Zakiszanie mieszanek traw i roślin motylkowatych

lip 13, 2011

Mieszanki roślin motylkowatych z trawami stają się w województwie podlaskim coraz bardziej popularne. Jest to ze wszech miar uzasadnione. Udział motylkowatych na poziomie 20-40% w mieszance pozwala na zwiększenie plonu białka z użytków zielonych nawet o 1000 kg z ha, poprawia się również zawartość mikro- i makroelementów w paszy. Rośliny motylkowate zwiększają strawność paszy i zmniejszają konieczność nawożenia azotem (dzięki pobieraniu azotu atmosferycznego).

Do szczególnie wartościowych roślin motylkowatych o bardzo dużym znaczeniu gospodarczym na pastwiskach należy zaliczyć koniczynę białą, koniczynę białoróżową (szwedzką) i komonicę zwyczajną. Na łąkach z przeznaczeniem kośnym bardzo dobrze sprawdzają się lucerna siewna, mieszańcowa i nerkowata (chmielowa), koniczyna łąkowa (czerwona) oraz komonica błotna.

O jakości i wartości pokarmowej zakiszanej runi łąkowej decydujące znaczenie mają:
• skład botaniczny runi,
• termin koszenia,
• termin zbioru (w tym przebieg pogody)
• prawidłowość przebiegu zabiegów agrotechnicznych związanych z podsuszaniem i zbiorem zielonki.

Skład botaniczny runi w zasadzie określany jest przy wysiewie mieszanki, jednakże nieprawidłowe nawożenie może powodować wypieranie wartościowych roślin łąkowych. W okresie późnego lata i wczesnej jesieni zastosowanie nadmiernych ilości azotu w formie saletrzanej powoduje gromadzenie się w trawach toksycznych ilości azotanów (nie pozostaje to bez efektów na zdrowotność zwierząt, a u krów mlecznych również mleka). Na skład runi dobrze wpływa kompleksowe stosowanie składników pokarmowych: azotu, fosforu, potasu, wapnia oraz mikroelementów (zastosowanie przefermentowanego obornika bydlęcego jesienią dostarcza roślinom wszystkich potrzebnych składników pokarmowych w tym mikroelementów).

Optymalnym terminem koszenia użytków zielonych jest początkowe stadium kłoszenia się traw lub pełnia pączkowania roślin motylkowatych. Zapewni to wysoki plon zielonej masy przy zachowaniu wysokiej jakości i zawartości składników pokarmowych.

Zabieg koszenia powinien być wykonywany w godzinach popołudniowych, gdyż jak wskazują badania w tym okresie dnia rośliny cechują się najwyższą koncentracją składników pokarmowych (zwłaszcza węglowodanów).

Na wysoką jakość pasz i skład runi wpływa również wysokość koszenia. Zaleca się koszenie na wysokości od 5 do 8 cm. Pozwala to na prawidłowy odrost runi po zbiorze (szczególnie wrażliwa na niskie koszenie jest lucerna), oraz ograniczenie zanieczyszczeń zielonki.

Koszenie, o ile to możliwe powinno odbywać się wraz z jednoczesnym roztrząsaniem, kondycjonowaniem lub spulchnianiem pokosu. Pozwoli to znacznie przyspieszyć zbiór i ograniczyć straty związane z ubytkami składników pokarmowych w okresie od skoszenia do zbioru. W dobrych warunkach pogodowych wystarczy jeden, dwa zabiegi przetrząsania. Jest to szczególnie ważne dla roślin motylkowych, gdyż ich listki szybko wysychają i stają się łamliwe, przy zbyt intensywnym przetrząsaniu narażamy się na duże straty najwartościowszych części tych roślin.

Stopień podsuszenia zielonki z traw z roślinami motylkowatymi powinien wynosić od 35 do 50% suchej masy (nie powinno się przekraczać tych granic). Taki stopień podsuszenia można osiągnąć po dwudniowym podsuszeniu, a w sprzyjających warunkach nawet po jednym dniu podsuszania.
Badania laboratoryjne wykazują, że jakość kiszonki nie jest uzależniona od sposobu jej zbioru. Tak więc równie dobra jakościowo jest kiszonka z pryzmy jak i kiszonka z beli.

Przy produkcji sianokiszonki w belach bardzo ważnym czynnikiem jest odpowiednie uformowanie wałka. Najlepiej do tego celu wykorzystać zgrabiarki karuzelowe, które równomiernie rozkładają zgrabiany materiał. Przy zgrabianiu mieszanek traw z roślinami motylkowatymi zabieg tym urządzeniem należy wykonywać ostrożnie, najlepiej w godzinach rannych lub wieczorem, aby zapobiec stratom związanym z obłamywaniem podsuszonych listków. Odpowiednie uformowanie wałka w znacznym stopniu ułatwia prawidłowe, równomierne uformowanie beli. Jest to szczególnie ważne dla przechowywania, a w okresie skarmiania łatwiej jest takie bele rozwijać. Przy produkcji sianokiszonki w pryzmach i silosach jest to równie ważne, gdyż pozwala na optymalne rozdrobnienie zielonki i co za tym idzie prawidłowe jej ugniecenie w miejscu składowania.

Ważnym czynnikiem warunkującym jakość kiszonki jest również szybkość jej sporządzenia i przebieg pogody. Silos lub pryzmę należy napełnić jak najszybciej, prawidłowo uformować i okryć (na powierzchni pryzmy lub silosu nie może zatrzymywać się woda, należy zabezpieczyć zakiszany materiał przed dostępem powietrza). Podczas opadów deszczu każdorazowo należy przykryć składowisko folią. Sianokiszonka w belach powinna być owinięta folią jak najszybciej – nie powinno to trwać dłużej niż 2-4 godziny po uformowaniu beli.

Prawidłowo wykonana kiszonka z podsuszonej mieszanki traw z roślinami motylkowatymi bez problemów może być przechowywana nawet ponad rok, konieczna jest do tego jednak prawidłowa lokalizacja składowiska bel czy pryzmy. W tym celu należy spełnić następujące warunki:
• sianokiszonkę powinno składować się na utwardzonym placu, wolnym od roślinności;
• bele, silos lub pryzma muszą być zabezpieczone przed dostępem wody;
• składowisko powinno być chronione przed wszelkimi uszkodzeniami mechanicznymi (każde uszkodzenie należy jak najszybciej usunąć).

Najwięcej strat składników pokarmowych wynikających z wtórnej fermentacji powoduje nieprawidłowe skarmianie kiszonki. Proces zakiszania trwa z reguły 6-8 tygodni. Nie należy więc rozpoczynać skarmiania wcześniej. Rozpoczętą kiszonkę z beli, czy pryzmy należy systematycznie skarmiać aż do jej wybrania. Sianokiszonkę należy pobierać równomiernie z całego przekroju pryzmy czy z silosu.

Dobrze wykonana pasza z dobrego surowca jest gwarantem sukcesu żywieniowego i pozwala osiągać wysokie wydajności. Mieszanki traw z roślinami motylkowatymi przy zastosowaniu wszystkich rygorów agrotechnicznych są z pewnością świetnym materiałem na sianokiszonkę.

Opracował: mgr inż. Michał Gąsowski
Skip to content