Przy stole paszowym

sty 11, 2010

Każda krowa powinna mieć łatwy dostęp do paszy, wody i legowiska. Zwierzęta przebywające w oborze wolnostanowiskowej muszą mieć również miejsce do swobodnego chodzenia, przechodzenia i mijania. W psychice krów współistnieją dwie potrzeby. Pierwsza to bardzo silna chęć przebywania w stadzie, a druga to niechęć do ciasnoty i nadmiernego zagęszczenia.

Bydło najlepiej czuje się w stadzie oraz preferuje wspólne pasienie i wędrówkę do wodopoju oraz odpoczywanie i leżenie. Zwierzęta konkurują na pastwisku o lepsze rośliny i miejsce do picia wody, a w oborze o dostęp do stołu paszowego, stacji paszowej, poideł i legowisk. Konkurencja nasila się, gdy brakuje miejsca (dostępu) dla wszystkich krów oraz przy zmianach w składzie stada lub grupy. Współzawodniczące krowy przekonują się, która której powinna ustąpić. Ustalenie dominacji odbywa się na podstawie intuicyjnej oceny sił fizycznych i psychicznych krów. Najczęściej wystarcza grożenie silniejszej krowy by słabsza ustąpiła. Jeżeli to nie skutkuje następuje konfrontacja i rzeczywista próba sił.

Przegrody – drabiny paszowe

Oddzielają zwierzęta od stołu paszowego i pozwalają karmić bydło paszą zadawaną na korytarz paszowy. Ich budowa i montaż powinien stwarzać bardzo dobre i wygodne warunki pobierania pasz. W oborze krowy jedzą stojąc przednimi nogami ustawionymi równolegle, a nie w rozkroku jak na pastwisku przy jedzeniu trawy. Taka postawa ogranicza maksymalne schylanie głowy, a zwierzęta mają trudności z dosięgnięciem paszy znajdującej się na podłodze. Dlatego też stół paszowy musi być podwyższony o 10-15 cm ponad poziom stania krów. Wtedy bydło może jeść zachowując naturalną niską pozycję głowy, co stymuluje spokojne przyjmowanie paszy i duże wydzielanie śliny, która buforuje pH żwacza.

Przegrody paszowe należy montować na murku o wysokości 50-60 cm ponad poziom posadzki z nachyleniem górnej krawędzi drabiny o 20 stopni w stronę stołu paszowego. Nachylenie to zmniejsza urazy karku i zwiększa zasięg pobierania paszy z szerokości 60 do 80 cm stołu paszowego.

Przegroda poręczowa – jest najprostszą przegrodą w postaci dwucalowej poziomej rury montowanej na słupkach na wysokości 110 cm dla młodzieży i 135 dla krów od poziomu racic z wysunięciem 20-25 cm w stronę stołu paszowego. Ta prosta i najtańsza poręcz, nie ogranicza dominacji agresywnych osobników w grupie, a jej montaż powinien umożliwiać regulację wysokości i wysunięcia rury w trakcie eksploatacji obiektu.

Przegroda ze szczeblami pionowymi – jest szczególnie przydatna przy utrzymywaniu bydła na głębokiej ściółce, bez podestu dla zwierząt, gdy zmienia się poziom korytarza karmowego do stołu paszowego z powodu narastania obornika. Szczeble są ustawione pionowo w rozstawie dopasowanej do wielkości zwierząt. Przegroda ta ogranicza konkurencję i pozwala wyodrębnić stanowiska żywieniowe poprzez zagęszczenie szczebli tam gdzie zwierzęta nie mają wkładać głowy.

Drabina diagonalna ze szczeblami skośnymi – ogranicza konkurencję zwierząt, jest dostępna w wersji spawanej lub skręcanej, o ocynkowanych rurach i nastawnej szerokości otworu na szyję. Dzięki ukośnym rurom istnieje możliwość dostosowania do różnej wielkości zwierząt.

Drabiny zatrzaskowe – ograniczają konkurencję i pozwalają na czasowe zatrzymanie (unieruchomienie) zwierząt przy stole paszowym w czasie karmienia lub w celu wykonania potrzebnych zabiegów. Samoblokujące przegrody muszą się łatwo otwierać, w celu szybkiego uwolnienia krowy, w razie jej upadku. Na szczególną uwagę zasługuje wygodna drabina paszowa HL30 DeLaval, która nie posiada górnej poprzeczki, co umożliwia łatwe przechodzenie obsługi ze stołu paszowego do krów. Przegroda posiada mechanizm samozamykający i wyposażona jest w urządzenie do pojedynczego lub grupowego zamykania zwierząt.

Dostęp do paszy i wody

Rytm żywieniowy krów zależy od pór zadawania paszy. Jeśli pasza zadawana jest dwa razy dziennie – rano i późnym popołudniem – główne okresy pobierania paszy przypadają na te właśnie godziny. Żywienie krów w budynku zamiast na pastwisku skraca czas jedzenia do 4-6 godzin, zwiększając jednocześnie liczbę okresów pobierania paszy do 6-12 w ciągu doby. Liczba krów na stanowisko paszowe – 1 przy żywieniu ograniczonym do maksymalnie 3 przy żywieniu do woli, wtedy pasza powinna być dostępna na stole paszowym przez 20-22 godziny na dobę, przy obowiązkowym oświetleniu obszaru paszowego nocą. Jeżeli na każdą krowę przypada jedno stanowisko paszowe, daje to największą pewność, że wszystkie zjedzą wystarczającą ilość paszy. Natomiast, gdy na 1 stanowisko paszowe przypadają 2 lub 3 krowy, zmniejsza to czas pobierania paszy i może prowadzić do agresji w obszarze paszowym. Duże znaczenie mają przegrody, dzięki którym krowy dominujące nie mogą odganiać od paszy krów słabszych. Konkurencja przy stole paszowym prowadzi do pośpiesznego jedzenia i niskiego pobierania pasz przez krowy o niskiej hierarchii. Niedobór wody ogranicza spożycie paszy, utrudnia trawienie i zmniejsza wydajność. Krowy chętnie piją z dużej, nisko położonej powierzchni wody. Najchętniej piją po wydojeniu a następnie w rytmie: picie, jedzenie, picie itd.

Żywienie do woli – w tym systemie żywienia bydło otrzymuje paszę TMR do woli najlepiej z dostępem do niej przez 20-22 godziny w ciągu doby. Wtedy liczbę zwierząt przypadających na stanowisko żywieniowe można zwiększyć do 2-3 sztuk (0,25-0,35 m dostępu do stołu paszowego na jedno sztukę). Przy takim karmieniu skróceniu ulega czas pobierania paszy, a nie jej ilość. Przeprowadzone obserwacje wykazały, że krowy dobrze przygotowany TMR pobierają szybciej w porównaniu do pasz zadawanych tradycyjnie. W badaniach stwierdzono również, że jeżeli dostępu do paszy brakuje zaledwie dla kilku zwierząt, wywołuje to u nich większy stres niż w sytuacji, gdy na dostęp do paszy czeka więcej sztuk.

Żywienie ograniczone – polega na tradycyjnym zadawaniu pasz w ograniczonej ilości. Przy takim karmieniu należy zapewnić wystarczającą ilość miejsca, by wszystkie krowy mogły jednocześnie pobierać paszę. Zaleca się przygotować nawet o dwa – trzy miejsca więcej w porównaniu z rzeczywistą liczebnością stada, by krowa przybywająca do żłobu jako ostatnia mogła znaleźć przy nim miejsce dla siebie. Zbyt mały dostęp do stołu paszowego stwarza ryzyko odpychania od paszy pierwiastek, zwierząt starych i mających kłopoty z chodzeniem. Krowy zajmujące niższe miejsca w hierarchii zjedzą mniej paszy, co spowoduje spadek ich wydajności i pogorszenie kondycji.

Stanowisko żywieniowe: szerokość dostępu do stołu paszowego na 1 krowę – 0,70 m, wysokość murku oddzielającego krowy od stołu paszowego ponad poziom posadzki – 0,50 do 0,60 m, podwyższenie stołu paszowego – 0,10-0,15 m, szerokość kwasoodpornej powierzchni stołu paszowego – minimum 1,00 m, wysokość górnej krawędzi drabiny paszowej ponad stanowiskiem, min. 1,35 m.

Korytarze w oborach bez uwięzi

Korytarze w oborze wolnostanowiskowej wykorzystywane są jako ciągi komunikacyjne i stanowią obszar do przemieszczania i spacerów krów. W celu zapewnienia swobodnego ruchu oraz dojścia krów do paszy, wody i doju ich powierzchnia powinna wynosić pow. 4 metry kwadratowe na sztukę. Zbyt mała przestrzeń to jedna z głównych przyczyn agresji u bydła. Przy ciasnych korytarzach zwierzęta zbliżają się do siebie na niewielkie odległości, co ogranicza możliwości ucieczki i wzmaga agresję. Podłogi do chodzenia mogą być pełne lub szczelinowe i muszą być zawsze bezpieczne dla zwierząt i ludzi pozbawione możliwości poślizgu. Przy końcu każdej sekcji boksów legowiskowych należy przewidzieć skrzyżowanie lub drogi ewakuacyjne. Jeżeli w rzędzie znajduje się więcej niż 20 boksów, należy zbudować dodatkowe skrzyżowania ułatwiające krowom swobodne poruszanie się w pomieszczeniu.

Minimalna szerokość obszaru paszowego i korytarzy dla krów

Lp.
Wyszczególnienie
Szerokość (m)
1
Korytarz pomiędzy stołem paszowym a ścianą
3,20
2
Korytarz karmowo komunikacyjny pomiędzy stołem paszowym a jednym rzędem boksów legowiskowych
3,20
3
Korytarz karmowo komunikacyjny pomiędzy stołem paszowym a dwoma rzędami boksów legowiskowych
3,40
4
Korytarz karmowo komunikacyjny pomiędzy stołem paszowym a trzema rzędami boksów legowiskowych lub głęboka ściółka
3,60
5
Korytarz komunikacyjny pomiędzy rzędami boksów
2,40
6
Korytarz komunikacyjny pomiędzy rzędem boksów a ścianą (wolne, niezastawione przejście)
2,40
7
Skrzyżowania
1,80
8
Skrzyżowania z miejscami pobierania wody wraz z korytem z wodą
3,60

 

Stanisław Nowowiejski

Skip to content