
|
28
|
18,9
|
6 508
|
4,21
|
3,32
|
*) regiony oceny PFHBiPM; **) średnioroczny stan krów ocenianych