Kolekcja roślin energetycznych PODR w Szepietowie

mar 12, 2012

 

858_1

1. Wierzba (Salix vinimalis) należy do rodziny wierzbowatych (Saliceae) i obejmuje gatunki dwupienne; drzewa, krzewy i krzewinki. W uprawie plantacyjnej najbardziej przydatna okazała się Salix vinimalis – wierzba wiciowa tzw. konopianka. Wierzba jest rośliną dwupienną, owadopylną. Kwiaty zebrane w kwiatostany – kotki, rozwijają się wcześnie wiosną, przed rozwojem liści, lub rzadzej równocześnie z nimi. Dzieki obecności pączków wzrostowych na korzeniach, w strefie przyłodygowej wierzba posiada zdolność wytwarzania nowych pędów w kolejnych okresach wegetacji. Charakteryzuje się szybkim przyrostem masy organicznej (około 10-krotnie wyższym niż sosna czy świerk). Obecnie coraz większego znaczenia nabiera uprawa wierzby na plantacjach energetycznych. Zastosowanie wierzby jako nośnika energii, to nowy kierunek produkcji rolniczej, zwany agroenergetyką. Eksploatacja prawidłowo założonej plantacji powinna trwać co najmniej 20 -25 lat z możliwością 8 krotnego pozyskania drewna (zrębki) w ilości 10-15 ton suchej masy w przeliczeniu na 1 ha rocznie. Wartość energetyczna jednej tony suchej masy drzewnej wynosi w zależności od wilgotności od 8,28 do 19 MJ/tonę. Wierzba energetyczna doskonale rośnie w warunkach klimatycznych Polski. Plantacje można zakładać na glebach mineralnych, jak i organicznych przy zapewnieniu podczas wzrostu odpowiedniej ilości wody i składników odżywczych. Plantacje wierzby mogą być nawożone ściekami i osadami ściekowymi, spełniając jednocześnie rolę filtru przechwytującego zanieczyszczenia (metale ciężkie) i zarazem stanowią bogate źródło biomasy.

2. Miskant olbrzymi (Miskanthus sinesis giganteus) należy do gatunku traw występujących w warunkach naturalnych na terenie Japonii, Chin, Rosji, Tajwanu, Tajlandii, Polinezji i USA.
Jest rośliną charakteryzującą się fotosyntezą typu C4, która jest bardziej wydajna od fotosyntezy C3 charakterystycznej dla roślin naszej strefy klimatycznej. Jest to trawa kępowa wytwarzająca silny, sięgający do 2,5 m system korzeniowy przystosowany do efektywnego pobierania z gleby składników pokarmowych i wody. Jest rośliną, która osiąga ponad 3 m wysokości, w naturalnych warunkach rośliny wyrastają nawet do 5 metrów. Trawa ta rozmnaża się tylko wegetatywnie. W zależności od warunków siedliskowych, z 1 ha plantacji miskanta olbrzymiego można otrzymać od 10 do 30 t suchej masy z ha.

3. Ślazowiec pensylwański (SidaHermaphrodita Rusby) określany jest jako malwa wirgińska a w początku introdukcji jako sida (od nazwy łacińskiej Sida hermaphrodita) należy do rodziny ślazowatych (Malvaceae), pospolicie zwany malwą pensylwańską. Gatunek z rodzaju Sida pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie spotykany jest w warunkach naturalnych. Ponadto roślina ta występuje na pustynnych i półpustynnych obszarach Afryki, kontynentu australijskiego, Wyspach Zielonego Przylądka. Ślazowiec jest rośliną wieloletnią. Dzięki powstawaniu pączków wzrostowych na korzeniach w strefie przyłodygowej, roślina corocznie odrasta, zwiększając liczbę łodyg od jednej w pierwszym roku, do 20-30 w czwartym i następnych latach, tworząc silnie ulistniony krzew. Jest dość odporny na niskie temperatury zimą, wytrzymuje niedostatek opadów latem i nie ma dużych wymagań w stosunku do gleby. Z tym, że na glebach żyźniejszych wytwarza większą masę nadziemną, wyrastając do ponad 4m wysokości. Ślazowiec jest rośliną owadopylną (miododajną), chętnie oblatywaną przez pszczoły. Okres kwitnienia ma bardzo długi (ponad 6 tygodni), a więc jest dobrym pożytkiem dla pszczół o wydajności miodowej 110-143 kg z ha. Ślazowiec rozmnaża się przez nasiona, ale dobre efekty można uzyskać także rozmnażając go wegetatywnie, poprzez sadzonki z odcinków korzeni lub zielonych pędów nadziemnych. W okresie jesiennym istnieje możliwość ręcznego zebrania nasion na tej plantacji. Użytkowanie plantacji ślazowca pensylwańskiego na cele energetyczne może trwać 15-20 lat. Plony biomasy kształtują się na poziomie 10-17 t.s.m z ha rocznie (w zależności od sposobu rozmnażania i warunków glebowo-klimatycznych).

4. Rdest sachaliński (Polygonum sachalinense) w warunkach naturalnych występuje w Azji wschodniej. Rdest jest byliną o nagich, kanciastych łodygach dochodzących do 3m wysokości. Liście są szerokojajowate o długości do 30 cm i szerokości do 15 cm. Rdest sachaliński bardzo dobrze plonuje na glebach dobrze uwodnionych. Żywotność plantacji rdestu określa się na około 15 lat. Pomimo stosunkowo krótkiego okresu wegetacyjnego rośliny od kwietnia do pierwszych przymrozków dają bardzo duże przyrosty biomasy tj. 10 -12,5 t.s.m.
Jak wykazały badania jest rośliną z grupy roślin inwazyjnych i nie powinien być wprowadzany do uprawy.

5. Topinambur (Helianthus tuberosus) określany jest jako słonecznik bulwiasty, należy do rodziny astrowatych (Astercale). Jest on blisko spokrewniony ze słonecznikiem zwyczajnym, Jest to roślina od 2 do 4 metrów wysoka, o łodygach wzniesionych, o średnicy do 3 cm, mająca podziemne rozłogi, na końcach których tworzą się bulwy o wypukłych oczkach i nieregularnym kształcie. Topinambur jest rośliną dnia krótkiego, dlatego długi dzień letni w naszej szerokości geograficznej powoduje zahamowanie rozwoju generatywnego roślin. Kwitnienie i zawiązywanie nasion jest bardzo słabe, dlatego też na skalę produkcyjną topinambur rozmnażany jest wyłącznie wegetatywnie przez bulwy. Topinambur, jako gatunek mający ogromną zdolność wiązania energii słonecznej i przetwarzania jej na masę biologiczną, może być wykorzystywany jako roślina energetyczna. Istnieją już odmiany dające plon 50 ton suchej masy z 1 ha. Do bezpośredniego wykorzystania dla celów paszowych, spożywczych, przemysłowych nadają się zarówno zielone części nadziemne, jak i bulwy, które stanowią około 30% całkowitego plonu. Liście i łodygi topinamburu mogą być skarmiane przez zwierzęta gospodarskie. Nadają się także na kiszonki w połączeniu z trawami, liśćmi buraczanymi, roślinami motylkowymi i kukurydzą. Bulwy topinamburu mają wszechstronne zastosowanie. Są one dobrym surowcem do produkcji alkoholu (etanolu) na cele energetyczne, a także są wykorzystane w celach farmakologicznych.

6. Trawa wieloletnia – perz energetyczny jest trawą zbitokępkową posiadającą silny system korzeniowy, sięgający do 2m głębokości, który jest przystosowany do dalszego wydłużania się w przypadku poszukiwania wody. Roślina ta wymaga starannego przygotowania pola przed założeniem plantacji, tak aby już w pierwszym roku zapewnić równomierny wysiew nasion, ich dobre kiełkowanie i wschody. Przed zasiewem górna warstwa gleby nie może być zbyt pulchna, tak aby nasiona znalazły się w niej nie głębiej niż 2 cm. Nasiona najlepiej wysiewać w siewie czystym, w glebę odleżałą w rozstawie rzędów 30 cm wysiewając w rzędzie 43 nasiona w odstępie do 2,5 cm. Wysiewając 10 kg/ha nasion otrzymamy ok. 150 do 200 szt. na 1m2. Zalecany jest termin siewu wiosenny (od kwietnia nawet do połowy czerwca). Pielęgnacja plantacji ma szczególne znaczenie w roku siewu, ponieważ pozostawia ją zwykle wolną od chwastów także w latach następnych. Na chwasty dwuliścienne można zastosować mieszaninę: Puma Uniwersal 1 l/ha + Chwastox Extra 300Sl 3 l/ha. Roślina ta może być wykorzystywana do bezpośredniego spalania w postaci zbelowanej słomy z pędów generatywnych lub brykietu i peletu, do produkcji biogazu z zielonej masy wegetatywnej, w przemyśle celulozowo-papierniczym ze względu na dużą zawartość lignin i włókna celulozowego. Możliwe jest użycie słomy do produkcji grzybni i grzybów (w pieczarkarstwie) lub jako rośliny do nasadzeń przy biologicznych oczyszczalniach ścieków. Możliwy do osiągnięcia jest plon suchej masy perzu w ilości 10 – 12 ton z 1ha.

mgr inż. Eugeniusz Mystkowski
Skip to content