Dobrostan bydła ras mięsnych (część I)

lip 13, 2011

Bydło mięsne doskonale znosi niskie temperatury, ma silnie rozwinięty instynkt stadny, macierzyński i obronny. Potrzebuje wolnego utrzymania, swobody poruszania się i przebywania w stadzie. Nie znosi wilgotnych zamkniętych, źle wentylowanych i ciemnych budynków. Nakłady inwestycyjne i pracy na ten kierunek chowu są niskie, natomiast bardzo drogi jest materiał hodowlany.

Najlepiej bydło mięsne utrzymywać w ściołowych pomieszczeniach wolnostanowiskowych.
System ten ma najwięcej zalet i zapewnia możliwość poruszania się, kontakt socjalny, lepszy stan zdrowotny i rozpoznawanie rui, niskie nakłady pracy. Ściółka daje komfort wypoczynku poprawia jakość odchodów (obornik zamiast gnojowicy), co ogranicza szkodliwe oddziaływanie produkcji zwierzęcej na środowisko.

Wolnostanowiskowy system utrzymania bydła mięsnego przeznaczony jest głównie dla większych stad, a budynki powinny być proste i tanie najlepiej z otwartą (nie zabudowaną) ścianą południową (często adaptuje się stodoły, wiaty, obory krów mlecznych). Odmianą budynków otwartych są budynki, w których ściany wzdłużne są tylko częściowo otwarte. Bydło dobrze znosi niskie temperatury, gdy nie jest narażone na przeciągi. Warunkiem koniecznym w tego typu budynkach jest zapewnienie w okresie zimy niezamarzającej paszy i wody (poidła niezamarzające) oraz ścielonych i suchych legowisk, a także zasłon przeciwwietrznych w okresie niesprzyjającej pogody.
W pomieszczeniach dla stada mięsnego zaleca się wydzielenie lub przewidzenie wydzielenia następujących grup technologicznych (sektorów):

Krowy w okresie porodowym – porodówki powinne być tak usytuowane, aby krowy przebywające w nich miały kontakt wzrokowy ze stadem. Mogą być zbiorowe lub pojedyncze (wydzielane kojce o powierzchni 8 do 9 m2 na krowę z cielęciem). Niezbędnymi elementami wyposażenia kojca jest poidło oraz dostęp do pasz. Porodówki powinni być suche, obficie ścielone słomą i zabezpieczone przed przeciągami. Krowa z cielęciem w porodówce powinna przebywać ok. 7 dni. Jest to okres potrzebny na umocnienie więzi między krową i cielęciem. Po tym okresie krowa powinna powrócić do stada. Przy założeniu, że krowy w kojcu będą przebywać 7 dni, a wycielenia będą rozłożone na okres 100 dni w okresie zimowo-wiosennym, należy przewidzieć liczbę kojców wynoszących ok. 10% ogólnego stanu krów matek.

Krowy mamki z cielętami (największa grupa) – przebywają tu krowy z cielętami, które wracają z porodówek. W stadach dużych zaleca się podzielnie tej grupy na podgrupy po ok. 20 matek z cielętami w celu łatwiejszego dozoru zwierząt. Cielęta przebywają przy krowach od 6 do 9 miesięcy w tym większość czasu na pastwisku.

Cielęta przy krowach – wydzielenie kojca lub kojcy grupowych dla cieląt (w zależności od potrzeb). Miejsca przeznaczone są do wypoczynku, pobierania paszy i wody przez cielęta. Wysokość ścianek bocznych kojca powinna wynosić 120 cm. W przegrodach pozostawia się otwór (przejście) dla cieląt o regulowanej szerokości 40-55 cm i wysokości 100-110 cm do swobodnego przechodzenia cieląt. Wielkość powierzchni kojca przypadająca na cielę uzależniona jest od typu obory. Kojce powinny być obficie ścielone słomą i zabezpieczone przed przeciągami. Niezbędnym wyposażeniem każdego kojca jest: poidło, drabina na siano oraz korytko na paszę treściwą.

Buhaj, buhaje – potrzebny jest kojec lub kojce dla rozpłodników zlokalizowany poza halą główną dla krów mamek z cielętami, a powierzchnia kojca nie może być mniejsza niż 10 m2.
Młodzież hodowlana i opasowa – kojce zbiorowe zapewniają najlepszy komfort bytowania zwierząt (szczególnie typu otwartego), dobrą organizację i niskie nakłady pracy. Cielęta podczas odsadzania dzielone są, ze względu na płeć i masę ciała, na grupy. Liczebność grupy w małych gospodarstwach wynosi 4-6 szt., a w dużych 10-20 sztuk. Poszczególne grupy umieszczane są w odpowiednio przygotowanych kojcach zbiorowych.

Izolatka – kojec do leczenia zwierząt ok. 9 m2 na sztukę. Dla większych stad przewiduje się stanowisko zabiegowe.

Pomieszczenia powinny być dostosowane do łatwej i bezpiecznej obsługi bydła.

Korytarz paszowy – należy zaplanować z łatwym dojazdem przy transporcie pasz. Przy adaptacji budynku wąskiego często umieszcza się go wraz z karmowym na zewnątrz pod zadaszeniem.
Ciąg paszowy – jego długość wynika z liczby zwierząt i konieczności zapewnienia im dostępu do paszy. Szerokość dostępu do żłobu (stanowisko karmowe) w zależności od rasy i masy ciała powinna wynosić od 70 do 100 cm. Najprostsza i najtańsza jest drabina paszowa pozioma z możliwością regulacji wysokości położenia. Wysokość krawędzi żłobu od strony korytarza paszowego powinna wynosić 30-35 cm, a dno stołu paszowego położone jest na wysokości 20 cm od poziomu korytarza karmowego (gdzie stoi bydło i pobiera paszę). Powstały w ten sposób murek (przegroda) w wysokości 55 cm nie pozwala na wchodzenie cieląt na korytarz paszowy i jego brudzenie. Na 10-20% długości ciągu paszowego warto zamontować drabinę paszową samoblokującą w celu unieruchomiania krów do leczenia, ważenia, znakowania itp.

Stały dostęp do wody – jedno poidło, najlepiej korytkowe, na 15 do 30 sztuk. W oborach zimnych i otwartych stosuje się poidła niezamarzające. Pobranie wody przez krowy mamki wynosi od 30 do 60 litrów na dobę, a przez cielęta do 20 litrów na dobę.

W dużych stadach – zalecane jest miejsce do poskramiania i ekspedycji zwierząt wyposażone w specjalny poskrom, bramkę selekcyjną, wagę i rampę załadowczą.

Okólniki i wybiegi – są szczególnie przydatne i zalecane dla krów mamek z cielętami oraz dla młodzieży hodowlanej w utrzymaniu poza sezonem pastwiskowym. Wysokość wygrodzenia powinna wynosić dla krów i jałówek 120-130 cm, a dla cieląt 110 cm. Powierzchnia wybiegu powinna być utwardzona i z odpowiednim spadkiem w kierunku kanalika na wody gnojowe. Kanalik należy połączyć ze zbiornikiem na wodę gnojową. Wymagana pojemność zbiornika na wodę gnojową wynosi od 0,2 do 0,3 m3 na 1 m2 okólnika, przy 6-miesięcznym okresie magazynowania. Zalecana powierzchnia okólnika utwardzonego wynosi (m2/szt.): 4,5 – krowy; 1,1 – cielęta do 100 kg; 1,9 – cielęta do 200 kg; 3,0 – młodzież hodowlana do 350 kg; 3,7 – młodzież hodowlana pow. 350 kg.
Okólniki nieutwardzone można stosować w utrzymaniu bydła pod warunkiem przeznaczenia znacznie większej powierzchni terenu, aby zminimalizować szkodliwe oddziaływanie odchodów na środowisko.

Stanisław Nowowiejski

Skip to content