O zdrowiu cieląt

lip 13, 2011

Tylko krowa prawidłowo żywiona „zdrowa” i dobrze przygotowana do porodu przy łatwym wycieleniu rodzi zdrowe cielę i produkuje siarę o wymaganej koncentracji immunoglobulin. Trudny poród stanowi problem, a jego najczęstszą przyczyną jest brak ruchu i nadmierne otłuszczenie dróg rodnych matki.

Specjaliści oceniają, że 6 a nawet do 15% cieląt nie dożywa trzeciego miesiąca życia. To wciąż bardzo dużo. Najczęstszą przyczyną upadków są schorzenia układu pokarmowego (stanowią 50% padnięć do wieku trzech tygodni). Infekcja groźna dla życia cieląt może nastąpić już w łonie matki, a noworodki po urodzeniu nie posiadają odporności. Rozwijający się płód łączy się z organizmem matki poprzez pępowinę z łożyskiem, które jest dobrą i złą barierą. Dobrą, bo odżywia płód, a złą, bo „przepuszcza” toksyny z organizmu matki a niestety nie przepuszcza ciał odpornościowych. Dlatego tak duże znacznie przywiązuje się do jak najszybszego podawania cielętom siary, która zapewnia im pierwszą odporność w postaci immunoglobulin.

Problemy zdrowotne cieląt można podzielić na grupy w zależności od momentu pojawienia się po urodzeniu. Do pierwszej zaliczane są cielęta martwo urodzone i z syndromem słabego cielęcia oraz wadami wrodzonymi, druga grupa to biegunki, a ostatnia i najpóźniej występująca to schorzenia układu oddechowego. Syndrom słabego cielęcia charakteryzuje się tym, że noworodek rodzi się żywy, ale o bardzo słabej żywotności i najczęściej pada w ciągu 1-2 dni po porodzie.

W stadach zakażonych

W stadach zakażonych wirusową biegunką bydła (BVD) oraz wirusowym zakaźnym zapaleniem krtani i tchawicy (IBR), zarazki z organizmu krowy przechodzą poprzez łożysko na płód i powodują poronienia lub rodzenie cieląt o słabej żywotności. Żywo urodzone cielęta mają mniejszą masę ciała, słabiej rosną, łatwo zapadają na choroby, a także są siewcami wirusów do środowiska. Zejścia śmiertelne do pierwszego roku życia zwierząt mogą dochodzić nawet do 50%. Klasyczny przebieg choroby w formie ostrej to: wysoka gorączka, kaszel, śluzowo-ropne zapalenie w obrębie błon śluzowych oczu i nosa oraz charakterystyczna biegunka z domieszką śluzu i krwi. Objawem dominującym jest nagłe pojawienie się biegunki, głównie u bydła w wieku od 6 miesięcy do 2 lat. Część tych zakażeń przebiega w formie bezobjawowej lub z ciężkim przebiegiem kończącym się śmiercią. Chorobę odkryto i opisano ponad 60 lat temu w Kanadzie.

Trudne porody

W przypadku ciężkiego porodu powodem śmierci cielęcia jest postępująca kwasica i niedotlenienie. Z reguły porody pośladkowe są trudniejsze i mogą spowodować śmierć płodu. Ma to związek z ułożeniem pępowiny i jej zaciskaniem się o kości miednicy podczas przechodzenia bioder cielęcia przez kanał rodny krowy – utrudniony przepływ krwi z tlenem z łożyska do cielęcia. Jest to szczególnie niebezpieczne przy długo trwającym porodzie.

Przy braku oznak życia u noworodka należy natychmiast podjąć próbę jego reanimacji. W tym celu spłukać głowę cielaka zimną wodą, a gdy to nie pomoże, zastosować sztuczne oddychanie. Ułożyć cielę na grzbiecie, jedną ręką chwycić za przednie nogi, a drugą za tylne i zbliżać obie pary nóg do pępka, po czym prostować przednie nogi do przodu, a tylne do tyłu. Takie „pompki” rytmicznie powtarzać, co najmniej przez 15 minut. Jeżeli w tym czasie cielę nie zacznie oddychać, tzn. że jest martwe. Niektórzy praktycy zalecają podnoszenie noworodka za tylne nogi do góry i krótkiego zwisu.

Ocena zdrowia

Pępowina
Pępowina – stanowi główną drogę wnikania do organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów, które są rozprowadzane przez układ krwionośny po całym organizmie. Dlatego kontrola pępowiny jest bardzo ważną metodą wczesnego rozpoznania chorób cieląt. Jej grubość powinna odpowiadać średnicy papierosa. Powinna być miękka, a jej okolica wolna od obrzęków. Skuteczną metodą zapobiegającą stanom zapalnym jest tuż po porodzie zanurzenie jej w roztworze jodyny. Taka dezynfekcja usuwa chorobotwórcze drobnoustroje, ale także ogranicza częstotliwość występowania przepuklin.

Temperatura ciała i stawy
Cielęta mają około 1,0 do 1,5°C wyższą temperaturę niż dorosłe sztuki a ich zakres tolerancji na podwyższenie temperatury jest niższy. Niewielki wzrost ponad próg 39,5°C powoduje pogorszenie samopoczucia. Należy zawsze kontrolować stawy. Przy podwyższonej temperaturze stawy są najczęściej ciepłe, grube i wrażliwe na dotknięcie. Ciele leży i nie wykazuje chęci zabawy z innymi cielętami. Zapalenie stawów są często następstwem zapalenia pępka.
Kaszel jest reakcją obronną organizmu na podrażnienie oskrzeli. W praktyce przy lekkim kaszlu u cieląt nie podejmuje się żadnych działań, nawet przy obniżonym apetycie. Niestety, często może to prowadzić do rozwoju trudnego do wyleczenia zapalenia płuc. Dlatego hodowca powinien być czuły na nasilający się kaszel. Należy wezwać lekarza, który osłucha płuca za pomocą słuchawek.

Konsystencja kału
Kał zdrowego cielęcia wygląda „pulchnie”. Zmiany w wyglądzie i konsystencji kału należy kojarzyć z biegunką, której objawami są: osowiałość, niechęć do ssania, zimne kończyny i uszy, zwolniona akcja serca, rzadziej podwyższona temperatura ciała oraz rzadki kał, z godziny na godzinę coraz bardziej wodnisty i cuchnący.

Oczy i uszy
Oczy u zdrowych cieląt są błyszczące niezapadnięte oraz nie łzawią. Natomiast, gdy lekki podmuch powietrza powoduje szybkie łzawienie to oznacza zaburzenie zdrowotne. Gdy łzawienie występuje na jednym oku, to najczęściej przyczyną jest zapalenie spojówki. Natomiast łzawienie obu oczu wskazuje na zaburzenia zdrowotne całego organizmu. U zdrowych cieląt uszy ustawicznie się poruszają. Gdy są opuszczone i mają znikomą ruchliwość może to oznaczać stan zapalny uszu.

Wypływ z nosa
Nozdrza i pysk stanowią główne wrota wnikania chorobotwórczych drobnoustrojów do dróg oddechowych. Śluzowica u zdrowego cielęcia jest wilgotna i czysta, nie powinna się w niej znajdować zaschnięta wydzielina. Wydzielina nosowa powinna być wodnista i produkowana w takiej ilości, aby śluzawica była wilgotna. Dotykając nozdrzy zdrowego cielęcia powinno się wyczuwać chłód. Obfity wypływ o śluzowatej konsystencji lub wydzielina mętna wskazują na rozpoczynający się proces choroby. Gdy jest ropny wyciek to konieczna jest porada lekarza.

Stanisław Nowowiejski

Skip to content