Nawożenie łąk i pastwisk nawozami naturalnymi

lip 13, 2011

Wysoka cena nawozów mineralnych powoduje, że nawożenie na użytkach zielonych ogranicza się jedynie do zastosowania azotu. Jest to zjawisko bardzo niekorzystne, prowadzące do degradacji łąk i pastwisk (prowadzi to do wypadania z runi roślin motylkowatych, zachwaszczenia gleby i szybszego wzrostu chwastów azotolubnych). Tabela 1. przedstawia pełną dawkę nawozową przy użyciu jedynie nawozów mineralnych i jej koszt przypadający na 1 ha. Można jednak obniżyć koszt nawożenia i zwiększyć jego skuteczność wykorzystując zasoby własnego gospodarstwa – nawozy naturalne. Jest to prosty, skuteczny a co równie ważne najtańszy sposób na dostarczenie roślinom wszystkich składników pokarmowych. A na Podlasiu, które słynie w kraju z produkcji zwierzęcej takich nawozów nie brakuje.

Tabela 1. Pełna dawka nawozowa przy użyciu nawozów mineralnych oraz jej koszt na 1 ha*
Cena 1dt nawozu**
Nawóz
Dawka (dt)
N
P2O5
K2O
Koszt jednostkowy
48-57 zł
superfosfat granulowany 19%
5,25
100
252,00 – 299,25 zł/ha
73-84 zł
sól potasowa 60%
2,33
140
170,09 – 195,72 zł/ha
69-76 zł
saletra amonowa 34%
2,9
98
200,10 – 220,40 zł/ha
62-76 zł
saletrzak 28%
2,5
70
155,00 – 190,00 zł/ha
RAZEM
168
100
140
777,19 – 905,37 zł/ha

*) dawka teoretyczna, układana z nawozów jednoskładnikowych
**) ceny nawozów na podstawie „Wiadomości Rolnicze” 10/2006

Do nawozów naturalnych według ustawy o nawozach i nawożeniu z dnia 26 lipca 2000 roku zalicza się obornik, gnojówkę i gnojowicę. Warto tutaj przedstawić dokładne definicje poszczególnych nawozów i ich charakterystykę.

Obornik – przefermentowane odchody zwierząt wraz ze ściółką. Jest to nawóz uniwersalny, który w 10 tonach zawiera około 50 kg azotu; 30 kg fosforu; 70 kg potasu, a ponadto 50 kg CaO i 19 kg MgO. Nawożenie obornikiem użytków zielonych zaleca się jesienią lub wczesną wiosną, jednak wiosenne nawożenie obornikiem wymaga zebrania resztek słomy. Ze względów praktycznych więc, lepszym terminem nawożenia organicznego jest jesień, a dokładniej listopad. Po wprowadzeniu, obornik przez 3-4 miesiące pozostaje nieaktywny, gdyż mała część jego składników pokarmowych ma formę łatwo przyswajalną, reszta w długim procesie rozkładu jest pobierana przez rośliny w ciągu 3-4 lat. Dłuższy okres leżakowania obornika poprawia jego wykorzystanie, a jednocześnie pozwala na pełniejszy jego rozkład. Obornik dostarcza i wyrównuje dysproporcje składników pokarmowych i zwiększa plony nie tylko w roku, w którym był stosowany, ale gwarantuje w kolejnych latach wierność plonowania. Do bardzo ważnych zalet obornika zalicza się również to, że chroni rośliny przed wczesnymi przymrozkami i mrozami, poprawia bilans wilgoci w glebie i przedłuża okres wegetacji (jego właściwości powodują wcześniejszy start roślin). Wpływu obornika na użytki zielone nie sposób przecenić. Obornik dzięki pełnej gamie składników pokarmowych stabilizuje również skład runi, rośliny dzięki temu nawozowi zwiększają masę korzeni i zagęszczenie darni (ta cecha jest szczególnie ważna w wypadku łąk torfowych, które dzięki wzmocnionej darni i korzeniom są odporniejsze na rozpylanie w okresach suchych. Obornik jest również czynnikiem stymulującym wzrost i rozwój w runi roślin motylkowatych drobnonasiennych tj. koniczyna, lucerna itp. Dawki obornika tak samo jak nawozów mineralnych najlepiej jest opierać na analizie glebowej. Przeciętna dawka stosowana raz na 3-4 lata powinna zawierać się między 20 a 40 tonami. Większe dawki stosuje się jedynie na gleby słabe gdzie ruń jest mocno osłabiona lub zdegradowana.

Nie każdy obornik nadaje się jednak do nawożenia łąk i pastwisk. Świeży „słomiasty” zmusza nas do dodatkowych nakładów wynikających z konieczności zebrania jego reszek wiosną, jeżeli się tego nie zrobi rośliny mają tendencje do wylegania i podgniwania, ponadto istnieje zagrożenie zanieczyszczenia paszy reszkami poobornikowymi. Nazbyt wysuszony obornik nie rozkłada się dostatecznie dobrze i brakuje w nim drobnoustrojów mineralizujących materię organiczną. Również niekorzystnie na rośliny i glebę wpływa obornik zapleśniały – zaraża on ruń grzybami pleśniowymi (produkującymi toksyny trujące dla zwierząt).

Stosując obornik nie powinniśmy zapominać jednak o nawożeniu mineralnym, będzie ono jednak odpowiednio niższe niż w przypadku nawożenia jedynie mineralnego. Nawożenie obornikiem jest określane często „naśladowaniem natury”. Nawozy organiczne (naturalne), a więc i obornik zawierają wszystkie składniki pokarmowe łącznie z mikroelementami. Te wszystkie jego cechy powodują, że jest to najlepszy, kompletny a zarazem jeden z najtańszych nawozów na użytki zielone. Tabela 2. przedstawia koszt pełnego nawożenia z wykorzystaniem obornika. Jak wyraźnie widać koszt nawozów można zmniejszyć o ponad połowę.

Tabela 2. Pełna dawka nawozowa przy użyciu nawozów mineralnych i obornika oraz ich koszt na 1 ha*
Cena 1dt nawozu**
Nawóz
Dawka (dt)
N
P2O5
K2O
Koszt jednostkowy
48-57 zł
superfosfat granulowany 19%
2,2
42
105,60 -125,40 zł/ha
73-84 zł
sól potasowa 60%
1
60
73,00 – 84,00 zł/ha
69-76 zł
saletra amonowa 34%
2
68
138,00 – 152,00 zł/ha
obornik 25% suchej masy
200
100
60
140
RAZEM
168
100
140
316,60 – 361,40 zł/ha
* dawka teoretyczna, układana z nawozów jednoskładnikowych
** ceny nawozów zna podstawie „Wiadomości Rolnicze” 10/2006

Gnojowica – jest mieszaniną rozcieńczonych wodą stałych i płynnych odchodów zwierzęcych. Zaleca się przechowywanie gnojowicy przez okres 3-6 miesięcy. 10 m3 gnojowicy bydlęcej (o zawartości 8% suchej masy) zawiera około 40 kg azotu; 20 kg fosforu i 60 kg potasu oraz 30 kg CaO i 10 MgO. Jak więc widać jest to nawóz o dominującej zawartości potasu, a azot i fosfor należy uzupełniać w formie nawozów mineralnych. Jednorazowa dawka gnojowicy na użytki zielone nie powinna przekraczać 10 m3/ha.

Gnojówka – to płynne odchody zwierząt, które w 10 m3 zawierają od 30 do 60 kg N; od 1 do 10 kg P2O5 oraz 40 do 100 kg K2O. Jak widać gnojówka zawiera bardzo dużą ilość azotu i potasu, a znikomą wręcz fosforu, który należy uzupełniać nawozami mineralnymi. Nawożenie gnojówką można na łąkach wykonywać co 2-3 lata, a na pastwiskach po każdym wypasie. Najlepsze efekty daje wiosenne nawożenie gnojówką w dawkach do 10 m3/ha.

Nawozy naturalne są tanim źródłem potrzebnych roślinom składników pokarmowych, lecz niewłaściwie stosowanie może przynieść wiele szkód, szczególnie nawozy płynne, tj. gnojowica i gnojówka, z racji niezbilansowanej ilości składników pokarmowych i zbyt wysokich dawek. Należy, więc ściśle przestrzegać zaleceń podczas ich użytkowania.

Michał Gąsowski

Skip to content