Mikroklimat w oborze

paź 12, 2011

Jednym z podstawowych warunków zapewnienia dobrostanu zwierząt i wysokiej produkcji mleka jest utrzymanie prawidłowej wentylacji.

Mikroklimat panujący w budynkach inwentarskich ma ogromny wpływ na zdrowotność i kondycję zwierząt, jak również na wydajność mleczną bydła.

Konstrukcja budynku powinna zapewnić swobodną wymianę powietrza poprzez jego wywiewanie przez otwarte szczeliny w kalenicy dachu i nawiew świeżego przez szczeliny w dłuższych ścianach budynku. Prawidłowa konstrukcja chroni również przed nadmierną wilgotnością powietrza zimą i zbyt wysoką temperaturą latem (Broom 2000).

Na mikroklimat w budynku inwentarskim wpływają następujące czynniki:

  • wentylacja
  • temperatura
  • koncentracja gazów szkodliwych
  • oświetlenie.

Właściwa wentylacja polega na ciągłej wymianie powietrza, czyli wprowadzeniu świeżego powietrza z zewnątrz, a jednoczesnym usunięciu powietrza „zużytego”, w którym znajduje się nadmiar pary wodnej, szkodliwych gazów oraz nieprzyjemnych zapachów. W oborach najczęściej stosowanym systemem wentylacji jest wentylacja grawitacyjna jako naturalny system wymiany powietrza. Natomiast mechaniczna wentylacja montowana jest sporadycznie, przeważnie jako wspomaganie wentylacji grawitacyjnej w okresie letnim.

System wentylacji grawitacyjnej

Nowe budynki dla bydła mogą być izolowane w całości lub w minimalnym stopniu, jak również pozbawione izolacji. W budynkach izolowanych stosuje się przeważnie wentylację naturalną, a jako jej wspomaganie wentylację mechaniczną. W celu uniknięcia stresu cieplnego wilgotność powietrza w oborze przy sprawnej wentylacji powinna wynosić 80%.

Wyróżniamy dwa typy wentylacji grawitacyjnej:

  • kanałowa, w której zużyte powietrze wyciągane jest kanałami wyciągowymi
  • wentylacja kalenicowa (wentylacja kalenicowa z przezroczystą kalenicą tworzy świetlik, przez który do wnętrza obory dociera naturalne światło.

Wentylacja kalenicowa spełnia jednocześnie dwie funkcje – wentyluje i oświetla pomieszczenie. Wentylacja ta również nazywana jest wentylacją grawitacyjną okapowo-kalenicową.

W systemie wentylacji naturalnej usuwanie powietrza „zużytego” następuje wskutek różnicy ciężarów powietrza napływającego z zewnątrz i znajdującego się w budynku oraz działania siły ssącej wiatru (defleksja). Już na etapie projektowania obory należy zwrócić uwagę na właściwe planowanie systemu wentylacji. Działający nieprawidłowo system wentylacji sprawia, że krowy stają się bardziej podatne na choroby gruczołu mlecznego czy skóry, co ma odzwierciedlenie w stratach ekonomicznych. Należy pamiętać, że zwierzęta są wrażliwe na przeciągi. Zdrowa wymiana powietrza w oborze powstaje w wyniku wymiany powietrza z małą prędkością przepływu.

Skuteczność wentylacji naturalnej zależy przede wszystkim od naporu powietrza owiewającego dach, w mniejszym stopniu od różnicy pomiędzy temperaturą wewnątrz i na zewnątrz budynku (Chodanowicz 2009).

Grawitacyjny system wentylacji powinien być zbudowany z otworów doprowadzających i odprowadzających powietrze oraz wysokich wiatrownic po obu stronach kalenicy. Na efektywność naturalnego systemu wentylacji ma wpływ odpowiednia różnica wysokości usytuowania wlotu i wylotu na poziomie 5 m.

Optymalne warunki mikroklimatu wymagają ciągłej wymiany powietrza. Przy projektowaniu wentylacji grawitacyjnej należy uwzględnić następujące zasady:

  • wymiana powietrza nie mniej niż 80 m3 /DJP
  • kubatura pomieszczenia nie mniej niż 30 m3/DJP na godzinę
  • dobrze izolowane przegrody zewnętrzne (ściany, dach)
  • odpowiednie wymiary kanałów doprowadzających i odprowadzających powietrze oraz ich właściwe rozmieszczenie (przy wentylacji kalenicowej ze świetlikiem samowentylującym – powierzchnia otworów nawiewnych powinna stanowić 150% powierzchni otworów wywiewnych)
  • unikanie przeciągów w miejscu przebywania bydła (zaleca się lokalizację otworów nawiewnych w ścianach bocznych na wysokości min. 2 m od poziomu podłogi oraz stosowanie długich klap wlotowych – zapewnia to prawidłową szybkość wymiany powietrza).

Prawidłowo zaplanowana, wykonana i dobrze utrzymana wentylacja naturalna jest niezawodnym sposobem utrzymania odpowiedniego mikroklimatu w budynkach inwentarskich oraz koszt jej eksploatacji jest niewielki.

Oliwia Pawłowska

Bibliografia:

  1. Broom D.M., Environment as a significant factor influencing the welfare and production of farm animals. Animal production and welfare. Brno 2000, s. 152-157.
  2. Chodanowicz B., Woliński J., Problemy chowu bydła w oborach bez izolacji termicznej. Problemy intensyfikacji produkcji zwierzęcej z uwzględnieniem ochrony środowiska i przepisów UE, IBMER Warszawa 2007, s. 285-290
  3. Chodanowicz B., Woliński J., Wolińska J., Wentylacja w oborach bez izolacji. Inżynieria Rolnicza, nr 6/2009 s. 17-21
  4. Dobkowski A., Podstawowe wymagania technologiczne i techniczne w budownictwie inwentarskim dla bydła, trzody chlewnej i owiec, Warszawa 2000
Skip to content