Komisja Europejska w dniu 12 grudnia zatwierdziła Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 dla Polski. Pozwoli to na sfinalizowanie prac nad polskim prawodawstwem (ustawy i rozporządzenia wykonawcze), a następnie rozpoczęcie wdrażania. Polska jest jednym z trzech krajów, które już zakończyły negocjacje. Wcześniej uczyniły to Austria i Dania. W ramach Programu na rozwój obszarów wiejskich przeznaczonych zostanie ponad 13,5 mld euro, w tym 8,6 mld euro to wkład Unii Europejskiej a 4,9 mld euro to środki krajowe.
Pieniądze przewidziane w PROW (ponad 13,5 mld euro ) to nie jedyne środki w obecnej perspektywie finansowej, które będą do wykorzystania na terenach wiejskich, w rolnictwie i przetwórstwie. Dochodzą jeszcze płatności bezpośrednie 23,7 mld euro i fundusze z Polityki Spójności (ponad 5,2 mld euro) zawarte w innych programach operacyjnych.
Cele i priorytety Programu
Główne cele Programu, postawione przed Polską przez Unię Europejską (tzw. cele przekrojowe, realizowane przez kilka różnych działań/poddziałań) to:
- innowacyjność,
- przeciwdziałanie zmianom klimatu,
- ochrona środowiska.
Realizowane one będą w ramach 6 priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014-2020.
Priorytet I – Ułatwienie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i leśnictwie oraz na obszarach wiejskich
Priorytet II – Zwiększenie rentowności gospodarstw i konkurencyjności wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównoważonego zarządzania lasami
Priorytet III – Wspieranie organizacji łańcucha żywnościowego, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, dobrostanu zwierząt oraz zarządzania ryzykiem w rolnictwie
Priorytet IV – Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów związanych z rolnictwem i leśnictwem
Priorytet V – Promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wspieranie przechodzenia w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu
Priorytet VI – Promowanie włączenia społecznego, zmniejszania ubóstwa oraz rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich
Działania PROW 2014-2020
Realizacja celów unijnej polityki ramach 6 priorytetów w Polskim PROW dokonywana będzie poprzez konkretne działania, poddziałania i poszczególne operacje. W związku z przekrojowym podejściem do osiągania zamierzonego efektu, tzn. konkretne działanie może być przypisane do kilku priorytetów, bardziej zrozumiałe jest przedstawianie Programu w podziale na działania, poddziałania i typy operacji
I. Transfer wiedzy i działalność informacyjna
Poddziałania:
- Wsparcie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności.
- Wsparcie na demonstracje i działania informacyjne.
II. Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i usługi z zakresu zastępstw
Poddziałania:
- Wsparcie dla korzystających z usług doradczych.
- Wsparcie na szkolenia doradców.
III. Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych
Poddziałania:
- Wsparcie dla nowych uczestników systemów jakości żywności.
- Wsparcie na przeprowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych.
IV. Inwestycje w środki trwałe
Poddziałania:
- Pomoc na inwestycje w gospodarstwach rolnych
typy operacji:
„Modernizacja gospodarstw rolnych”,
„Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000”,
„Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN”. - Inwestycje w przetwórstwo/marketing i rozwój produktów rolnych
typ operacji:
„Przetwórstwo i marketing produktów rolnych”. - Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa
typ operacji: „Scalanie gruntów”.
V. Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich działań zapobiegawczych
Poddziałania:
- Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze w celu ograniczania skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof,
typ operacji: „Inwestycje zapobiegające zniszczeniu potencjału produkcji rolnej”. - Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, w tym chorób zwierząt, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof,
typ operacji: „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej”.
VI. Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej
Poddziałania:
- Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników,
typ operacji: „Premie dla młodych rolników”. - Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich,
typ operacji: „Restrukturyzacja małych gospodarstw”. - Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw,
typ operacji: „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej”. - Rozwój przedsiębiorczości – Rozwój usług rolniczych.
- Płatności dla rolników kwalifikujących się do wsparcia w ramach systemu dla małych gospodarstw,
typ operacji: „Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa”.
VII. Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich
Poddziałania:
- Inwestycje związane z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycje w energię odnawialną i w oszczędzanie energii – zakresy:
- gospodarka wodno-ściekowa,
- budowa lub modernizacja dróg lokalnych.
- Wsparcie badań i inwestycji związanych z utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego iprzyrodniczego wsi, krajobrazu wiejskiego i miejsc o wysokiej wartości przyrodniczej, w tym dotyczące powiązanych aspektów społeczno-gospodarczych oraz środków w zakresie świadomości środowiskowej – zakres: ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego.
- Wsparcie inwestycji w tworzenie, ulepszanie i rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji i kultury, i powiązanej infrastruktury – zakres:
- inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne oraz kształtowanie przestrzeni publicznej,
- inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów.
VIII. Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego
IX. Tworzenie grup i organizacji producentów
X. Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne
Poddziałania:
- Płatności w ramach zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych.
- Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju zasobów genetycznych w rolnictwie.
XI. Rolnictwo ekologiczne
Poddziałania:
- Płatności w okresie konwersji na rolnictwo ekologiczne.
- Płatności w celu utrzymania rolnictwa ekologicznego.
XII. Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW)
Poddziałania:
- Płatności dla obszarów górskich (ONW typ górski),
- Płatności dla obszarów nizinnych (ONW typ nizinny),
- Płatności dla obszarów specyficznych (ONW typ specyficzny).
XIII. Współpraca
Poddziałanie:
- Wsparcie tworzenia i działania grup operacyjnych EPI na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa
typ operacji: „Współpraca w ramach grup EPI”.
IV. LEADER
Poddziałania:
- Wsparcie przygotowawcze.
- Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność.
- Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania.
- Wsparcie na rzecz kosztów bieżących i aktywizacji.
Analizując działania, poddziałania i typy operacji w ramach PROW 2014-2020 można znaleźć wiele odpowiedników w znanym już PROW 2007 – 2013, ale pojawiają się także nowe:
- Rolnictwo ekologiczne.
- Inwestycje w gospodarstwach na obszarach Natura 2000
- Inwestycje w gospodarstwach na obszarach OSN
- Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa
- Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych
- Rozwój usług rolniczych
- Współpraca
Działanie / poddziałanie/ typ operacji |
Budżet ogółem (euro) |
Transfer wiedzy i działalność informacyjna
|
58 001 302
|
Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem i usługi z zakresu zastępstw
|
75 002 515
|
Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych
|
33 004 179 |
Modernizacja gospodarstw rolnych
|
2 401 064 486 |
Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000
|
61 500 000
|
Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN
|
37 500 000
|
Przetwórstwo i marketing produktów rolnych
|
693 070 461
|
Scalenia gruntów
|
138 994 740
|
Przywracanie potencjału produkcji rolnej i działania zapobiegawcze
|
414 981 968
|
Premia dla młodych rolników
|
717 997 734
|
Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej
|
413 939 978
|
Restrukturyzacja małych gospodarstw
|
882 980 666
|
Rozwój przedsiębiorczości – rozwój usług rolniczych
|
64 999 372
|
Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa
|
130 000 317
|
Targowiska – podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich
|
74 966 634
|
Odnowa wsi – podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich
|
1 000 000 049
|
Tworzenie grup i organizacji producentów
|
402 987 547
|
Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne
|
1 184 062 782
|
Rolnictwo ekologiczne
|
699 961 515
|
Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami
|
2 165 998 652
|
Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych
|
300 997 069
|
Współpraca
|
57 999 730
|
LEADER
|
734 999 913
|
Pomoc techniczna
|
208 283 391
|
Renty strukturalne – zobowiązania
|
560 000 000
|
RAZEM PROW 2014-2020
|
13 513 295 000
|
Źródło: minrol.gov.pl
Ryszard Żochowski